Tíminn Sunnudagsblað - 28.01.1968, Blaðsíða 17

□
Gamla konan frá Brimnesjum
er komin inn í annan heim. Henni
hefur lengi verið það Ijóst, en
þennan morgun hrjóta henni ó-
sjálfrátt orð af munni í þá átt.
Það er allt komið undir græna
torfu fyrir löngu, fólkið, sem hún
þekkti í æsku sinni heima á Brim-
nesjum. Barnabörn hennar eru öll
dáin. Jafnvel guðsgræn jörðin á
Brimnesjum hefur tekið breyting-
um, hvað þá allir mannabústaðir.
Hún er ekki lengur í þeirri ver-
öld, sem þjáðist með henni frosta-
veturinn 1881. Og bernsku hennar
man enginn núlifandi maður á ís-
landi.
Hún getur ómögulega munað
það 1 svipinn, hvernig það gerð-
ist í einstökum atriðum, að hún
lenti hingað. O-jæja, það skiptir
auðvitað engu máli, hvernig kerl-
ingarskari er skákað afsíðis til að
deyja, ef hún fær í sig og á.
Undarlegast er þó, að allt, sem
gerðist í gamla daga, er svo ljós-
lifandi, að hvergi skeikar. Það er
Ihægt að vatna músum út af sumu
af því enn í dag og brjóta heil-
ann um það andvaka, hvernig eigi
að komast úr einhverri klípunni,
sem þá var til armæðu.
Við nánari athugun kemur í ljós,
að þeir eru allir dauðir, sem átti
að hefna sín á, og líka hinir, sem
lifað var fyri'r.
Sjóferðin sú í gær var ekki lík
þvi, sem tíðkast í gamla heim-
inum hennar. Skipið sjálft var
Jíkast lifandi veru, sem skelfur af
áköfum hrolli. Tveir glaðlegir pilt-
ar hlúðu að henni, kerlingarskar-
inu, í klefanum skipstjórans og
kölluðu hana ömmu sína. Þeir
sögðu, að útvarpið hefði nýlega
óskað henni til hamingju og sagt,
að hún væri elzt allra íslendinga.
„Jæja, hann er þá dauður,“ taut-
aði hún tilfinningalaust. „Eldri
var hann en ég.“ Rétt á eftir
mundi hún, að allir aðrir samferða
menn voru lika farnir á undan
ihenni — og meira að segja heim-
urinn sjálfur. Hún er ein í nýjum
heimi. Og þar er nýtt mat á göml-
um syndum. -
Þeir vöfðu ábreiðu um fætur
hennar og spurðu um sjón henn-
ar, heyrn og minni. Þeir bættu
því við, að hér eftir yrði farið
með hana eins og drottningu, og
vonandi ætti hún eftir að lifa
lengi enn, íslenzkri þrautseigju til
sóma.
„Að hugsa sér“, sagði annar
þeirra. „Hún man eftir Jóni Sig-
urðssyni, Bólu-Hjálmari, Þjóðhátíð
inni og öllu mögulegu, sem okkur
finnst vera aftur í grárri forn-
eskju.“
O-jæja, ekki hafði hún séð Jón -
Sigurðsson, en þekkti menn, sem
voru vinir hans.
Þeir héldu áfram að spyrja hana
um liðna tímann. Hún sagði, að
sá dauði hefði sinn dóm með sér,
og var ofurlítið hróðug af því að
vera ein til frásagna, alveg eins
og barn, sem sent er til næsta
bæjar og stillir sig stundarkorn
um að segja fréttirnar, þegar heim
kemur. Ekki lagði hún dóm á nein
einstök atriði, en sagði, að merki-
legt mætti heita, að mannvonzkan
skyldi ekki vera búin að svíða allt
gras af jörðunni.
Þá spurðu þeir, hvort hún væri
ekki hrifin af húslestrum meist-
ara Jóns. Hún sagði, að hann hefði
verið undravert skáld, slagað hátt
upp í Móses, en af þessum ungu
skáldum mat hún Þorstein Erlings
son mest.
Annar piltanna klappaði henni
á kinnina og sagði, að Þorsteinn
Erlingsson væri dáinn.
Ekki þurfti hún að spyrja að
því. Það voru meira að segja nokk-
ur ár síðan. Héldu þeir, að gamalt
fólk væri ruglað í ríminu eins og
barnungir óvitar?
Hún svaf víst mikið eftir þetta
samtal og man ekki greinilega,
hvað fram fór. Rökkur, dökkur
sjór, þýðar raddir, hlý handtök og
undrabjört höll er það næsta, sem
hún man.
Og nú vaknar hún við allt hvítt
og bjart. Hvar er hún? Er hún
— —? Æ, því lætur hún svona?
Hún er þó ekki orðin elliær. Eng-
inn veit betur en hún, að hún á
að fá að véra á nýja sjúkrahúsinu
á Skriðufirði, vegna þess, að barna
börnin hennar eru öll dáin, og
barnabarnabörnin eru of fjarskyld
til að rækja frændsemi við hana.
Nú man hún það lika, að hún býst
alls ekki við lífi eftir dauðann.
Hún er alls ekki komin til
Himnarikis, aðeins inn í annan
heim — og það vissi hún fyrir
löngu.
Una var komin í vistina — fyrstu
vistina sína, og hún leit í kring-
um sig á hlaðinu, undrandi og
umkomulaus.
„Þú ert^ þá komin, ræfillinn,“
endurtók húsmóðirin, svipljót og
sóðaleg. „Gakktu í bæinn.“
Una leit undan augnaráði kerl-
ingar. Lúpulegur loðhundur kom
innan úr dimmum göngunum.
Una leit enn einu sinni yfir að
Breiðabóli, fallega bænum handan
við vatnið, og fylgdist með kerl-
ingu inn göngin. Kerlingin opnaði
gjöktandi hurð, og þær komu inn
í kytru með moldargólfi og blakkri
skarsúð. Þar var flet undir glugga-
boru. Úr fletinu störðu stór, skæi
augu fram að dyrum.
„Þú verður að sofa inni hjá
henni Gunnu ræflinum,“ sagði
kerling. „Hún er alltaf mesti aum-
ingi þetta grey. Þarna getur þú
hreiðrað um þig, þarna, fyrst þú
hefur rúmföt.“ Hún benti á rúm-
bálk með heyrudda í botni. „Og
svo kemurðu inn í baðstofuna, þeg-
ar þú ert búin að koma dótinu
þínu inn. Þú getur ekki villzt.“
Kerling skjögraði út.
Una gekk að fleti stúlkunnar
og heilsaði henni með handabandi.
Aldrei hafði hún snert svona hönd.
Hún var silkimjúk, mjó og þvöl.
Andlit stúlkunnar var fölt og nor-
að. En mest bar á augunum. Þau
voru ljósblá, stór og skær.
Oft hafði Una séð fátækleg heim
ili, óhrein börn og óhrein rúmföt.
En hörmungin, sem hér blasti við,
átti ekkert skylt við fátækt. Hér
var mannvonzkan að murka lífið
úr einstæðingi. Og mannvonzkan
var að þessu án sýnilegrar ástæðu,
líklega aðeins til að fá að njóta
sín.
Una varð ofurlítið hugrakkari
og öruggari um sjálfa sig, þegar
hún minntist þess, að hún átti
rúmið hennar mömmu sinnar,
hlýtt og gott rúm. Og allan fatn-
að hennar átti hún. Farangur Unu
var sóttur daginn áður, því að
ferð féll í kaupstað. Una fór þegj-
andi fram i bæjardyr aftur og
sótti rúmfatapokann sinn. Hún bar
hann inn og reif upp úr honum.
Veika stúlkan horfði stöðugt á
hana, og Una gaf henni gætur öðru
hvoru. En báðar þögðu þær góða
stund.
Una varð vandræðaleg í návist
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
89