Tíminn Sunnudagsblað - 18.02.1968, Blaðsíða 16

heldur Steinþór áfraim. Fjárhag-
urinn var ekki sem traustastur,
en einkum og sér í lagi varð heilsu
brestur honum þungur í skauti.
Hann fór, eins og margir aðrir
ungir íslendingar, út í veröldina
til þess að ná prófi, en ýmis at-
vik ollu því, að hann náðj ekki
því marki. Hann sneri heim og hóf
guðfræðinám. Hann lauk líka guð-
fræðiprófi, en þegar kominn var
tími til þess að þiggja vígslu, kom
aftur babb í bátinn. Var það kann-
ski svo, að honum virtist örðugt
að samræma prestsembættið sósí-
ölskum lífsskoðunum sínum?
Steinþór brosir tvíræðu brosi eins
og íslendingar einir geta brosað.
En það var Reykjavík, sem við
vorum að skoða — eins og hún
er nú. En einhvern veginn tekst
svo til, að það er hið allviðhafnar-
mikla líkneski af Ingólfi Arnar-
syni, sem við rekum augun i, þeg-
ar við komum út úr Lækjargöt-
unni og göngum yfir Lækjartorg-
ið neðan við stjórnarráðsbygging-
una, sem minnir dálítið á sænsk-
an herragarð, fornleg og pentileg
í senn. Og þá ber sagnfræðina á
góma, því að vinur minn, Stein-
þór, er kennari af lífi og sál, þótt
orðinn sé sjötugur, og það, sem
hann veit ekki um ísland og sögu
þess, er tæplega mikils vert. . . .
Snúum okkur aftur að íslandi,
eins og það er nú, og þó einkum
Reykjavík, sem sannarlega er ann-
ar bær en hún var fyrir einum
fimmtíu árum. Hér reikaði Albert
Engström um, og þá voru Reyk-
víkingar um tíu þúsuncL Nú eru
íbúarnir að minnsta kosti sjotíu
þúsund. Það eitt út af fyrir sig
segir nokkuð um hraðan vöxt bæj-
arins og fólksflóttann úr sveitun-
um, sem líka er raunar oft nefnd-
ur i lesendabréfum sænsku blað-
anna.
Afleiðingin hefur orðið sú, að
Reykjavík er dálítið ruglingsleg að
vtri ásýnd. Það er varla unnt að
segja, að hún sé falleg og skipu-
leg borg i venjulegri merkingu
þeirra orða. Hér ægir saman nýj-
um verzlunarhúsum og nýjum í-
búðarhúsum úr steinsteypu, og
timburhúsum, sem vitna um ærsla
fengna sköpunargleði. Og báru-
járnshús stangast á við ljóta hvolf-
þaksskála frá ófriðarárum og neyð
artímum. Þetta fer ekki vel. En
tilviljunin hefur þó sitt aðdráttar-
afl — það uppgötvar maður smám
saman.
Jafnvel hið vegtega þjóðleikhús
er til dæmis klaufalega sett í húsa-
kösinni. Úthverfin eru aftur á
móti betur skipulögð. Háskóla-
hverfið virðist stílhreint og sjálfu
sér samkvæmt. Enn er of snemmt
að dæma um hin blönduðu bæj-
arhverfi, sem rísa upp umihverfis
Reykjavík — þau eru enn aðieita
sér forms. En auðséð er, að þunga-
miðja bæjarins mun meira þokast
þaðan, sem hún hefur verið.
Nú göngum við niður að höfn-
inni. Og Steinþór vísar mór leið
og segir frá.
Hér er ys og þys. Fólk kemur
og fer, og aflvéliarnar þrurna söng
hins nýja tíma. Hér er urg og
gnauð, hæ og hó, og í þessum
svifum sígur einhver fyrsti sild-
arbáturinn upp að bryggju, og
stórir vélkjaftar, sogrennur og
æfðar hendur taka að sýsla við
þennan fallega, glitrandi silfur-
fisk, sem breytist smám saman í
gull, sem notað er til' þess að
byggja landið og treysta ríkið. . . .
Síld, síld! Það er töfraorð þessa
dags, og það berst frá einum til
annars, meðal karla og kvenna. Og
það streymir linnulaust úr hávær-
um hátölurum, því að útvarpið ís-
lenzka tilkynnir jafnóðum feng
hvers báts, sem kemur til hafn-
ar: Guðmundur Jónsson er með
svo og svo margar tunnur, Ólafur
Einarsson er kominn með þetta og
þar fram eftir götunum. Maður
skynjar það á margan hátt, hve
síldin þykir mikils verð á fslandi.
En sem við reikum þarna um
bryggjurnar frá einum bátnum til
annars, skýtur spurningu upp í
huga mínum: Hvers vegna liggja
þessir stóru, dýru togarar, allar
milljónirnar, sem fórnað var til
þess að „skapa“ nýtt ísLand —
hvers vegna liggja þeir þarna ó-
notaðir og yfirgefnir, hlið við hlið
eins og ferleg, ryðrauð fornaldar-
skrímsli? Mig furðar á því.
„Það má nú segja“, segir Stein-
þór. „Það er nú svona komið með
togarana okkar“.
En einmitt nú verður hann að
láta lokið leiðsögn sinni — nem-
endur hans bíða hans.
Og þar með skiljum við að
þessu sinni, stúdent Engströms og
ég. Einn held ég áfram göngunni
og velti fyrir mér gátunni um tog-
arana íslepzku.
ísland hefur orðið annað land
á nokkrum áratugum. Viðhorf ann
arra þjóða hefur líka breytzt til
muna, ekki sízt bræðraþjóðannia
norrænu, sem þó er enn í vitum®
sumra íslendinga nafngift,
helzt hæfir í skálaræðum. Sjálf'
sagt hafa íslendingar vænzt meiu
liðsinnis af hálfu norrænna grannn
sinna í landhelgismálunum ®
dæmis.
En verstu rangfærsLurnar erU
nú úr sögunni.
Og þó — það voru þó væg®sJ
sagt furðuleg atvik, sem gátu gerf
fyrir einurn þrjátíu eða fjörutíú
árum. Miðaldra íslendingur sagbj
mér dálítið um skólagöngu sína 1
einu hinna norrænu landa. í Ianda
fræðitíma fullyrti kennarinn, a*
á íslandi byggi fólk í jarðhýsuni
eins og Eskimóar og hvítabimir
sæjust á flakki á götum hins lit1-a
höfuðstaðar.
Drengurinn andmælti. Hann
kvaðst hvorki hafa búið í jarðhýs(
í heimalandj sínu né nokkru sin,nl ■
séð hvitabjörn. Þetta hefði hann
átt að láta ósagt. Þegar hinir nenj-
endurnir fóru heim, var hann sett'
ur í skammakrókinn, og þar v®r
hann látinn skrifa í sífel'Iu: Á ‘s'
landi býr fólk í jarðhýsum eins
og Eskimóar, og þar eru hvít3'
birnir á ferli.
Þannig var þetta þá. En nú g^1
slíkt auðvitað ekki gerzt. ...
Það er einkennilegt, hve
sænskra ferðamanna er á ísland1-
Þar ber fyrir .augu fólk frá hi,n'
um ólíkustu löndum — Banda'
ríkjamenn, Þjóðverja, Dani
Norðmenn fyrst og fremst etl
einnig Frakka, Englendinga,
ani og Kínverja. En enga Svía.
Jú — einn varð ég var við b
ég veit ekki, hvort ég get tah
hann með. Hann var í rauninni
leið til New York, en hafði v1^
komu á íslandi og ætlaði að kvnn'
ast því á einum sólarhring. Hann
skálmaði um og mændi í aLlar a't'
ir, og Stokkhólmur loddi enn vl
athafnir hans og hreyfingar. ..
Hvers vegna fara Svíar ekki tö
íslands í sumarleyfi sínu? Það e
svo kalt þar, segja sumir. l,a _
ráða þeir af nafninu, og í suma
leyfi vilja menn njóta hlýinda
fögru umhverfi, baða sig
skemmta sér og allt kvað vera !>a
svo ári dýrt. Nei, ég kýs Spá-n.
í fyrsta lagi eru hugmynnI^
manna um kuldann á íslandi ~f
Lega ýktar,— goLfstraumurinn
ur hér til sögunnar. Og ba
— auðvitað er ekki mikið um
Líf við sjóinn. En fólk getur
T f M I N N — SUNNUDAGSI!bAt,
lceih
ðlíf1^
bað'
bylt
136