Tíminn Sunnudagsblað - 16.06.1968, Blaðsíða 13

ÍÞegar ég hafði snætt þar dög-
wgrti og kvatt þau gestaglöðu hjón,
ifiélt ég heim á Her, en nú hafði
% sikilið lykiiinn eftir í skránni
vegna andfæla liðinnar nætur. Var
ræstingarstúikan þá að koma fram
úr herbergi mínu. Hún mælti:
„Þér sleppið vel að hafa ekki
flárveikzt eða farið enn verr, því
að otfninn er í ólagi. Við höfum
ekki komizt hérna inn fyrr en i
mongun, því að herbergið hefur
verið tvílæst til þessa“.
Þarna var komin skýringin á
martröð næturinnar. Einhver eðlis
læg boðun hafði stjórnað viðvörun
séra Sigurjóns, þegar hann vildi
geyma sjálfur lykilinn, sem næst-
um var orðinn mér að innsigli
dauðans.
Ekki vildi ég láta þennan sól-
bjarta sunnudag renna sitt skeið
til enda, ár, þess að svipast um í
nágrenni Reykjavikur. Datt mér
strax í hug að fara út í Viðey, sem
ég hafði margt um lesið og er tal-
in vera einn fegursti reitur á landi
hér.
Ég kynnti mér málið. Það stóð
beima, að bátur var á förum upp
að Eiði með farþega í skemmti-
viðlegu er ég kom niður að höfn.
Ég talaði við bátsmanninn Sagði
hann mér, að Viðey væri alveg í
leiðinni, og kvaðst liann renna upp
að bryggjunni þar og skjóta mér
á land. Skyldi ég aftur vera kom-
in-n ofan á bryggju í tæka tíð um
-kvöldið, er bátarnir færu heimleið-
is með fólkið ofan frá Eiði.
Þarna lá Viðey úti á sólhýru
sundinu, böðuð sumargeislum og
vafin jurtaskrúða. Sævariöðrið á
spegilsléttum fletinum frá stefni
bátsins ófst í silfur, gull og glóandi
perlur. En einmitt þarna á þessu
sólhýra sundi fórst kútterinn Ing-
var í ofstopa aprilveðri harða vor-
ið 1906 með manni og mús. Tutt-
ugu hraustir drengir létu þar líf-
ið. „Grátperlur fellir jafnvel kald-
ur særinn“. Svo kvað hjartahlýj-
asta skáld þeirra tíma, Guðmund-
ur Guðmundsson. Var því líkt
sem þetta mannskaðaveður væri
undanfari þess, sem á eftir fór —
harðasta vors um mestan hluta
Oandsins. Varð þá víða þröngt í búi
hijiá sæföngurum, bændum og búa-
liði, og hlaut þá mörg skepnan að
sty-nja ómiálga í sárri neyð.
Meðal farþega upp að Eiði e-ru
uing h-jón. Maðuri-nn er eineygur,
harðlegoir og brúnasíður, en unga
konan er þvílík útlits sem hún
væri að koma í fyrsta sinni út und-
ir bert loít á árinu — engmn blóð-
dropi sést i fölu andlitinu, en glað-
legur svipurinn minnir helzt á
bar-n frá gömlu árunum, þegar
lengi var búið að hlakka til jól-
anna. Og þarna uppi á Eiði hefur
hún kannski fundið sumarsól gleð
innar, ef maðurinn hennar hefur
viliað lyfta dálítið brúnum.
Ég hef fast land undir fótum,
sögufrægan svörð Viðeyjar. Allmik-
ill búskapur var þá enn rek-
inn á þessu forna höfuðbóli. Hús-
bóndinn var ekkill, fremur ungur,
að árum. Hann stendur úti á hlaði
í miðdegissóiskini, klæddur „city-
dressi,“ á sunnudegi með heilan
hóp ungra, prúðbúinna, móður-
lausra barna umhverfis sig. Við-
eyjarbóndi býður mér til stofu, og
á móti okkur kemur ung, liðleg
stúlka, nýrisin af miðdegisblund-
inum. Þessi unga kona er ráðs-
kona húsbóndans og varð seinna
kona hans, að því ég bezt veit. Um
framhald þeirra rnála veit ég ekki.
Eg geng um evna, sem er öll
grasi vafin eins og vel sprottin
tún á harðbýlisstöðvum norðan
lands. Júgursíðar kýr móka í síð-
degissólskininu. enda lízt mér sem
hér drjúui smjör af hverju strái.
Því er ekki kyn, þótt Viðeyjar-
bændur yrðu auðugir. Er ég held
aftur yfir sólfágað sundið, finnst
mér þögnin, sem er órofin, utan
vélarskellanna í bátnum, mæla:
Viðey, hún ljómar sem ljós yfir
sveit, alveg eins og Slútnes hið
mývetnslca.
Nú er bvggð í Viðey fyrir löngu
aflögð. Saga eyjarinnar er saga
Ijóssins, sem hvarf.
Um kvöldið kvaddi ég kunningja
fólk, því að í býti daginn eftir
skyldi farið frá Reykjavik áleiðis
heim. En nú var litla drossían,
sem flutti okkur suður. farin sina
leið austur á Reyðarfjörð. því að
Þorsteinn á Revðarfirði, kaupfé-
lagsstjóri Héraðsbúa og útgerðar-
maður bílanna á Reyðarfirði, lét
ekki sína menn sitja auðum hönd-
um suður í Vík um hábjargræðis-
tímann. Jónas var þvi kvaddur
heim áður en kirkjufundi var lok-
ið.
Ég var búinn að kaupa mér far-
miða með Laxfossi upp á Akranes.
Þar upp frá voru tiltækir stórir
langferðabílar frá Steindórsstöð,
er fóru áætlunarferðir með far-
þega til Akureyrar. Áiáa mánu-
dagsmorgun reis ég úr rekkju,
kvaddi kolsýringsherbergið og
gekk ofan í stofu á Hernum til að
greiða gistinguna. Þar voru tveir
„hermenn“ í hörkurifrildi. Annar
ungur og glæsilegur. en hinn á
miðjum aldri. Var sá eldri
að vanda um líferni hins unga,
en kom ekki alveg að tómum kof-
anum. Voru báðir búnir að tál-
draga fjölda kvenna, að hevra
mátti. Hinn yngri sagði það sitja
illa á gömlum syndara að kenna
öðrum þau heilræði, sem hann
hefði aldrei getað haldið sjálfur.
Ekki virtust þeir skeyta um návist
mína, og varð ég hrifinn
af mælsku og málflutningi unga
mannsins. Ég truflaði samtal þeirra
og spurði. hvar hótelstýruna væri
að finna. Vísuðu þeir mér til henn-
ar, en ég greiddi gistinguna og
skundaði síðan niður að höfn, þar
sem Laxfoss lá búinn til brottferð-
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
469