Tíminn Sunnudagsblað - 02.02.1969, Side 10

Tíminn Sunnudagsblað - 02.02.1969, Side 10
Ógurlegur mökkur reis í nokkurra kílómetra hæð. Hríkaleg vinnubrögi Ein hinna ævafornu leiða kaup- manna, sem í förum voru milli Sín-kíang og Vestur-Asíu, lá um Ílídalinn í Kazakstan. Báðum meg- in dalsins eru firnamiklir fjallgarð ar með jökla á tindum. Undir hlíð hins syðri fjallgarðsins er horgin Alma Ata, höfuðstaður sovétríkis- ins Kazakstan, stór borg með mik- inn verksmiðjuiðnað. Landslag eir þarna í senn fag- uirt og mikilfenglegt. Ógurleg glljúfur dsta sundur fjallshlíðarn- ar, þar sem ár steypast í fossum stall af stalli, en á milli þeirra eru miklir skógar hið neðra og naktir fjallgarðar hið efra. Víða í þess- um hlíðum eru dijúp vötn í kvos- um og dölum, slútandi hamrar og snarbrattar skriðuir. Stórfenglegt er að virða þetta fyrir sér. En hér leynist einnig mikill háski. Hér eru hitair miklir á sumrum, og þá verður bráð leys ing í jöklunum. Vöxtur hleypur í jökulár og mikil uppistöðulón myndast, þar sem svo háttar til, að vatnið fær ekki þegar firamrás. Það ber iðulega við, að þarna verða gífurleg hlaup, sem flá jarð- veginn af hlíðum fjallanna, valda geigvænlegum skriðuföllum og bera með sér ókjör af leir og grjóti niður í dalina. Hvort tveggja er mikið, fallhæðin og vatnsmagn- ið, og byggðin niðri á láglendinu, og þar með borgín Alma Ata, hef- ur verið í sífelldri hættu. Þegar þessi leirflóð dynja yfir, sópa þau með sér öllu, sem á vegi þeirra verður. Stór tré brotna eins og eldspýtur og björg á stærð við hús berast langar leiðir. Árð 1921 lék eitt slíkt leirflóð borigina mjög illa, svo að kalla mátti, að hún færi í rúst, enda steyptust þá yfir hana fimmtíu milljónir teningsmetra af leir. En skemmst er þess að minnast, að ár- ið 1963 hvarf vatnið Issyk, eitt hið fegursta á þessum slóðum, í miklu flóði, og margt manna fórst. Það eru gljúfur árinnar Malaja Almaatinka, þar sem saman safn- ast allt það vatn, er bráðnar úr Túgúk-Sú-jöklinum á sumrin, er Alma Ata hefur staðið af mestur voði. Aðeins eitt ráð var til þess að afstýra hættunni: Loka gljúfrinu með svo öflugum garði, að hann stæðist hin mestu hlaup, og kæmi í veg fyrir, að þau gerðu gífur- legan usla. En það var mat verk- fræðinga, að tíu ár þyrftu til þess að gera slíkan garð, ef beita ætti venjulegum aðferðum. Það þýddi aftur, að með þeim hætti var ekki unnt að loka gljúfrinu, því að eng- ar l'íkuir voru til þess að vinnufrið- ur gæfist 1 tíu ár. Hitt var nokk- urn veginn víst, að einhveirn tíma á því árabili kæmi stórflóð, er eyðilegði allt, sem búið væri að gera. Þetta leiddi til þess, að farið var að kanna, hvoirt sprengja mætti fjall annars vegar við gljúfrið á þann veg, að það lokaði því í einu vetfangi. Eftiir langt samstarf vís- indamanna og verkfræðinga, mikla könnun og ýmis konar tilraunir, 82, TlHINN - SUNNUDAGSBLAÐ

x

Tíminn Sunnudagsblað

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.