Tíminn Sunnudagsblað - 28.04.1973, Blaðsíða 14

þakklátara starf. 1 1. lagi höfðu konurnar mikla ánægju
af þvi að koma saman, i öðru lagi bætti þetta úr brýnni þörf,
og i þriðja lagi er konum fátt meira ánægjuefni en að geta
sjáifar saumað föt sin, barna sinna og fjölskyldu. Og ég
hugsa enn til þessara ára með sérstakri ánægju og þakk-
læti.
— Voru ekki vetrarferðalögin erfið?
— Mér finnst þau fyrst og fremst skemmtileg. Út i ólafs-
fjörð og Hrisey varð að fara með póstbátnum. Lengst af var
það gamli Drangur, hann þætti vist ei neinn ,,lúxus”-far-
kostur i dag. En þó norðlenzku vetrarveðrin væru ekki blið,
var það sérstök undantekning, ef Drangur fór ekki sina
póstferð.
Mig langar að minnast á fyrstu ferð mina til Ólafsfjarðar,
en það var áður en hafnargarðurinn var byggður. Þá þurfti
að ferja fólkið i land á litlum vélbát. Það var þvilikt ofsa-
veður, þegar við komum inn á leguna, að litlu munaði að ó-
gerlegt væri að komast út i bátinn, og leit helzt út fyrir, að
við yrðum að láta fyrirberast þarna um nóttina. En norð-
lenzku sjómennirnir voru ýmsu vanir og þeir björguðu mjög
giftusamlega farþegum, pósti og öðru, sem i áfangastað
þurfti að komast. Ýmis faratæki fékk ég að reyna, sem ég
var ekki vön úr Reykjavik. Stundum fór ég á hesti, sleða,
eða jafnvel á skiðum, og svo á bilum eða fótgangandi, ef svo
bar undir.
— Þetta hefur verið mjög lærdómsrikt?
— Já, maður kynntist margvislegum aðstæðum. Þar kom
ég á gamalgróin heimili, sem ekki höfðu tekið breytingum i
áratugi. Svo kynntist ég ýmsum stórbrotnum persónum,
sem ég tel ómetanlegt að hafa haft kynni af. Það er nú svo,
að stutt kynni geta skilið meira eftir en langar samvistir, og
fer það eftir gerð persónunnar. Mér eru sérstaklega minnis-
stæð öldruðu prófastshjónin frá Völlum, frú Sólveig Eggertz
og Stefán Kristinsson, sem þá voru flutt til dóttur sinnar i
Hrisey, en ég dvaldist á heimili hennar.
— Varstu svo hjá fleiri Kvenfélagasamböndum?
— Ég vann hjá einu kvenfélagi i fljótum.
— Var nokkur munur á að vinna fyrir Skagfirðinga og
Eyfirðinga?
— Mér hefur alltaf fundizt fólk i raun og veru likt, en
sveitabragur getur verið ótrúlega ólikur þó i nálægum
byggðarlögum sé, og eru vafalaust margar ástæður til þess.
Fljótin voru mjög einangruð sveit þá, og i litlum tengslum
við Skagafjörð, þaðan var meiri samgangur við Siglufjörð.
En þessi ferð i Fljótin olli þáttaskilum i lifi minu. Þar
kynntist ég manni minum, Jóni Hermannssyni.
— Stofnuðuð þið svo heimili i sveit?
— Það var alltaf ætlunin að búa i sveit. Við vorum búin að
fá jörðog komin suður til Reykjavikur til að gifta okkur hjá
Séra Bjarna. En kvöldið fyrir brúðkaupsdaginn fengum við
skeyti þess efnis, að af jarðarkaupum gæti ekki orðið.
Hrossakaup ráðamanna eru ekkert nýtt fyrirbæri, nóg um
það.
— Hvað varð þá til ráða?
— Alitlegar bújarðir lágu ekki á lausu. Á Siglufirði var
enn allt i fullu fjöri, og bygging nýrrar sildarverksmiðju að
hefjast. Jóni bauðst þar atvinna og þar bjuggum við i tvö ár,
en þá fór að dofna yfir atvinnulifinu á staðnum, svo lengri
búseta var ekki álitleg.
— Fluttuð þið þá frá Siglufirði?
— Búskapardraumurinn var enn við liði, svo við keyptum
jörð i Sléttuhlið i Skagafirði og fluttumst þangaö vorið 1947.
— 1 hvernig vegasambandi var Siglufjörður þá?
— Vegurinn yfir Siglufjarðarskarð var nýlega fullgerður,
en ekki orðinn fær vegna snjóa á þessum árstima. Við feng-
um sildarbát til aö flytja okkur fyrsta áfangann, i Haganes-
vik. Þar var ekki hægt að leggjast að bryggju nema á flóði,
svo við lögðum ekki af stað fyrr en kl. 9 um kvöldið með alla
okkar búslóð og 6 mánaða telpu. Veðrið var afleitt, en sem
betur fer var þetta ekki löng leið, tók um það vil tvo tima.
Ég gleymi ekki lyktinni i lúkarnum, samblandi af sild og
kaffi, og kabyssan var rauðkynt. 1 Haganesvik var dótið
sett á vörubil og flutt á leiðarenda, en ég gisti þarna um
nóttina með barnið. Daginn eftir hélt ég áfram ferðinni til
fyrirheitna landsins, þá var komið sólskin og sumarbliða.
Þetta var á fardögum.
— Hvernig leyzt þér á framtiðarheimilið?
— Mér fannst strax þegar ég kom heim að bænum, ,,að
hér vildi ég una ævi minnar daga”.
— Hvernig voru húsakynnin?
— Þarna voru heldur frumstæð skilyrði, hvorki simi né
rafmagn né vatns- eða skolpleiðslur, en ósköp fallegur
bæjarlækur, meðhófsóleyjum á bökkunum, rann um hlaðið.
1 eldhúsinu var eldavélarskrifli, en eldhúsinnrétting fyrir-
fannst engin”. Kolaofn var i einu herbergi, en hann reyndist
ónothæfur, og það kom ekki i ljós fyrr en um veturinn, hvað
húsið var kalt.
— Hvernig gekk ykkur að búa við þessi skilyrði um vetur-
inn?
— Við hituðum upp með oliuvél og þá voru Aladin-
lamparnir og gaslyktirnar þarfaþing. Ekki má gleyma að
geta nágrannanna, sem voru okkur svo góðir og hjálplegir á
alia lund. Reyndi þar aðallega á tvo næstu bæi, það verður
aldrei fullþakkað. Um vorið var innréttað nýtt eldhús með
miðstöðvareldavél, sem hitaði upp húsið. Þá kvefuðumst
við öll, en hafði ekki orðið misdægurt allan veturinn.
— Hvernig gekk svo búskapurinn?
— Hann gekk vel, allt stóð til bóta, og þarna voru að ýmsu
leyti goð skilyrði til ræktunar og jarðarbóta. veðursæld var
oft mikil og viðsýnt bæði til hafs og heiða. Ég gleymi aldrei
þeirri fegurð sem blasti við, er ég kom út á aðfangadags-
kvöld, glaða tunglsljós, jafnfallinn snjór yfir allt og hvergi
sá á dökkan dil. Við hefðum getað verið einu verurnar i
heiminum en um morguninn var heldur betur skipt um
komin grenjandi stórhrið, bæjarlækurinn stiflaður og flóði
um túnið. Skepnurnar urðu að fá vatn, svo nóg var að gera
um jóladagana. Þetta veður stóð i þrjá daga, og það var nú
sök sér, þó svona veður kæmi um háveturinn, en það var
verra að fá stóráhlaup seint i mai eins og stundum kom
fyrir.
— Stundum hefurðu þurft að vera ein heima?
— Auðvitað var ég oft ein heima, þegar Jón fór i kaupstaö
eða annarra erinda heiman að. En ég hef alltaf átt gott með
að vera ein og leiðindi þekki ég ekki.
— Fannst fólki ekki fráleitt, að þú sem kaupstaðarstúlka
gætir samið þig að þessum aðstæðum?
— Ég varð oft vör við, að fólki fannst fráleitt að stúlka úr
Reykjavik gæti unnið þau verk sem sveitabúskapur krafðist
i þá daga, t.d. að vinna úr mjólkinni og annað slikt. Ég sé
ekki, að það sé meira vandamál fyrir kaupstaðastúlku að
flytja i sveit, en fyrir sveitastúlku i kaupstað. t báðum til-
vikum verður að laga sig að nýjum viðhorfum og breyttum
aðstæðum. Mér hefur oft gramizt sú andúð, sem alið er á
milli sveita og kaupstaða, og þar tel ég stjórnmálamennina
eiga stærstan hlut. Þeir láta ekkert tækifæri ónotað til að
ala á misskilningi milli sjávar og sveita. Fólk er náttúrlega
misjafnlega duglegt og lánsamt i lifi og starfi, hvort það býr
i sveit eða bæ breytir þar engu um.
— Bjugguð þið lengi i Sléttuhlið?
— Eftir tvö ár var draumurinn búinn. Hjartasjúkdómur,
sem Jón hafði fengið sem barn, tók sig upp að nýju, senni-
lega af ofreynslu, og þá urðum við að selja jörðina og flytj-
ast burt. Þá fékk Jón vinnu við Kaupfélagið á Haganesvik.
Þar tókum við á leigu smábýli og höfðum fáeinar kindur.
374
Sunnudagsblaö Tímans