Tíminn Sunnudagsblað - 30.06.1973, Page 2

✓

Tiöindalaust úr landhelginni, er
vist frétt dagsins, þótt enn spyrji
menn á hverjum morgni: „Hefur
nokkuö gerzt i landhelginni?” Og
liklega veröum viö aö segja, aö i
þessu máli sé engin frétt góö tiö-
indi. Þó er mörgum heitt i hamsi.
Ýmsir viija iáta hendur standa
betur fram úr ermum. Aörir tala
um samninga. Þær raddir heyrast
flestar úr öörum löndum.
Sú spurning er býsna áleitin hjá
islendingum um þessar mundir,
hvort viö eigum nokkuö aö semja
viö Breta eöa Þjóöverja eins og nú
er komið, jafnvel þótt viö ættum
kost á aö gera aö samningi þau
boö, er viö lögöum sjálfir siöast á
samningaborðiö. Ég held, að þeim
fari æ fjölgandi, sem teija þaö i
senn óþarft og ósæmandi aö semja
við Breta, jafnvel þótt þeir færöu
herskip sin út fyrir landhelgina i
þviskyni að greiöa fyrir viöræöum.
Litum á rök málsins.
Þaö hlýtur aö vera ein helzta
sjálfstæöisregla þjóöar, ekki sizt
vopnlausrar smáþjóöar, aö ljá
aldrei máls á þvi aö semja um
deilumál viö aörar þjóöir undir of-
beldi eöa vopnavaldi. Slíkt hlýtur
aö vera í senn ósæmandi og rar.gt
af sjálfstæöri þjóö, sem aldrei
beitir aöra vopnavaldi. Eölilegast
væri, aö viö, samfara yfirlýstu
vopnaleysi okkar lýstum yfir, og
settum jafnvel í stjórnarskrá lýö-
veldisins, aö allir samningar, sem
þjóöin kynni aö veröa neydd til
meö vopnavaldi eöa ofbeldishótun,
væru ógildir og þeim yröi riftaö
jafnskjótt og ofbeldistakinu linnti.
Slíka yfirlýsingu heföi alþingi átt
að gefa þegar eftir samningsgerö-
ina 1961.
En eins og nú er statt er mikil-
vægast aö Ijá ekki máls á
samningum viö Breta undir vopna-
valdi og þaö gildir"ramjar einu,
þótt Bretar færu meö herskíþln af
miðunum i þvi skyni, aö auövelda
samninga. Vopnavaldinu hefur
veriö beitt, og slíkt frávik væri
aðeins sýndarmennska. Vopna-
valdiö voföi yfir eftir sem áöur, og
viö værum aö semja undir valdi.
Til þess aö tslendingar gætu nú
setzt aö samningaboröi meö Bret-
um, án þess aö misbjóöa sjálf-
stæöissæmd sinni, yröu Bretar aö
gefa yfiriýsingu um aö herskipin
væru farin aö fullu og öllu, og þau
yröu ekki send aftur inn i landhelg-
ina, jafnvel þótt samningar
tækjust ekki. Þetta hlýtur aö vera
ófrávikjanleg forsenda þess aö ts-
lendingar geti setzt aftur aö
samningaboröi með Bretum um
máliö.
Og menn spyrja einnig: Rekur
nokkur nauöung okkur tslendinga
til þess aö semja, eins og komiö er?
Þeirri spurningu veröur raunar aö
svara neitandi. Bráöabirgöa-
samningar skipta okkur æ minna
máli meö hverjum námuöinum,
sem líöur. Bretar hafa nú senn
skarkaö ár I landhelginni meö ærn-
um kostnaði og litlum afla, þótt
ungfisksdrápiö sé hormulegt. Haf-
réttarráöstefnan nálgast óöum og
hvert ríkiö af ööru lýsir nú yfir
stuöningi viö 50 milna fiskveiöi-
landhelgi eöa stærri. Augljóst
virðist, aö meirihluti þjóöa fyrir
landgrunnslandhelgi sem
alþjóöareglu sé í þann veginn aö
myndast. Herskip Breta á tslands-
miðum, þegar ráöstefnan hefst,
mundu stuöla aö og undirstrika
mjög nauðsyn sliks úrskuröar
alþjóöaráöstefnunnar. Næöist
samkomulag milli Breta og ts-
lendinga áöur, drægi það úr
nauðsyninni og likum til skjótrar og
góðrar niöurstööu á ráöstefnunni.
Viö eigum því ekki lengur aö
vera til viðtals um neina bráöa-
birgðasamninga, viö Breta. Viðeig
urn aö halda áfram, sem horfir,
halda áfram aö erta togarana eins
og gert hefur veriö, gera þeim lífið
leitt og lofa heiminum að horfa á
Breta leika lögreglu á úthafinu og
beita minnstu bandaiagsþjóð sina
ofbeldi. Meö þvi móti brjótum við
ekki æösta sjálfstæöisboðorð okkar
— aö sem ja aldrei undir valdi — og
höldum reisn okkar, jafnframt þvi,
sem viö stuölum að góðum úrslit-
um á hafréttarráðstefnunni.
Okkur rekur ekki heldur nein
nauöung til þess aö semja viö V-
Þjóöverja eins og komið er, og frá-
leitt er að gera viö þá samninga i
þá veru, sem haft hefur veriö á oröi
i blöðum siöustu daga, að leyfa
þeim veiöar inn að 30 milum.
Astæöa er til þess aö taka vel undir
orö Auöuns Auöunssonar, skip-
stjóra, um slíkan samning.
Höldum aöeins rósemi okkar og
fast á málstaönum. Viö erum ekki
til viðtals um bráðabirgða-
samninga undir valdi, og það á
ekki neinu aö breyta — þótt brezku
herskipin fari út fyrir um stundar-
sakir. Viö getum ekki sæmdar okk-
ar vegna setzt aö samningaboröi
meö þeim, nema fyri liggi yfir-
lýsing þeirra um, aö þeir muni ekki
senda herskipin inn fyrir aftur þótt
samningar takist ekki. Þá loks
væri hægt aö segja, aö viö værum
ekki aö semja undir valdi. Þetta er
mergurinn málsins.
-AK.
Ljáum aldrei máls á samningum
undir vopnavaldi —
það er sjálfstæðisregla
v.
530
Sunnudagsblað Tímans