Morgunblaðið - 03.05.2004, Síða 24

MINNINGAR
24 MÁNUDAGUR 3. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Snjólaug frænka mín
er látin langt um aldur
fram. Snjólaug var
nemandi minn allan sinn barnaskóla
frá sjö ára til tólf ára aldurs. Okkur í
bekknum, kennara og nemendum,
tókst að rækta og þróa alveg sérstak-
lega góðan bekkjaranda, anda sem
einkenndist af hlýhug, umhyggju,
hjálpsemi og kærleika. Við sýndum
hvert öðru traust og vináttu, ekki að-
eins okkar í milli í bekknum heldur
einkenndi þessi vinátta öll samskipti
nemenda innbyrðis svo og samskipti
kennara, nemenda og foreldra.
Margt var brallað á þessum árum
sem snerti ekki lærdóminn beinlínis.
Í frímínútunum vorum við oft öll sam-
an í hinum ýmsu leikjum; við fórum í
gönguferðir, í hjólreiðaferðir upp í
Kaldársel á vorin, og svo héldum við
bekkjarkvöld. Eitt bekkjarkvöldið í 7.
bekk lifir sérstaklega í minningunni.
Við ákváðum að hafa kökur, nokkuð
sem ekki þekktist þá og við urðum ei-
lítið að pukrast með þetta. Við vorum
víst langt á undan samtíðinni! Og
þetta urðu sko ekki neinar smákökur,
aðrar eins Hnallþórur hef ég sjaldan
séð, enda bökuðu mæðurnar þær.
Stundum þegar Snjólaug kynnti
mig fyrir einhverjum sagði hún:
„Þetta er kennarinn minn, hún
Helga, en hún er líka frænka mín,“ og
úr augum fallegu stúlkunnar skein
traust og væntumþykja. Hvað þetta
hlýjaði og gladdi kennarann og
frænkuna. Tuttugu árum eftir út-
skrift Snjólaugar úr barnaskóla lágu
leiðir okkar saman aftur að staðaldri í
tvö ár. En þá höfðu hlutverkin snúist
við. Nú var Snjólaug kennarinn og ég
nemandinn. Ég var að læra fjöl-
skylduráðgjöf og Snjólaug var einn af
kennurunum. Námið reyndist mér
ákaflega erfitt og ég hef oft hugsað
með mér að hefði ég ekki notið
kennslu og stuðnings Snjólaugar
frænku hefði ég gefist upp. Nú var
það ég sem sagði þegar ég kynnti
Snjólaugu fyrir einhverjum: „Þetta
er kennarinn minn, hún Snjólaug, en
hún er líka frænka mín.“ Og ég vona
að þetta hafi einnig eins og forðum
glatt kennarann og frænkuna.
Ég man vel veisluna sem var haldin
þegar við lukum náminu í fjölskyldu-
ráðgjöf. Þarna voru samankomnir
nemendur og kennarar og við frænk-
urnar skemmtum okkur langt fram á
nótt. En minnisstæðast er mér samt
frá þessu kvöldi hversu fallega hún
Snjólaug talaði um móður sína. Hún
trúði mér fyrir því að móðir hennar
væri engum lík. Hún væri fremur
gyðja en venjuleg kona, góð, sterk og
falleg og að takmark sitt í lífinu væri
að líkjast henni.
Tæplega 30 árum eftir að bekkur-
inn okkar úr barnaskóla útskrifaðist
hittumst við öll og áttum yndislega
dagstund saman. Við fórum í gömlu
kennslustofuna okkar í barnaskólan-
um og borðuðum saman á eftir. Þarna
rifjuðum við upp gömlu endurminn-
ingarnar úr skólastarfinu og glögg-
lega mátti finna sama hlýhugann,
umhyggjuna og kærleikann sem ein-
kenndi bekkinn okkar forðum. Við
frænkurnar töluðum mikið saman
þetta kvöld, ekki bara um skólann í
gamla daga heldur einnig um okkur
sjálfar, fjölskyldur okkar og sameig-
inlega ættmenn. Aldrei mun ég
gleyma hvernig augun hennar Snjó-
laugar ljómuðu þegar hún var að
segja mér frá dætrunum sínum litlu,
Brynju og Líneyju. Í fyrra hittist
bekkurinn enn á ný og óskaplega
þótti mér sárt að geta ekki tekið þátt í
þeim endurfundum vegna veikinda
minna.
SNJÓLAUG
STEFÁNSDÓTTIR
✝ Snjólaug GuðrúnStefánsdóttir,
Fagrahvammi 2 B í
Hafnarfirði, fæddist
í Reykjavík 25. maí
1951. Hún lést á líkn-
ardeild Landspítal-
ans í Kópavogi 21.
apríl síðastliðinn og
var útför hennar
gerð frá Hafnar-
fjarðarkirkju 27.
apríl.
Við vorum heppin,
Hreinn, maðurinn minn
heitinn og ég, að fá að
fagna fimmtugsafmæl-
inu hennar Snjólaugar.
Hún ljómaði af ham-
ingju, umvafin ást og
umhyggju dætra sinna,
foreldra, fjölskyldu og
vina. En minnisstæðust
er mér þó gleðin sem
þarna sveif yfir vötnum;
djúp og heil gleði sem á
rætur í sönnum kær-
leika sem aldrei bregst.
Í ágúst sl. hittumst
við Snjólaug á Heilsu-
hæli Náttúrulækningafélagsins í
Hveragerði þar sem við vorum báðar
okkur til hressingar. Þá færði Snjó-
laug mér þær gleðifréttir að meinið,
sem hafði hrjáð hana undanfarið,
hefði látið undan síga. Við föðmuð-
umst og kysstumst og þökkuðum
góðum guði fyrir lækninguna. En
vegir Guðs eru órannsakanlegir.
Meinið tók sig upp aftur og hversu
ósanngjarnt sem okkur mönnunum
finnst það vera getum við víst ekkert
annað gert en beygt okkur undir vilja
Hans og reynt að sætta okkur við
hann. Megi algóður Guð líkna og
hjálpa dætrunum hennar tveimur í
þeirra miklu sorg og mikla missi.
Eins bið ég góðan Guð að hugga og
styrkja móður hennar, föður, bræð-
ur, mágkonur og alla þá sem um sárt
eiga að binda vegna andláts Snjó-
laugar frænku minnar.
Hvíl í friði, frænka mín, og hafðu
hjartans þökk fyrir yndisleg kynni.
Helga Friðfinnsdóttir.
Elskulegri vinkonu minni þakka ég
rúma þrjátíu ára samfylgd, elsku og
ævinlega vináttu sem aldrei brást. Á
stundu sem þessari reikar hugurinn
víða og minningarnar hrannast upp,
minningar sem þrátt fyrir söknuðinn
fá mig til að brosa, því hvernig er ann-
að hægt? Enn sé ég fyrir mér skæl-
brosandi andlit hennar, heyri dill-
andi, smitandi hláturinn og enn heyri
ég háværðina sem fylgdi henni ávallt
hvert sem hún fór, því aldrei var logn-
molla í kringum hana Snjókku mína.
Í vinahópnum á gleðistundum fór
aldrei framhjá neinum að Snjókka
væri mætt og sat hún þá yfirleitt inn-
an um karlpeninginn í líflegum rök-
ræðum um pólitík og gustaði svo af
minni að þeir allra hörðustu máttu
hafa sig alla við eða þegja ella. Alltaf
hafði hún eitthvað til málanna að
leggja og sat aldrei á skoðunum sín-
um. Varla að nokkrum tækist að
kjafta hana í kaf. ,,Nú er Snjókka í
ham,“ sögðum við hin og kímdum, því
umræðurnar í pólitíska horninu voru
oftar en ekki hin besta skemmtun þó
oft hafi hitnað í kolunum.
Þó margt hafi verið henni hugleikið
var jafnrétti kynjanna mál málanna
og vék hún aldrei frá þeirri sannfær-
ingu sinni. Þótti karlrembum væn-
legra að halda sig til hlés því þeim
rúllaði hún upp með lítilli fyrirhöfn.
Þvílík elja og þvílík skemmtun á að
hlýða! Hennar verður sárt saknað og
ekki víst að pólitíska hornið verði jafn
líflegt og áður því fáir ef þá nokkur
mun standa henni á sporði.
Snjókka var ein sú félagslyndasta
manneskja sem ég hef þekkt enda
vinmörg og ávallt þar sem fjörið var
mest – lét sig helst aldrei vanta á
vinamót. Það sem einkenndi hana var
drifkraftur og ákveðið eirðarleysi því
hún var framkvæmda-manneskja
með eindæmum og þurfti alltaf að
vera að gera eitthvað, finna upp á nýj-
ungum, gera áætlanir og vissi fátt
skemmtilegra en krefjandi og ögr-
andi verkefni. Þá var hún í essinu
sínu. Hún var forvitin um alla skap-
aða hluti og vildi vera þar sem hlut-
irnir voru að gerast, var hugmynda-
rík og ævintýragjörn og þótt hún
væri heimakær var hún í eðli sínu
hálfgerður sígauni – alltaf á ferð og
flugi um heima og geima.
Á Svíþjóðarárum okkar lögðum við
drög að heimsreisu sem aldrei var
farin, en það skipti engu máli því við
fórum engu að síður í margar litlar
,,heimsreisur“. Við fórum í berja- og
lautarferðir hjólandi út í skóg með
son minn ungan sem hún sá ekki sól-
ina fyrir, á tónleika, í leikhús, mót-
mælagöngur, garðveislur, tókum þátt
í götuleikhúsi bæjarins, fórum á
pöbba og veitingahús, kokkuðum
saman og héldum veislur, sátum sam-
an yfir námsbókum í Uppsalaháskóla
þar sem við stunduðum nám af kappi,
kúrðum saman og ,,mýsuðum“ eins
og stelpum einum er lagið með til-
heyrandi stelpusnakki um allt og
ekkert og vorum alltaf að gera áætl-
anir fyrir framtíðina. Við létum okkur
dreyma, bulluðum, hlógum og grét-
um saman yfir óréttlæti heimsins.
Stundum skammaði hún mig og ég
hana á móti, urðum ósammála um
eitthvað eins og gengur og gerist á
löngu ferðalagi, höfðum hátt og fór-
um í fýlu út í hvor aðra t.d. ef önnur
okkar vann hina í skák, en það stóð
aldrei lengi yfir. Gátum aldrei af hvor
annarri séð. Þegar við sættumst
skældum við þessi lifandis ósköp og
hétum hvor annarri ævinlegri tryggð
og vináttu og allt var gott sem fyrr,
hlógum áfram mikið saman og þá
einna helst að eigin fyndni. Minnist
ég þess að mörgum Svíanum þótti
t.a.m. ákaflega erfitt að bera nafnið
hennar fram og gátu heldur ekki bor-
ið Snjókkunafnið með rentu og köll-
uðu hana stundum ,,Snjóka“ eða
,,Snjóku“ sem okkur fannst einum of
,,Lákalegt“. En við sáum við þessu og
þýddum nafnið hennar yfir á sænsku
,,Snö-källa“ sem við notuðum oftar en
ekki er vel lá á okkur, flissuðum og
hlógum eins og smástelpur yfir við-
brögðum Svíans sem dáðist að ,, ís-
lenska indjánanafninu“. Snjókka
lagði þá til að ég kynnti mig sem
Rauða-fjöður, svona til að fullkomna
stemmninguna og við hlógum auðvit-
að sem ævinlega að eigin fyndni.
En lengsta og besta heimsreisan
og sú sem var farin, var samfylgdin –
35 ára löng ferð sem aldrei verður frá
okkur tekin. Þó Snjókka mín hafi orð-
ið á undan mér á heimsenda, held ég
ferðinni áfram í fylgd þeirra sem hún
bar gæfu til að eignast og unni og
elskaði ofar öllu, dætrunum Líneyju
og Brynju. Mikil er þeirra sorg sem
kveðja ekki bara ástkæra móður sína
heldur einnig sinn besta vin. En fögur
minning einstakrar móður og bar-
áttumanneskju sem Snjókka var til
hinstu stundar mun verða þeim leið-
arljós um ókomna framtíð.
Björt og fögur er minning elsku-
legrar vinkonu sem ég kveð að sinni
með söknuði og trega og hið sama
gerir sonur minn Freyr sem syrgir
Snjókkuna sína í Danmörku. Hugur
hans og minn er hjá ykkur, elsku
Brynja og Líney, hjá þér elsku Mar-
grét mín, og ykkur ástvinum
Snjókku.
Bláfugl
Fljúgðu, minn vinur, á væng þínum blá
þinn veg
til vanþakkar minnar.
Án hennar, syngdu, er víðáttan ekki víð.
Æ, fljúgðu, minn vinur, á væng þínum blá
þinn veg.
(Manuel Bandeira –
þýð. Þorsteinn Gylfason.)
Sif Ragnhildardóttir.
Undarleg er sú ráðstöfun örlag-
anna að kalla ástkæra vinkonu mína,
Snjólaugu Stefánsdóttur, burt úr
þessum heimi svo langt um aldur
fram. Hún hafði mikilvægu hlutverki
að gegna, móðir tveggja ungra dætra
sem hún elskaði takmarkalaust og
þráði að mega leiða áfram inn í bjarta
og hamingjuríka framtíð. Engum
sem varð vitni að kjörkuðum við-
brögðum hennar við meinsemdinni
sem ógnaði lífi hennar undanfarin
misseri duldist að kærleikurinn til
Brynju og Líneyjar var sá heiti logi
sem kynti undir þreki hennar og lífs-
þorsta öllu öðru fremur. Árangurinn
var oft undraverður, smáir og stórir
sigrar unnust og um hríð virtist tími
kraftaverkanna vera genginn í garð,
varla skýhnoðri eftir á himni þrátt
fyrir illviðrisspár. En sólskinsdag-
arnir reyndust færri en við vonuðum
og nú er sá hinsti hniginn.
Enda þótt ég hafi þekkt Snjókku í
um tuttugu ár varð vinátta okkar
fyrst náin eftir að hún veiktist, en
fram að þeim tíma höfðu fundir okkar
svo til einskorðast við heimboð sam-
eiginlegrar vinkonu okkar, Sifjar, þar
sem við áttum oft góðar stundir í lit-
ríkum vinahópi. Skömmu eftir að
heilsa Snjókku bilaði fyrir tæpum
þremur árum tókum við, að undirlagi
Sifjar, að hittast reglulega ásamt
nokkrum öðrum vinkonum og fara
saman í gönguferðir.
Samverustundir þessa litla hóps
úti í náttúrunni urðu ófáar; Snjókka
var mikil félagsvera auk þess sem
hún hafði yndi af útivist og þótt
stundum væri af henni dregið lét hún
það ógjarnan aftra sér þegar göngu-
ferðir okkar voru annars vegar – þær
urðu þá bara örlítið styttri í annan
endann og hraðanum stillt í hóf. Og
hvort sem við röltum í rólegheitum
um Hellisgerðið, villtumst um Heið-
mörkina eða skálmuðum rösklega
kringum Hvaleyrarvatnið var gleðin
yfir samvistunum í fyrirrúmi og vin-
áttan óx í hverju spori. Á þessum
tíma kynntist ég Snjókku fyrir alvöru
og þau kynni urðu mér afar dýrmæt.
Ég dáðist að greind hennar, hugprýði
og hugsjónum, styrk hennar og við-
kvæmni, húmornum og lífsgleðinni,
en mest af öllu mat ég þó hversu örlát
hún var á hjartahlýju sína. Og hún
kunni jafnframt að taka við því sem
aðrir gáfu á móti. Fallega brosið
hennar og faðmlögin mörgu munu
fylgja mér í minningunni um ókomna
tíð.
Það er óendanlega sárt að sjá á bak
svo vænni manneskju í blóma lífsins,
en enginn má sköpum renna. Dætr-
unum elskulegu, Brynju og Líneyju,
sendi ég mínar einlægustu samúðar-
kveðjur, sem og Margréti, móður
Snjólaugar, og ástvinunum öllum
sem aldrei brugðust.
Olga Guðrún Árnadóttir.
Snöggar hreyfingar, hlutir detta á
gólfið, kaffi yfir borðið, æ fyrirgefðu,
hlátur, aldrei kyrr, alltaf að og áork-
aði svo miklu. Svipsterk, litrík kona
sem setti mark sitt á umhverfið.
Kynni okkar Snjólaugar hófust í árs-
lok 1972 þegar hún kom til vinnu á
Upptökuheimili ríkisins. Hugsjóna-
manneskja með báða fætur á jörð-
inni, sem var harla sjaldgæft á þess-
um árum þegar ungt hugsjónafólk
sveif um skýjum ofar við að bæta
heiminn. Þegar við töldum íbúðaeign
smáborgaralega keypti hún sína íbúð,
þegar við töldum allt annað en blóð-
uga byltingu ekki koma til greina var
hún stolt af krötunum, hvort tveggja
hefur reynst raundrjúgt. Á Upptöku-
heimilinu hófust afskipti hennar af
unglingamálum sem stóðu samfleytt í
ríflega 30 ár. Öll vinna hennar var
ákaflega farsæl. Menntun hennar,
reynsla og hugsjónir nutu sín hvort
sem hún vann beint að meðferðar-
störfum eða í stjórnunarstörfum. Á
þessum árum í unglingastarfinu og
árunum í Uppsölum var Snjólaug
mér eins og systir, við deildum vinnu,
pólitík og námi saman. Hið nána sam-
band sem er meðal námsmanna fjarri
heimahögum styrkti tengslin. Vin-
átta við okkur hjónin og ekki síður
dóttur okkar var traust. Í náminu var
Snjólaug framsýn og leitaði nýrra
leiða í meðferðarstörfum. 1978 heill-
aðist hún af Hassela-meðferðarheim-
ilinu í Svíþjóð, sem tuttugu árum síð-
ar varð ein af fyrirmyndum íslenskra
meðferðarheimila. Eftir heimkom-
una frá Svíþjóð hóf Snjólaug fljótlega
störf hjá Reykjavíkurborg og leiddi
farsælt starf allt til þess að hún lét af
störfum fyrir stuttu vegna veikinda.
Snjólaug var huguð kona í öllu sem
hún tók sér fyrir hendur. Á árunum í
Uppsölum kynntist hún Dan Hanson
og mér er minnisstætt þegar þessi
kjarkmanneskja sagði mér að hún
hefði hitt mann sem hefði unnið hana
í skák. Hún var ekki sátt við tapið og
því ákveðin að tefla til sigurs í næstu
skák. Eftir þá tapskák komst hún að
því að andstæðingurinn var Svíþjóð-
armeistarinn í skák. Þau Danni áttu
góða tíma saman í framhaldinu. Þau
eignuðust tvær glæsilegar stúlkur
sem þau voru stolt af og ekki að
ástæðulausu. Þó samverustundum
okkar Snjólaugar hafi fækkað eftir að
við fluttum norður slitnuðu vináttu-
böndin aldrei. Við gengum saman
ásamt fleiri félögum um hálendið, eft-
irminnilegar ferðir. Í seinni tíð
skammaði hún mig fyrir að vera ekki
nógu duglegur að hafa samband en
fyrirgaf mér þessa mannfælni mína. Í
dag sakna ég þess að hafa ekki hlust-
að betur á hana og verið duglegri að
hafa samband. Við fjölskyldan þökk-
um fyrir tímann sem við áttum sam-
an, vináttuna og það að hafa kynnst
þessari einstæðu konu. Dætrunum
Brynju og Líneyju og öðrum ættingj-
um vottum við okkar innilegustu
samúð.
Allan Morthens og
Þóra Björk Jónsdóttir.
Einstök kona á allan hátt,
ágætt að hafa hana þekkja mátt.
sungum við Snjólaugu fimmtugri
og hún vissi að við meintum það af
fyllstu einlægni og gerum enn.
Það eru að verða 25 ár frá því við
kynntumst, – þá ungar og fullar af
eldmóði að vinna að unglingamálum
hjá Félagsmálastofnun Reykjavíkur.
Snjólaug forstöðumaður Unglingaat-
hvarfsins, en síðan forstöðumaður
Unglingadeildar, sem hún átti þátt í
að skapa og gera að veruleika . Undir
stjórn Snjólaugar og í samvinnu við
hana urðu erfið verkefni viðráðanleg
og ólíklegustu hluti var hægt að fram-
kvæma.
Þetta voru skemmtilegir tímar,
alltaf of mikið að gera, en starfsand-
inn frábær og alltaf svigrúm til að
hafa það skemmtilegt. Snjólaug var
ótvíræður leiðtogi, skörp, dugleg,
ósérhlífin, hugmyndarík og síðast en
ekki síst alveg óskaplega skemmti-
leg.
Hún hélt áfram að starfa að for-
vörnum. „Við eigum að setja markið
hátt sagði,“ Snjólaug, úr því varð
þjóðarátak sem rannsóknir sýna að
skilaði árangri.
Fram á síðustu stund var hún vak-
andi og áhugasöm, sannkölluð bar-
áttukona, varðandi málefni barna og
fjölskyldna. „Hvað er það mikilvæg-
asta í lífi okkar?“ spurði hún og vildi
fullvissa sig um að við værum á sama
máli, þ.e. að það væru börnin okkar
og fjölskyldan.
Á kaffihúsafundum okkar síðustu
misserin alltaf upptekin af einhverj-
um velferðarmálum.
Á okkar síðasta kráarrölti um
miðjan janúar sl. var hún uppfull af
hugmyndum um málefni Íslendinga
af erlendum uppruna og skrifaði auð-
vitað um það grein.
Minningarnar hrannast upp, þær
eru ljóslifandi og kalla fram tilfinn-
ingar sem ekki verður reynt að setja
orð á, eitthvað alveg sérstakt sem við
eigum og munum eiga.
Við eigum einungis góðar minning-
ar um Snjólaugu, þær munu lifa með
okkur og ætíð verða okkur hvatning.
Þrátt fyrir veikindin var Snjólaug
siðustu misserin full þakklætis, sem
hún óspart lét í ljós. Það er okkur hin-
um lærdómsríkt og knýr okkur til að
endurskoða öll okkar viðhorf og gild-
ismat.
Stórfjölskyldan var henni mikils
virði. Þótt hún ætti fjölda traustra
vina var það fyrst og fremst til fjöl-
skyldunnar sem hún sótti styrk sinn
og á hana sem hún treysti. Mamma,
bræðurnir og mágkonurnar stóðu
eins og klettar við hlið hennar og
dætranna alla tíð og í veikindunum
setti hún traust sitt á þau.
Tæplega þriggja ára baráttu er
lokið. Snjólaug hafði sigur í margri
orrustunni og æðruleysi hennar,
styrkur og hvernig henni tókst að
njóta lífsins og gefa af sér fram til
hins síðasta gera hana að sannköll-
uðum sigurvegara.
Stórfjölskyldunni allri vottum við
innilega samúð. Elsku Brynja og Lín-
ey, missir ykkar er mestur, en verið
minnugar þess að mömmu njótið þið
áfram í öllu því góða og skemmtilega
sem hún kenndi ykkur og innrætti,
það verður aldrei frá ykkur tekið.
Vertu kært kvödd og Guði falin,
góða vinkona.
Stefanía Sörheller,
Hjördís Hjartardóttir.
Leiðir okkar Snjólaugar lágu fyrst
saman árið 1996 á vettvangi mála-
flokks sem henni var mjög hugleik-
inn, áfengis- og vímuvarna. Á þessum
tíma kviknaði hugmynd um samvinnu
ríkis og Reykjavíkurborgar um víð-
tækt verkefni á þessu sviði. Áætlun-
inni Ísland án eiturlyfja var hleypt af
stokkunum. Ég var formaður verk-