Íslendingaþættir Tímans - 07.09.1968, Blaðsíða 12

MARGRÉT JÓNSDÓTTIR
skáldkona 75 ára
Margrét Jónsdótiir er fædd 20.
ágúst 1893, að Árbæ í Holtum, sem
þá var sýslumannssetur. Móðir
hennar, Stefanía Jónisdóttir var þá
ráðskona hjá Páli Briem, sýslu-
manni, en faðirinn, Jón Sigurðs-
son, síðar bóndi í Haf.jörðum á
Snæfellsnesi, sýsluskrifari. Stefanda
var Vopnfirðingur að ætt, en Jón
Skagfirðingur. Bæði voru þau vei
gefin, námfús, bókhneigð og ljóð-
elsk, svo sem dóttir þeirra. En
örlöigin ætluðu þeim ekki langar
samvistir og þess vegna ólst Mar-
grét upp með móður sinni á ýms-
um bæjum í Rangárvallasýslu, eft-
ir að Páll Briem fluttist norður.
Stefanía var oftast ráðskona, því
að hún var mjög eftirsótt til þeirra
starfa, sökum hæfni sinnar, og
kunnáttu. Hún hafði stundað nám
2 ár í Kvennaskólanum að Ytri-Ey
hjá Eiínu Briem og minntist þeirr-
ar skólaveru jafnan með þakk-
læti.
Þær mæðgur fluttist til Reykja-
víkur 1912, árið sem Margrét lauk
burtfararprófi frá Kvennaskólan-
um í Reykjavik með loflegum vitn-
isburði. Síðan var heimili þeirra
hér í Reykjavík. Þær skildu aldrei,
nema þann tíma, sem Margrét
dvaldi í sjúkrahúsi. Var mikið ást-
ríki með þeim mæðgum, svo sem
Ijóð Margrétar bera vitni um, t.d.
þetta: Iijá vöggu minni mamma
söng o.s.frv. Og Margrét var svo
lánsöm að geta hlúð að móður
sinni til síðustu stundar. Stefanía
andaðist 27. jan. 1956, nær 94 ára.
Að loknu námi í Kvennaskólan-
um stundaði Margrét heimilis-
kennslu að vetrinum, en kaupa-
vinnu á sumrin. Einnig var hún við
verzlunarstörf um tima. — En
þetta nægði ekki athafnaþrá Mar-
grétar og námslöngun, enda þótt
hún á þessum árum færi utan og
tæki þátt í ýmsum kennaranám-
skeiðum á Norðurlöndum. Hún fór
því í Kennaraskóia ísiands og lauk
prófi þaðan um 1926, með ágætum
vitniisburði. Sama árið varð hún
kennari við Miðbæjarskoiann og
síðar Austurbæjarskólann, nær tvo
tugi ára. Þá lét hún af störfum
vegna vanheilsu og dvaldi í sjúkra-
húsj nokkur missiri. En hún náði
allgóðri heilsu aftur, til mikillar
gleði aldraðri móður og öllum vin-
um og samstarfsmönnum. Síðan hef
ir hún unnið í Þjóðminjasafninu,
stundaði ritstörf og heimilisstörf
Hún er gift ágætum manni, Magn-
úsi Péturssyni, kennara frá Akur-
eyri, sem einnig er Ijóðavinur mik-
ill og prýðilegur hagyrðingur.
Margrét mun snemma hafa
fengizt við vísnagerð, en fyrsta
ljóðabók hennar, Við fjöll og sæ,
kom út 1933, en fyrsta kvæðið
hennar, Melkorka birtist í kvenna-
blaðinu „19. júní“ 1920. Alls hafa
komið út 16 bækur eftir Margréti,
sögur, ljóð og leikrit. Eru þær
flestar ætlaðar börnum og ungl-
ingum en 4 ljóðabækur og eitt
smásagnasafn fyrir fullorðna les-
endur. Auk þess hefur hún þýtt
5 góðar unglingabækur, sem út
hafa komið. Allar þessar bækur
hafa náð miklum vinsældum og
eru nú flestar uppseldar. Það sýn-
ir vinsældir þeirra. Samtímis fram
angreindum störfum var Margrét
ritstjóri Æskunnar árin 1928—
1942.
Ritstjórnin fórst henni vel úr
hendi. Hún er skáld gott, ritar
fallegt mál, og hefur næman skiln-
ing á eðli og blæbrigðum íslenzkr-
ar tungu. Hún skilur barnseðlið og
á því létt með að ná hugum og
hjörtum æskufólksins með ljóðum
sinum, leikritum og sögum. Vegna
þessara eiginleika sinna var hún
einnig ágætur kennari, hugkvæm,
vinsæl og stjórnsöm. Ég endurtek
hér, það sem ég sagði um hana
á sextugsafmælinu, að ég tel hana
hik'laust í fremstu röð kennara
sinnar samtíðar. Hún er einnig í
fremstu röð þeirra rithöfunda, sem
ritað hafa fyrir ísknzk börn og
unglinga. Bækur hennar eru ómet-
anlegur fjársjóður fyrir þá sem
unna fögrum ljóðum og sögum.
Það anda'r frá þeim mannúð og
mildi höfundar, ásamt ást og að-
dáunar á náttúru ísland.s, sögu
þess, íegurð og tign.
Til styrktar þessum orðum mín-
um skrái ég hér ummmæli merkra
manna um bækur Margrétar.
Dr. Guðm. Finnbogason segir í
Skírni 1933: Ljóðin eru hjartan-
slög góðrar konu, mildrar og móð-
urlegrar, sem leitar ljóssins, gleðst
yfir því, sem gott er og fagurt, er
minningum trú og finnur innilega
til með öðrum.“
Dr. Richard Beck segir í MbL
1954: „Það er enginn stormhvin-
ur eða vopnagnýr í þessum kvæð-
um, þau eru í ætt við hinn blíða
blæ, ljóðræn og léttstíg, með und-
irstraum innilegra tilfinninga og
djúprar samúðar og þau bera vitni
fegurðar og hugsjónaást skáldkon-
unnar, traustri guðstrú hennar og
framtíðartrú sem verið hefur
henni skjöldur og skjól í storrn-
um og andstreymi lífsins og orðið
styrkari rót 1 þeirri raun.“
— — — Þetta læt ég nægja,
en af meiru er að taka.
Margrét er félagslynd kona, sem
he-fur tekið mikinn og virkan þátt
í samtökum kennara, kvenfélaga
og Góðtemplara. Hún er heiðursfé-
lagi Stórstúku íslands af I.O.G.T.
og í Lestrarfélagi kvenna.
Af framanskráðu er auðséð að
Margrét Jónsdóttir hefur verið
starfsöm kona og lokið miklu verki,
þrátt fyrir þrálátan sjúkdóm um
árabil, sem hún bar með frábæru
þreki. Margt íleira mætti segja
um þessa ágætu konu, en hér verð
ur staðar numið. En að síðustu vil
ég minna á að Margrét ann æsku-
lýð íslands öllu öðru fremur og
hefur starfað fyrir liann alla tíma
ævi af mikilli fórnfýsi og dugnaði.
Þegar blaðamaður Mbl. átti tal við
hana á sextugsafmælinu spurði
hann að lokum:
„Og hafið þér nokkra sérstaka
ósk fram að færa á þessu merkis-
afmæli yðar?“
Skáldkonan svaraði:
„Ekki aðra fremur en þá að
æskan okkar megi bera gæfu til
að varðveita hinn dýrmæta arf ís-
lenzkrar tungu og menningar, sem
ég ann framar öllu öðru — að
hún gangi áfram götuna til góðs og
gleymi ekki guði sínum, þvi að
12
ISLENDINGAÞÆTTIR