Íslendingaþættir Tímans - 10.07.1970, Page 2

Víst munu Tungainena og aðrir
þeir, sem heigi hinnar gömlu
kirkju, saga staðarins o.g fegurð
hefur dregið til sín í andlegum
tökum og uppljómun, skilja orðin
og manninn. Og margir eru þeir,
sem voru einlægir hluttakendur i
sorg hans yfir eyði Kirkjuhæjar
umliðin ár, og þeim örlögum, sem
þessum yndislega stað er nú búin
á Alþingi íslendinga. Engimi vissi
þar, að hér er heilög jörð. Enginn
heldur þar á loft nafni þess stað-
ar, sem þó ber af um tign hinna
fornu prestsetra á Héraði. Hin
leitandi, nýja borgaralega menn-
ing vor veldur ekki hefð heilög-
ustu þáttanna í þjóðarsögunni. Hið
harkfulla fótatak hennar og sókn-
in eftir því, sem mölur eyðir og
ryð, yfirgengur vé friðar og feg-
urðar, svo að ekki er framar til
það, sem áður var mest með þess-
ari þjóð. Það er tímanna tákn í
sveitum þessa lands, að Kii'kju-
bær í Hróarstungu skuli missa
hvors tveggja á einu vori, prest-
setursins að lögum og mannsins,
sem fremur en nokkur annaí
sýndi staðnum rækr, síð in er sim
Sigurjón fór, og auðni i tok að
leggjast að í öU.un sínum ömur-
leik. —En -ið baki þaira ásýnd ei
heilög jörð og mynd hennar
geymd við helgu mianin. I huga
gamals Tungumanns stafar birtu í
sálina úr fjarlægnm tíma hðinnar
kynslóðar. Frá glöðum dögum og
góðum fundi, eða kveðjustundun-
um, þegar hinzta ferðin var gerð
og þungu sporin stigin út i garð-
inn við lágan hljóm fornrar klukk-
unnar.
Einar fæddist 28. marz 1896 á
Galtastöðum fremri. Voru foreldr-
ar hans hjónin Pétur Einarsson og
Jónína Oddsdóttir. Áttu þau upp-
runa sinn á Héraði: Einar, íaðir
Péturs, bjó á Stóra-Bakka, Sigfús-
ison bónda á Svínafelli á Úisveit,
Jónssonar á Kleif í Fljótsdal. Og
er það Melaætt. Jónína var dóttir
Odds Jónssonar sjálfseignarbónda
á Hreiðarsstöðum í Fellum, Odds-
sonar á Skeggjastöðum, eins og
síra Einar Jónsson rekur í ætt frá
Rafni á Ketilsstöðum í Hlíð og
Jóni syni hans.
Pétur var síðari maður Jónínu,
áður átti hún Svein Einarsson, síð-
ast á Fljótsbakka, og var dóttir
þeirra,, er lifði, Solveig husfreyja
á Vífilsstöðum. Börn Péturs og
Jónínu voru aðeins Einar og Sig-
rún, er giftist Sigfúsi Stefánssyni.
Bjuggu þau í Gröf í Eiðaþinghá
frá 1916 meðan Sigrún lifði, en
hún lézt snemma sumars 1932.
Síðan var Sigfús í Fáskrúðsfirði
lengi og svo á Jökmdal og
í Fnjóskadal, unz hann fluttist tii
Viiborgar dóttur sinnar á Egils-
stöðum fyrir 4 árum, þá alblind-
ur. Hann kvöddum vér írá Kirkju-
bæ á s.l. hausti, glæsimenni á tí-
ræðisaldri.
Móðir Einars dó, þegar hann var
aðeins 3 ára. Þarf ekki orðum að
því að leiða, hver harmur var
kveðinn að bóndanum o? börnun
um á Galtastöðum fremri við frá-
fall móðurinnar, en Guðrún syst-
ir hennar tók að sér forsjá þeirra
ig annaðist um heimiiið. Pétur
varð ekki gamall. Áverki, sem
(hann hafði bliotið á höfði við
vegghleðslu, dró hann til dauða,
eftir vanmátt og þungbær veik
indi, á fermingarári Einars. Þannig
leið bernskan við skugga.mörk for-
eldramissis, hrörnun föðurins og
fátækt. Tilfinningarik bÖrn, greind
og opin fyrir áhrifum umhverfis-
ins, tekur slíkt enn sárar. Snemma
leitaði Einar huggunar í einlægni
barnslegrar bænar og fann traust
æðri handleiðslu þess vinar, er
aldrei bregzt. Trúin var honum
blessun, ailt frá einmanaleik og
vonbrigðum bernskunnar, sem
hann vildi veita öllum, sem áttu
bágt, hlutdeild í.
Er faðir hans var allur, leystist
heimilið upp og fór hann þá til
Solveigar hálfsystur sinnar og Ás-
mundar, manns hennar, á Brekku.
Með þeim, þar og á Vífilsstöðum,
varð hann nær aldarfjórðung, en
vistaðist þaðan að Heykollsstöðum.
— Einar var einn þeirra manna,
sem án efa eru Itt hneigðir tii
erfiðisvinnu og búsumsvifa. Hann
var þegar í æsku bókhneigður í
meira lagi. Benti allt atgervi hans
og önnur. rök til. andlegrar iðju,
lærdóms og skóla. Nema fátæktin.
Hér réði hún afskiptum hlat,
sem oftar. Hann naut allrei skóla,
nema skamman tíma á EiSurn, þá
aö verða þrítugur. Hugur hans
mun hafa staðið til prestskapar.
Af því gat ekki orðið að þeim
emhættislega skilningi, sem oss er
næstur. Páil p ostuli talar um
„hinn almenna prestdóm“ í bréf-
inu til Tímóteusar. Að þeim hætti
var Einar Pótursson þjónn guðs
og kennandi meðai safnaðarins.
Sá, er lifði svo í heimi hér, sem
vér þekktnni að hann gerði, í hóg-
1 /
værð og mildi hins hljóðláta í
landinu, sýnir helga virðingu fyrir
verki trúarinnar og þjónustuvilj-
ann til að fegra og bæta hið hugs-
andi brot sköpunarinnar, mann-
lega sál.
Viturt hjarta finnur í leit sinni
að þekkingunni, að vizkan nær
skammt. Þess vegna safnaði Ein-
ar bókum eftir því, sem efni fram-
ast leyfðu. Bókaeign hans nú, var
allmikil, en hefði verið í stærra og
merkara lagi, ef hann hefði ekki
gefið kost góðra bóka lestrarfélagi
sveitar sinnar og Bókasafni Hér-
aðsbúa, þar sem hann starfaði í
4 ár við erfiðar aðstæður, en alls
ytra búnaðar furðaaiega vant. A
bókasafninu kom þegav i ljós hve
mikill kunnáttu- og hæíileika-
maður Einar var um bækur, val
og skráningu þeirra, og voru störf
hans við safnið ómetanleg, eins og
margir vissu og virtu. En sjáltur
átti hann þar sælustundir, þrátt
fyrir allt. — Ástæðan til þess, að
hann gaf bækurnar á söfnin var sú,
að hann þráði að aðrir nytu þeirra
einnig. Á slíkan hátt gat hinn fé-
lagsþroskaði, fórnfúsi maður
mennt sveit sína og Hérað. Þannig
sýndi hann enn í verki elsku sína
til annarra og umhyggju fyrir and-
legri velferð með samtíð sinni og
framitíð byggðarinnar.
Árin á Heykollsstöðum urðu enn
fleiri en með Sólveigu og Ás-
mundi, nær þrír áratugir. Um hagi
hans og kjör verður ekki nánar
getið hér að öðru en því, er segir
um hæfileika hans, áhugamál og
sálarþroska. Hann vann öll sín
skylduverk af þeirri alúð, sem
gagnger heiðarleiki hans bauð og
hinn fegrandi lífsskilningur helg-
aði. Hann stóð ekki alltaf á heil-
agri jörð, en miklu oftar en oss
gæti boðið í grun, þegar vér minn-
umst þess, að hugur hans var
hneigður íil annars en ævilangrar
vinnumennsku. En af því
hve óvenjulegrar gerðar hann var
og djúp hans kristna jafnréttis-
hugsjón, varð það hlutskipti, sem
örlögin réðu honum, ekki aðeins
bærilegt, en ljúft að bera, jafnvel
eðlilegt. Sú var gæfa hans. Því
varð 'hann-maður í miklu og verð-
skulduðu áliti. Samfélagið við hús-
bændur var og sem milli frænda
og vina. FuHkomnari heimilismað-
ur en Einar var mun og harðla
torgætur.
Eftir þriggja missera vist á ný-
býlinu Lindarhvoli og eins vetrar
2
fSLENDINGAÞÆTTIR