Heimilistíminn - 22.02.1979, Blaðsíða 10

strandmælinga viB lsland, og er þaB
prentaB í Lovsamling for Island.
Minor hóf mælingar sínar viB Fugla-
sker um sumariB '1776 og mældi um sum-
ariB strendur allar og hafnir tíl Borgar-
fjarBar, og gerBi samhangandi sjókort
fyrir alla strandlengjuna meB víkum,
lendingarstööum grynningum og boBum.
Hann samdi einnig lýsingu af landinu og
lýsti flóöi og fjöru og geröi uppdrætti af
landsýn.
Næsta sumar hélt Minor áfram störfum
sinum og haföi i þjónustu sinni teknara,
Friiser aö nafni. SumariB 1777 mældi hann
strandlengjuna fr BorgarfirBi og noröur
yfir Snæfellsnes til Narfeyrar noröan
Alftafjaröar á Skógarströid. Geröu þeir
félagar uppdrátt af Faxaflóa og Snæfells-
nesi.
Um sumariö 1778 voru þeir Minor og fé-
lagar hans staddir i HafnarfirBi og lá skip
þeirra úti á firBinum. Hinn 17. mai 1778
fóru þeir félagar, Minor og Friiser i báti
ásamt 4 hásetum sinum af staö og
ætluöu út I skipiB. Veöur var hvasst og hiö
versta, svipótt og gekk í hrinum. Þegar
þeir voru rétt komnir aB skipinu, hvolfdi
bátnum og drukknuöu þeir allir. MeB
drukknun þeirra varB ekki meira úr
strandmælingum viB ísland i bili. Ariö
1788 gaf Páll Lövenörn út sjókort Minors
og nokkuB af strandlýsingum hans.
Ariö eftir eöa 1779 hugöist danska
stjórnin halda áfram strandmælingum
viB Island, og fékk til þess mann aB nafni
Sören O. Malling, en hann dó i Kaup-
mannahöfn rétt áöur en hann átti aB
leggja af staB.
Ariö 1776 hófust einnig strandmælingar
á Austfjöröum. Var þaö gert á dönskum
herskipum. Þar var gerBur uppdráttur af
Loömundarfiröi, SeyöisfirBi, Fáskrúös-
firöi og Breiödalsvík og jafnframt yfirlits
sjókort af ströndinni frá Vestur-Horni til
Borgarfjaröar, og lét danska sjókorta-
safniö siöar prenta þessi kort.
Ariö 1986 var Páll Lövenörn flotafor-
ingi í danska sjóhernum hér viö land og
skoBaöi allmikiöaf suBur- og vesturströnd
landsins. Hann var hinn mesti merkis-
maöur og duglegur. Hann haföi um tima
veriö í franskri herþjónustu, og var meB
Frakkanum Verdun de la Crenne, er hér
var viö land um tima á frönsku herskipti.
Eins og þegar er sagt, gaf Löwenörn út
sjókort Minors og bætti hann kortin meB
upplýsingum frá athugunum sinum, og
var þaö mikils virBi. Hann ritaBi lika bók
um vesturströnd Island og leiöarvisi fyrir
sæfarendur oger hún skrýdd uppdráttum
af höfnum og landsýn af hafi. SiBar voru
gefin út fleiri lik rit.
Strandmælingar Islands og sjókorta-
gerö siöarihelming 18. aidar, eru merkur
þáttur i sögu landsins. ÞaB var raunveru-
lega undirbúningur undir siglingar fri-
höndlunarinnar, aukna þekkingu á
siglingarleiBum og öryggi i þeim. En þaö
leiö langur timi tíl þess, aB raunverulegar
siglingar urBu til ogfrá íslandi af fullum
sann. Þaö var ekki fyrr en aB afstöBnum
Napóleonsstyrjöldunum i' Noröurálfu. En
þá var byggt á þeirri þekkingu, er fékkst
meö fyrrgreindum rannsóknum. Þær
uröu þvi til mikillar þýöingar fyrir Island.
Heimildir:
Landfræöisaga Þorvaldar Thorodd-
sens, Feröabækur um Island, Islenskar
æviskrár og Lovsamling for ísland.
HVAD VEIZTU
1. 1 hvaöa landi er búiö viniö
tokaier?
2. HvaB hét fyrst konungur Dan-
merkur, sem dó f kringum ár-
iB 940?
3. í hvafia borg i Noregi er
Haraidshaugur?
4. HvaB heita heimsálfurnar?
5. 1 hva&a þrjá afialflokka skipt-
ast þjófiir jarBar?
6. Hversu stórt er Island?
7. Eftir hvern er skáldasagan
Sultur?
8. HvaB hét Sonja krónprinsessa
Noregs aB eftirnafni áBur en
hún gifti sig?
9. 1 hvafia landi er Teheran höf-
uöborg?
10. HvaB heitir höfufiborg
Burma?
Lausnin er á bls. 39
Auövitaö er hann ekkert ánægöur.
Hann baö um aB fá heila tylft af
ostrum, flösku af kampavini og margt
annaö gott meö.
9

Nei, ég þekki ekki þennan meö nautiö
10