NT - 07.05.1984, Blaðsíða 20

Í1 \' Mánudagur 7. maí 1984 20
u i Útlönd
Sovéskir borgarar
Vita ekki að land þeirra á í styrjöld
■ Undanfarna daga og vikur hafa fréttastofur heimsins ausið frá
sér fréttum um stórsókn sovéska hersins og afganskra leppa í
Pansjerdal. Miklu liði er beitt og stórvirk stríðstæki í lofti og á landi
spúa eldi og eimyrju yfir þorp og búðir léttvopnaðra skæruliða.
Útvarp og sjónvarp í Kabúl flytja fréttir af stórsigrum stjórnarhers-
ins og sagt er að gengið sé milli bols og höfuðs á skæruliðum. Þeir
hafa beðið mikið afhroð og aftur og aftur er skýrt frá að
stjórnarherínn hafí ásamt sovéskum ráðgjöfum náð öllum dalnum
á sitt vald. En frelsissveitirnar þrauka, svo að áfram er hægt að
vinna á þeim hernaðarsigra.
í Afganistan er 100-200 þús-
und manna sovéskt herlið og
ber það hita og þunga af átökun-
um við skæruliða. Nú skyldi
maður ætla að það þætti frétt-
næmt í Sovétríkjunum að
skæruliðar séu hraktir frá hinum
hernaðarlega mikilvæga Pan-
sjerdal og miklir sigrar unnir.
En það er öðru nær. Á sama
tíma og fréttaskeytin um miklar
orrustur streyma út úr fjarritum
fjölmiðla víða um heim sýnir
sjónvarpið í Moskvu fréttaþátt
frá Afganistan sem sýnir að
vorið er komið í Kabúl og
borgarbúar undirbúa hátíðar-
höld vegna sex ára afmælis
aprílbyltingarinnar. Þulurinn
skýrir frá átökum hins gamla og
nýja tíma í landinu. Þó er ekki
sýndur nokkur maður með vopn
í hönd, en er þó nóg af þeim í
aðeins nokkurra kílómetra fjar-
lægð frá borginni.
Áhersla er lögð á að afganskar
konur séu að fella andlitsslæð-
urnar. Sýndar eru gamlar konur
pakkaðar inn í föt frá hvirfli
niður fyrir tær og sér ekki í þær
nema augun. Hins vegar eru
sýndar ungar stúlkur í buxum
og skyrtum á leið í skóla.
Nokkrum dögum síðar koma
einu sovésku fréttirnar um her-
hlaupið í Pansjerdal. í tuttugu
línum í Pravda er sagt frá því að
afganska öryggisþjónustan hafi
upplýst, að ró og öryggi sé nú
aftur í dalnum eftir að stjórnin
hafi gert gangskör að því að
koma ástandinu þar í eðlilegt
horf. Ekki orð um að Sovét-
menn hafi komið þar nærri, né
hvað það felur í sér að færa
ástandið í eðlilegt horf.
Einu upplýsingarnar sem sov-
éskir borgarar geta fengið um
átökin í Afganistan er að finna
í blaði hersins, Rauðu stjörn-
unni. En jafnvel þar er forðast
að skrifa um sjálft stríðið. Ef
farið er gegnum öll tölublöð
Rauðu stjörnunnar síðustu tvo
mánuði kemur í Ijós að herinn
veigrar sér við að láta neitt uppi
■ Sovéskir hermenn í Kabúl. Almenningur í heimalandi þeirra
veit ekki að þeir eiga í styrjöld.
■ Kraftmikil vélbyssa sem skæruliðar hafa tekið herfangi.
um athafnir sínar í Afganistan.
Þótt á annað hundrað þúsund her-
manna sé í landinu og hafi þar mikið
fyrir stafni, segir blað hersins
ekki annað en að þar sé tak-
markaður fjöldi hermanna sem
gæti öryggis afganskrar alþýðu
og verji hana og vemdi fyrir
hermdarverkamönnum sem
koma erlendis frá.
Umsjón: Oddur Ólafsson og Ragnar Baldursson
Siðferðið
Hernaðaraðgerðum er aldrei
lýst. Þá sjaldan að minnst er á
hlutverk sovésku hermannanna
í Afganistan, er sagt að þeir séu
að gera jarðsprengjur óvirkar
til að forða alþýðunni frá að
meiða sig á þeim, að vernda
flugvelli og sitthvað í þeim dúr.
Hið eina sem gæti bent til að
sovésku strákarnir séu í
styrjöld, er þegar minnst er
lauslega á að þeir séu að vinna
erfitt verk.
Ástæðan til þess að Rauða
stjarnan er yfirleitt að minnast
á Afganistan er auðvitað að það
er hlutverk blaðsins að halda
uppi baráttuþreki og góðu sið-
gæði meðal hermannanna. Fyrr
og síðar hefur einfaldasta og
besta leiðin til þess verið að lýsa
hetjudáðum hermanna á víg-
velli. En það er erfitt þar sem
ekki er viðurkennt að sovéski
herinn eigi í neinu stríði og ekki
■ Afganskir skæruliðar hrósa sigri yfir sovéskrí herþyrlu, sem þeir hafa grandað.
má skrifa um það sem raunveru-
lega fer fram eða um hlutverk
hersins í Afganistan.
Allur sá fjöldi sovéskra borg-
ara, sem ekki les Rauðu stjörn-
una eða tekur eftir stopulum
smáfréttum í Pravda um veru
sovéska hersins í Afganistan,
hefur ekki hugmynd um að þar
geisar stríð og enn síður að
þjóð þeirra sé þátttakandi í því.
Að minnsta kosti tekur því ekki
að tala um slíkt.
Ekki liggur Ijóst fyrir, með
vissu, hve margir sovéskir her-
menn hafa fallið eða særst í
Afganistan en þeir munu á
bilinu milli 5 og 10 þúsund.
Þegar þess er gætt að íbúar
Sovétríkjanna eru 270 milljónir
er mannfallið ekki meira en svo
að það er tæpast tilefni til að
upp rísi fjöldahreyfingar á móti
stríðinu. Sérstaklega þegar tek-
ið er tillit til þess að sovéskir
fjölmiðlar hafa aldrei minnst á
eitt einasta dauðsfall þar í landi.
Trúir þegnar
Sovéskir þegnar sýna stjórn-
völdum mikinn stuðning og
traust hvað varðar utanríkis-
stefnu þeirra.
Flestir Sovétmenn álíta að
afskiptin af málefnum í Afgan-
istan séu nauðsynleg. Ekki af
þeirri ástæðu, sem stjórnvöld
halda fram, að verið sé að
vernda byltinguna þar í landi,
heldur vegna hins að í Sovét-
ríkjunum er það talin heilög
skylda stjórnvalda að vernda
landamæri ríkisins. Allt síðan
Hitler réðst inn yfir sovésku
landamærin í júní 1941 hefur
það verið almenn skoðun og
krafa bæði almennings og
stjórnenda Sovétríkjanna að
tryggja verði landamærin með
Japanir græða
Vöruskiptajöfnuður hagstæður
um 1000 milljarða ísl. króna
Japanir.
Japönsk yfirvöld segjast
einnig vilja auka innflutning á
þróaðri tækni frá öðrum
löndum og auðvelda erlendum
aðilum að fjárfesta í japönsk-
um fyrirtækjum.
Þrátt fyrir aukinn útflutning
og mikinn hagnað japanskra
fyrirtækja jókst fjöldi atvinnu-
leysingja í Japan nokkuð á
síðasta ári. Atvinnuleysingjum
hefur fjölgað um 70 þúsund
manns frá því í mars á síðasta
ári. Þeir eru nú um 1,78 mill-
jónir talsins eða 3,1%. At-
vinnuleysi á síðasta ári var að
meðaltali um 2,7% sem er
0,2% aukning frá árinu þar á
undan. Þetta mun vera mesti
fjöldi atvinnuleysingja í Japan
frá stríðslokum.
Tokíó-Keutcr.
■ Efnahagur Japana hefur
sjaldan verið blómlegri. Á
fjárhagsárinu 1983 til 1984,
sem lauk í mars síðastliðnum,
var vöruskiptajöfnuður Japana
hagstæður um 34 milljarða
Bandaríkjadala (um þúsund
milljarðar íslenskra króna) og
verðbólga var hverfandi.
Samkvæmt tölum sem jap-
anska forsætisráðuneytið birti
fyrir skömmu var verðbólga á
liðnu ári aðeins 2,4%. Þetta er
minnsta verðbólga í Japan í 24
ár. Japönsk yfirvöld segja að
minnkandi verðbólga í Japan
nú stafi m.a. af lækkun olíu-
verðs, hækkun japanska yens-
ins gagnvart Bandaríkjadal og
stöðugu verðlagi í þjónustu-
greinum.
Forstjóri áætlunarstofnunar
efnahagsins í Japan, Toshio
Komoto, sagði í gær að það
yrði að gera ráðstafanir til að
hækka gengi japanska yensins
enn frekar og auka eftirspurn
á innanlandsmarkaði til þess
að minnka hinn ótrúlega hag-
stæða vöruskiptajöfnuð því áð
annars væri hætta á því að
viðskiptalönd Japana gripu til
innflutningshafta og annarra
verndaraðgerða til að minnka
innflutning á japönskum
vörum.
Japanir hafa að undanförnu
verið undir miklum þrýstingi
erlendis frá að auka innflutn-
ing á vörum frá öðrum löndum
en í Japan hafa um langt árabil
verið í gildi alls konar innflutn-
ingshöft auk þess sem háir
tollar hafa gert samkeppnis-
stöðu erlendra vörutegunda á
Japansmarkaði mjög slæma.
Japanska ríkisstjórnin til-
kynnti fyrir helgi niðurfellingu
innflutningshafta á ýmsum
vörutegundum og mikla lækk-
un tolla um leið og hún sagði
frá því hvað vöruskiptajöfnuð-
urinn hefði verið hagstæður á
síðasta ári. Þannig vonast Jap-
anir til að geta dregið úr gagn-
rýni á hina miklu verðmæta-
aukningu útflutnings síns, sem
annars gæti leitt til meiri inn-
flutningstakmarkana í Vestur-
Evrópu og Bandaríkjunum.
Tollar verða strax lækkaðir
eða felldir niður á 60 vöruteg-
undum, þar af 31 tegund af
landbúnaðarvöru, en Japanir
flytja einmitt mikið inn af land-
búnaðarvörum frá öðrum
löndum. Ríkisstjórnin sagði að
fleiri vörutegundir myndu
fljótlega fylgja í kjölfarið. Hún
hefur gefið út lista yfir 1200
vörutegundir sem fyrirhugað
er að lækka eða fella tolla af á
næstu tveimur árum. Sérstaka
athygli vekur að ríkisstjórnin
hyggst leggja fyrir japanska
þingið tillögu að lögum um
niðurfellingu ríkiseinokunar á
tóbaksverslun. Erlent tóbak
var aðeins um 1,8% af heildar
tóbaksnotkun Japana á síðasta
ári og tóbaksinnflytjendur í
Bandaríkjunum hugsa sér nú
gott til glóðarinnar ef Japanir
gefa innflutning á tóbaki frjáls-
an enda er tóbak meðal þeirra
vörutegunda sem Bandaríkja-
menn geta framleitt ódýrar en
öllum tiltækum ráðum til að
koma í veg fyrir að slíkt geti
endurtekið sig.
Oft er stríðsrekstri Sovétríkj-
anna líkt saman við stríð Banda-
ríkjanna í Víetnam. í báðum
tilfellum eiga stórveldi í höggi
við skæruliða sem þeim tekst
ekki að korria á kné. En að einu
leyti er ekki hægt að líkja þess-
um hernaðarátökum saman.
Fréttir og myndasýningar af
stríðinu í Víetnam voru inni í
hvers manns stofu í Bandaríkj-
unum og almenningsálitið sner-
ist gegn stríðsrekstrinum af slík-
um krafti að hernaðarsigur kom
ekki til greina. Svona ástand
getur ekki skapast í Sovétríkj-
unum. Jafnvel þótt styrjöldin
gegn skæruliðunum eigi eftir að
standa lengi enn og sovéskir
hermenn bíði afhroð og þótt
stjórnvöld skýrðu opinberlega
frá sprengjuárásum á afgönsk
þorp og eyðileggingu uppskeru,
myndi það varla verða til að
breyta því almenningsáliti, að
það sé ekkert athugavert við
aðgerðir hersins í Afganistan, í
náinni framtíð. Ef Rauða
stjarnan skýrði heiðarlega frá
því að afganskar skæruliðasveit-
ir hafi ráðist á sovéskar landa-
mærastöðvar, eins og þær hafa
gert, myndi almenningsálitið
þegar í stað heimta að herstyrk-
ur Sovétríkjanna í Afganistan
yrði aukinn.