NT - 27.08.1985, Blaðsíða 14

Ný tækni við að renna
bremsuskífur
Með VBG rennibekk er hægt að renna skífur
hvort sem er með því að setja tækið beint á
bílinn, eða renna skífurnar lausar.
Upplýsingar hjá AMOS HF.
Síðumúla 3-5 S: 84435
J.R.J. hf. bifreiðasmiðja
Varmahlíð - Sími 95-6119
Klæðningar í jeppa og fólksbíla.
Klæðningar í fólksflutningabíla.
Yfirbyggingar á:
Zuzuki, Pick-up, Nissan Patrol, Toyota Haylux
og aðra pick-up bíla og jeppa.
Almálanir og skreytingar.
Réttingar, stór tjón fítil tjón.
Vanir menn - vönduð vinna.
ATH. - ATH. - ATH.
Þak-, glugga-, múr- og sprunguviðgerðir.
Háþrýstiþvottur-sílanböðun. Pípulagnir
- viðgerðir - viðhald o.fl.
Nota aðeins viðurkennd efni.
Skoða verkið samdægurs og geri tilboð.
Upplýsingar í síma 64-12-74.
Tökum að okkur
Kjarnaborun
Steinsögun
Malbikssögun
Raufarsögun
Förum um allt land
Sími 37461
Skagfirðingar
Hið árlega héraðsmót framsóknarmanna í
Skagafirði verður haldið í Miðgarði laugardaginn
31. ágúst og hefst kl. 21. Ávarp flytur Haraldur
Ólafsson, alþingismaður. Páll Jóhannesson,
óperusöngvari syngur við undirleik Ólafs Vignis
Albertssonar. Signý Sæmundsdóttir syngur létt
Vínarlög við undirleik Þóru Fríðu Sæmundsdótt-
ur. Að skemmtiatriðum loknum leikur hin vinsæla
hljómsveit Geirmundar Valtýssonar fyrir dansi.
Undirbúningsnefnd
Þriðjudagur 27. ágúst 1985 14
Efri-Hamra bræður:
Þorbjörn, Óskar og Kristján Magnússynir
i
Á fyrsta vori 20. aldar fluttu
ung hjón frá Bjólu í Holtum
upp aö Efri-Hömrum í sömu
sveit - og byrjuöu búskap þar í
vesturbænum. Þau höföu þá þrjú
ár undanfarin veriö húsfólk á
Bjólu, en áöur vinnuhjú. Þau
komu mcö þrjú börn sín 3ja til
6 ára gömul - fátæk eins og
frumbýlingar voru flestir þá.
Bóndinn há Magnús Björns-
son bónda að Króki í Pörtum í
Flóa, Snæbjörnssonar á Ás-
gautsstöðum, Sigurðssonar að
Ósgeröi í Ölfusi, Snæbjörnsson-
ar þar, Sigurðssonar á Neista-
stöðum, ísólfssonar í Urriða-
fossi, Guömundsson. Þaö sýnist
rakiö Flóamannakyn. Magnús
var þá þrítugur að aldri og átti
55 ár ólifuð (1870-1956).
Konan var 22ja ára (f. 1878-
d. 1956, 77 ára gömul). Hún hét
Stcfanía Ámundadóttir bónda í
Bjólu, Filippussonar ríka bónda
þar, Þorsteinssonar einnig
bónda þar, Vigfússonar á Leið-
ólfsstöðum, Nikulássonar á Ás-
gautsstöðum, Jónssonar. Kona
Ámunda og móðir hennar hét
Ragnheiöur Eyjólfsdóttir
bónda í Herdísarvík, Björns-
sonar að Þúfu í Ölfusi, Ödds-
sonar þar, Þorsteinssonar á
Núpum í Ölfusi, Jónssonar á
Breiöabólsstað í Ölfusi, Ey-
steinssonar.
II
Hjónin Magnús og Stefanía
tjölduðu á Efri-Hömrum til
meira en einnar nætur. Þau
bjuggu þar í 54 ár. Fyrst 12 ár á
vesturhálflendunni, en á Hömr-
unt hafði verið tvíbýli langa-
lengi. Frá vori 1913 bjuggu þau
á allri jörðinni. Sú viðbót jarð-
næðis var þeim mikið happ. Þá
gátu þau fjölgað fáum kúm unt
helming. Kýr og næg mjólk
voru barnmörgu búi nrikil
blessun.
Magnús á Hömrum var frísk-
ur vaskleikamaður. Stefanía var
dugnaðarforkur og myndarleg í
öllum handaverkum. Fríðleiks-
kona, glaðvær, greind og mælsk
- gjafmild og mjög gestrisin.
Samlyndi þeirra Magnúsar var
sérlega gott - og búsafkoma
þeirra furðanleg. Stefanía fæddi
19 börn. Fimm dóu kornung, en
þessi 14 uxu upp heinta á
I lömrum:
1. Þóra Ágústaf. 1895 d. 1946.
Hún átti Guðlaug Halldórsson
sjómann frá Pálsbæ í Garða-
hverfi og tvö börn
2. Þorbjörn bóndi á Efri-
Hömrum f. 1897 d. 1968.Átti
son og dóttur með Arnfríði
Gestsdóttur frá Mel í Þykkva-
bæ.
3. Magnea Stcfanía f. 1899 átti
Jens Jensson járnsmið frá
Bakkafirði á Langanesströnd -
og tvö börn.
4. Bcrgþóra f. 1902 d. 1983 -
átti Jakob Bjarnason bakara
ættaðan frá órundarfirði -
barnlaus.
5. Ásta Ragnhciöurf. 1907.DÖ
ung, ógift og barnlaus.
6. Ingilijörg f. 1908 - átti
Snæbjörn múrara Kristmunds-
son af Snæfellsnesi - og þrjú
börn.
7. Þorkcll Óskarf. 1909-ókv.
og barnlaus.
8. Kristján Ófeigur f. 1910 -
ókvæntur og barnlaus.
9. Þuríður f. 1911 - Átti Björn
Eggertsson frá Króki í Hafnar-
firði. Voru barnlaus.
10. Kristín f. 1913 - Hún átti
Magnús skipstjóra í Sandgerði
Magnússon. Þau áttu þrjú börn.
11. Skúli bifrciðastjóri í Kópa-
vogi f. 1915 - Kona hans: Stef-
anía Stefánsdóttir úr Hafnar-
firði. Áttu sjö börn.
12. Jónína Margrét f. 1917 -
Átti Jón Jónsson sjómann í
Reykjavík - Þau áttu eitl barn.
13. Ingunn f. 1920-átti Jóhann
Vilhjálm Oddsson. Þeirra börn
voru þrjú.
14. Sigríður f. 1922 - Veiktist
ung af berklum og dó 19 ára
gömul. Var haldin hafa smitast
í Ási, er hún var þar í barna-
skóla og lá við hjá Margréti
föðursystur sinni. Jón bóndi
hennar og sum börn þeirra voru
berklaveik. Ásta systir Sigríðar
var ung í vist á Þjótanda hjá
Einari Brynjólfssyni. Hann og
börn hans urðu berklum að
bráð. Ásta var talin smitast þar
- og dó á ungum aldrei. Það
vitnar um varkárni og hreinlæti
á Hömrum að hin systkinin öll
komust hjá smitun.
Nú eru Hamrasystkin önduð,
öll nema Skúli einn.
Þegar Magnús hætti búskap,
tóku þeir bræður þrír við jörð
og búi - og bjuggu þar nokkuð
mörg næstu ár saman, félags- og
samvinnubúi: Þorbjörn, ðskar
og Kristján.
III
Þorbjörn Magnússon bóndi á
Efri-Hömrum - 13. októbcr
1897 - 26. desember 1968.
Var fæddur á Bjólu. en kom
þrevetur upp að Efri-Hömrum
- og átti þar síðan heimili lengst
af æfi. Sem elsta syni mæddi
snemma allmikið á honum.
Hann var ungur sendur í ver-
stöðvar til aflafanga. Réri út á
opnu skipi í Herdísarvík og
víðar. Var síðar marga vetur í
Vestmannaeyjum.
Þorbjörn var fríður maður
sýnum, snyrtimenni og varkleg-
ur á velli. Heilsuhraustur lengi
æfi og manna heitfengastur. Gat
leyft sér það, að liggja úti í snjó
og frosti um vetrarnætur án þess
það sýndist saka. IJann var
léttur á fæti, málglaður og lag-
inn að segja frá. Náttúruhagur
eins og margir niðjar Árnunda
smiðs í Langholti - langafa
Ámunda á Bjólu. sem þótti
hagleiksmaður í höndunum,
eins og þeir bræður Filippus og
Eyjólfur synir hans.
Þorbjörn þótti velvirkur hvað
sem hann vann. Hann var orð-
lagður skeifnasmiður, einkum
síöustu æfi-árin sín. Hann þótti
og á „landaöldinni" einn af
langbestu bruggurum íslend-
inga. Sagt var að lyfsalar sæktust
eftir spíritusnum hans. Enda
var hann a.nr.k. jafngóöur þeim
danska.
Það var eigi dregið í cfa, að
Þorbjörn kunni manna best að
brugga góðan landa. En líklega
fór unr hann líkt og fleiri. sem
umgengust þann dáradrykk of
náið: Landinn varð ofjarl lians.
- Og síðar á æfi svartidauðinn,
sem líka hefur leikiö margan
grátt. Ölvaður var hann
óskemmtilegur og erfiður í
sambúð. Ástmær hans var kom-
in að Hömrum og fór á brott
þaðan, líklega fyrir þá sök að
nokkru leyti. Þetta átti þátt í
því, að bræður hans þreyttust
mjög á honum og ýttu honum út
úr sambýli við sig. Fyrir það fór
hann til Reykjavíkur og var þar
nokkur síðustu æfiárin. Smíðaði
skeifur sér til lífs og drakk
brennivín sér til bana.
Sumum kann að sýnast Itann
hafa lifað til lítils gagns. Þó gæti
annað orðið uppi á baugi. Gæti
menn þess, að hann var 12, 13
og 18 vetrum eldri en bræður
hans - og vann búi foreldra
sinna kauplaust fram á fertugs-
aldur. Þá verður Ijóst að hann
átti gildan þátt í að icoma upp 6-8
yngstu systkinum sínum. Og
líkléga hóf hann landabruggið
til þess, að afla fjár fyrir mat
handa þeim. þegar sultur beið á
næsta leiti.
Börn Þorbjarnar voru: ísak
ókvæntur fisksali í Reykjavík
og Lilja gift kona í Kópavogi -
bæði barnlaus.
IV
Óskar Magnússon bóndi
á Efri-Hömruni
16. júlí 1909 - 22. maí 1982.
Þorkell Óskar hét hann fullu
nafni. fæddur á Hömrurn og ól
þar nálega allan aldur sinn. Var
þó á vertíð í Vestmannaeyjum
nokkuð ntarga vetur. Var
vinnumaður foreldra sinna fram
að hálffimmtugu, síðan bóndi
sjálfur til æfiloka. Fyrsl með
tveimur bræðrum sínum rúm-
lega áratug - á konulaúsu félags-
eða samvinnubúi þeirra.Annað-
ist þá óðrum fremur innanbæj-
arstörf, sem fóru honum snyrti-
lega úr hendi. Síðan var hann 16
vetur einsetumaður á Efri-
Hömrum, uns hann fársjúkur
fór að heiman suður til að deyja
í Reykjavík.
Óskar var meðalmaður vexti,
vænlegur á velli og drengilegur.
Fríður sýnum, bláeygur og
bjartur yfirlitum, eins og móðir
hans. Magnús bóndi var móeyg-
ur og mörg af börnum þeirra.
Óskar bjó vel og hófsamlega
og níddist ekki á neinum. Fór
vel með allar skepnur sínar, en
hafði þærekki fleiri en þurfti, til
sjálfsbjargar sér. Þótt þannig
búskapur hafi alla tíð verið hinn
affarabesti, þykir hann lítið lofs-
verður nú á dögum. Nú stara
flestir á stórbúin og dásl að
stórbændunum. Mönnunum
sem níða landið. níðast sumir á
nágrönnum sínum og oft á
skepnum sínum. Þrælka sjálfa
sig sýknt og heilagt, ung börn
sín og konur sínar. Safna sumir
allmiklum efnum. sem oft bless-
ast misjafnlega.
Ég heimsótti Óskar einu ári
áður en hann var allitr. Hann
hafði þá fyrir heilsubrest fargað
flestöllum skepnum sínum. Ég
sat hjá honum langa stund - og
virtist hann una sér nokkuö vel.
við útvarpið og víðsýnið á
Hömrurn: Og svo var Tíminn
heimilisvinur, sem kom nvrtvis-
var í viku. Enda voru þeir
feðgar löngum traustir fram-
sóknarmenn.
Óskar á Höntrum var hófsam-
ur maður, hæglátur og hvers-
dagsprúður. Og þó geðríkur
nokkuð. Hann unni heimahög-
um sínum og virlist una vel
■ Magnús Björnsson og Stefanía Ámundadóttir