NT - 20.09.1985, Blaðsíða 11

Föstudagur 20. september 1985 11
Nýtt frá Gyldendal Norsk Forlag
■ Af þeim nýju bókum sem
mér hafa borist frá Gyldendal
hefir kannski To voksne og to
barn eftir Marit Nerem vakið
mesta athygli mína. Dóttirin í
fjölskyldunni segir frá, hvernig
uppeldið var eilíft stríð, en allt
slétt og fellt á yfirborði. Höf-
undurinn bókstaflega nær upp
spennu í frásögninni, serh
hrífur. Hvað kemur næst í
stóru áætluninni hennar
mömmu? Að ná árangri og
viðurkenningu er eina markið
sem að er stefnt. Allt skal
kúgað áfram til þess. Átökin
eru yfirþyrmandi og frásögnin
fullkomin.
Þá má segja að bók Ola
Bauer, Metoden, sé sálfræði-
leg spennu- eða hryllingssaga.
Eins og sú fyrri fjölskyldusaga,
en hér er faðirinn í hlutverkinu
sem móðirin var. Hann er
útgerðarmaður, sem hefir not-
að peninga konu sinnar og
gjöreyðilagt hana. Synirnir
verða algerar andstæður. Ann-
ar þægur og góður og rekur
fyrirtækið áfram af hlýðni hins
kúgaða. Hinn hverfur og flakk-
ar um heiminn í ævintýraleit.
Svo lærir hann aðferðina í
Afríku. í Zaire kynnist hann
hvernig innfæddir brjóta evr-
ópskan drykkjumann niður.
Eiginlega er líka hægt að kalla
þessa bók glæpasögu.
Fyrsta bók frá hendi höf-
undar er Tangsforretningen,
eftir Randi Folkestad. Hún
fjallar um vandamál feitlaginn-
ar stúlku sem varð að taka með
töng við fæðinguna. Mamma
skilur ekki hve erfitt er að lifa
og pabbi er fangi í Þýskalandi,
frá 1943. Bókin er mjög vel
skrifuð og hrífur lesandann.
Hún segir án tilfinningaflóðs
frá erfiðu uppeldi og baráttu
ungrar stúlku við að komast af
í lífinu.
Úr lífi bókaormsins er æsku-
minningar Karin Bang frá því
fyrir stríð. Henni tekst ágæt-
lega að lýsa þeim aragrúa áh-
rifa, sem kreppuárin, verkföll-
in og allir erfiðleikar fyrir-
stríðsáranna, hafa á hana. Hún
gefur umhverfi sínu slíkar
myndir að aðdáun vekur.
Sigurður H. Þorsteinsson.
Aventura fer vel af stað
Bókaflóðið, eins og við köll-
um það, er þegar komið af stað
í Noregi. Og Aventura fer af
stað með bók Brett Borgen um
föður sinn Johan Borgen.
Þarna kemur fram á sjónar-
sviðið mynd sem Norðmenn
hafa kannski meira og minna
þekkt, en aldrei notað fyrr.
Brett er ekki að skrifa um
skáldið Borgen, heldur mann-
inn og föðurinn Borgen, eða
Lillelord, eins og hann nefnir
sig í triologiunni. Skapmann-
inn, morfínneytandann, sjúkl-
inginn, en alltaf föðurinn sem
hún elskaði. Alveg sama þótt
hann segði dótturdjöfull og
hún svaraði að bragði, föður-
djöfull, ekkert gat brotið for-
eldraástina milli þeirra.
Bókin er með eindæmum
hreinskilin, en jafnframt svo
mannleg að aðdáunarvert er.
Odd Börretzen sendir frá
sér bókina „Berus Eder“ hjá
Avetura í ár. Því skálum bræð-
ur skálum, gæti hún heitið á
íslensku. Hann byrjar á byrj-
uninni, Sókrates og miðinum,
öli og vt'ni. Baráttubók gegn
norskri mærð og þunglyndi,
segir útgefandi. Vissulega hef-
ur vínið skapað marga og
þunga sorg, því telur höfundur
að líka verði að segja frá gleð-
inni. Vissulega er bókin
skemmtilega skrifuð og ekki
saka teikningar höfundar. En
tekst honum að bjarga Jeppa á
Fjalli?
L'immoralist eftir André
Gide í þýðingu Halfdan W.
■ Johan Borgen.
endum. En aðvörunin á bóka-
rumslagi á kannski erindi til
nútímafólks: „Að lesa góðar
bókmenntir er vanabindandi.
Eftir því sem meira er lesið og
því fyrr sem þú byrjar að lesa,
er hættan meiri á að ánetjast."
Sigurður H. Þorsteinsson.
Freihow heitir Den Umoralske
í útgáfu Aventura. Bráðsnjöll
og vel gerð þýðing og ekki þarf
að kynna Gide íslenskum les-

Kennslubækur - Kennslubækur
■ Gísla saga Súrssonar.
Jóhanna Sveinsdóttir bjó til
prentunar.
Iðnskólaútgáfan. 1985.
Gísla sögu prýðir flest það
sem gerir bók aðgengilega í
augum nemenda og er líklegt
til að vekja áhuga þeirra. Hún
fjallar um klassísk viðfangsefni
eins og ást og hatur, réttlæti og
ranglæti og lög og ólög. Að
auki er hún spennandi og á
köflum dulúðug.
Inngangur Jóhönnu er á
ýmsa lund ýtarlegur án þess þó
að vera líklegur til að ofbjóða
skilningi skólanema. Af köfl-
um hans er mest nýnæmi í
þeim sem fjallar um siðferð-
iskennd og sæmd. 20. aidar
lesandi á að vonum bágt með
að setja sig inn í hugarheim
sögu sem á að gerast fyrir 1000
árum. Þótt hann skilji allflest
orðin sem hann les er ekki eins
víst að hugsunin komist ævin-
lega til skila. Því er það vel
þegið þegar Jóhanna prófar að
staðsetja atburði bókarinnar í
Árbæjarhverfi og segir síðan:
„Gerðust slíkir atburðir í dag
myndu sjálf morðin sennilega
vekja mesta athygli, síður ástæð-
ur þeirra.“ Það er einmitt þetta
sem endurspeglar reginmun
nútíðar og þjóðveldisaldar. í
stað þess að leggja áherslu á
hvílík viðbjóðsverk hetjur ís-
lendingasagna vinna væri sjálf-
sagt þroskavænlegra fyrir nem-
endur að kennarar legðu
áherslu á ríkjandi siðferð-
iskennd og almennt gildismat
þessa tíma. Því þeir sem fyrstir
heyrðu sögurnar hafa ekki
beðið spenntir eftir því hvort
hefnt yrði heldur hvenær og
hvernig. Hin tíðu manndráp
eru afleiðing þess réttarkerfis
sem sögurnar gerast í. Þjóð-
veldið byggist á löggjafar- og
dómsvaldi en framkvæmda-
valdið, í líkingu þess sem nú
er, var ekki til. Þannig þurftu
menn að reka réttar síns eftir
eigin mætti og í krafti ættarinn-
ar. Því varð einstaklingurinn
að geta reitt sig á ættingja og
vini. Það er skiljanlegt að refs-
ingar (hefndir) hafi orðið harð-
ari þar sem menn þurftu sjálfir
að taka að sér böðulshlutverk-
ið andstætt nútímanum þar
sem slíkt er hálfpartinn mið-
og fjarstýrt.
í inngangi nefnir Jóhanna
að íslendingasögur líkist að
talsverðu leyti „vestrum“ nú-
tímans. Þetta er rétt svo langt
sem það nær. Hins vegar sýnist
mér samanburður íslendinga-
sagna (og þá sérstaklega Gísla
sögu) við annars konar bók-
menntir eiga fullt eins mikinn
rétt á sér. Saga Gísla er um
leið saga Auðar sem stendur
eins og klettur við hlið bónda
síns sama hvort blæs með eða
á móti. Sömuleiðis eru það 2
ástarþríhyrningar sem eru
kveikjan að öllum ófriði sög-
unnar. Þannig má líta á Gísla
sögu sem ástarsögu. Jafnframt
hefur Gísla saga fólginn í sér
snefil af uppvaxtarsögu.
Þorkell, eldri bróðirinn, er
sagður „ofláti mikill", latur til
vinnu og kýs auðveldar leiðir
úr vandræðum. Yngri bróðir-
inn, Gísli, er hins vegar vinnu-
þjarkur og verður að hetju
vegna þess að hann stendur og
fellur með réttlætiskennd
sinni.
Þessi útgáfa Gísla sögu (og
Kjalnesinga sögu sem áður
hefur verið fjallað um) er
myndskreytt af Hauki Hall-
dórssyni. Áþeimersnyrtilegur
raunsæisblær sem ýtir þó undir
ímyndunarafl lesandans. Má
nefna eftirminnilega mynd á
bls. 56 þar sem sýnt er víg
Vésteins.
Frágangur bókarinnar er til
sóma. Prentun, umbrot og við-
felldin stafagerð gera góða
sögu betri (og á þetta einnig
við um Kjalnesinga sögu). Sér-
staklega ber að nefna hve
nafnaskrá og listi yfir land-
fræðileg heiti hjálpa til við að
gera söguna aðgengilega.
Ingi Bogi.
Gpps, klaufi varstu
... en þetta gerir svo sem ekkert til
Effco þurrkan gerir hluti sem þessa að smámáli
Enginn sem a Effco þurrku kipp-
ir sér upp viö svona smáslys. Enda
þurrkar Effco þurrkan upp allt sem
sullast og hellist niður. Með Effco
þurrkunni er enginn vandi að halda
eldhúsinu finu. sama hvað gengur
á. Hun gerir eldhusstörfin ánægju-
legri en nokkru sinni fyrr. En hun
er ekki bara til að þrífa þess háttar
ósköp. Þu notar hana líka til að
þrífa bilinn - jafnt að innan sem
utan. Það er alltaf öruggara að haía
Effco þurrkuna við hendina, hvort
sem það er á heimilinu, i sumar-
bustaðnum, batnum eða bilnum.
Ja. það er fátt sem reynist Effco
þurrkunni ofraun.
Effco-þurrkan fæst a betri bensínstoðvum
og verslunum.