Morgunblaðið - 19.09.2004, Page 18

Morgunblaðið - 19.09.2004, Page 18
18 SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ V erla Bunnell er með þykkt, hunangs- gult hár. Það fellur í bylgjum eftir bakinu og nær niður á mitti. Einu sinni glansaði það. Nú er það gullið frá gagnaugum. Það eru nokkrir mánuðir síðan Verla hafði efni á að lita dökka rótina. Þessi 33 ára kona var nýorðin ólétt þegar hún fékk skilaboðin: Verk- smiðjunni verður lokað. Flutt úr landi. Til Mexíkó. Hátt í þúsund starfsmenn misstu vinnuna, og kjölfestuna. Í yfir hundrað ár hafði Mirro verið drifkrafturinn í Manitowoc, iðnaðarborg við Michiganvatn í Miðvesturríkjunum. Margar kynslóðir höfðu unnið við að búa til potta og ker fyrir Mirro. Í seinni heimsstyrjöldinni framleiddi Mirro hluti í skriðdreka og kafbáta og síðar steyptar pönnur sem urðu draumur allra hús- mæðra á sjötta áratugnum. Mirro færðist nær nútímanum og víkkaði út starfsemina. Pottarnir voru gæðavara. Á tíunda áratugnum snarminnkaði salan. Markaðurinn yfirfylltist af ódýru stáli frá Kína. Stærsta verslanakeðja í Bandaríkjunum, Wal-Mart, krafðist þess að Mirro lækkaði verðið ef eldhúsáhöldin þeirra ættu áfram að vera fáanleg í verslununum. Starfsmennirnir þúsund í Manitowoc voru of dýrir. Í Mexíkó var vinnuafl mörgum sinnum ódýrara. Lokunin var bara sú síðasta af mörgum í Wisconsin, þar sem verksmiðjustörfum hefur fækkað um 80.000 á þremur árum. Fylkið er viðkvæmt því fimmta hvert starf er innan iðnaðar. Í Manitowoc vann þriðjungur íbúanna í verksmiðju. – Þetta er einræði, segir Di Ann Fechter. – Alræðisvald yfir verði. Harðstjórinn heitir Wal-Mart. Hún hreytir orðunum út um eldrauðar varir. Di Ann er talsmaður verkalýðsfélagsins á svæðinu, AFL-CIO, bandaríska ASÍ. Hárið er eins og á Tinu Turner á níunda áratugnum, stutt við eyrun og sítt að aftan. – Þetta er líka Bandaríkjamönnum sjálfum að kenna, við- urkennir hún. – Við veljum alltaf það ódýrasta, án þess að hugsa um hvar vörurnar eru framleiddar. Fólk ætti að hópast í Wal- Mart og hvetja viðskiptavinina til að kaupa bandaríska fram- leiðslu. Di Ann dregur sígarettu upp úr innanávasanum á Harley Davidson jakkanum. Hendur með hring á hverjum fingri kveikja í. Neglurnar beyglast um kveikjarann. – Þessi borg er að hruni komin. Allir þekkja einhvern sem hefur misst vinnuna undanfarið ár. Í sumum hverfum hafa heilu göturnar misst vinnuna. Eftir tíu ár verður þetta draugaborg – ef ekkert gerist. Vonin um að eitthvað gerist heitir John Kerry. Helstu verka- lýðsfélögin hafa hvatt félagana til að kjósa demókratana. Áætl- un Kerrys gengur út á að lækka skatta á fyrirtæki í Bandaríkj- unum og hækka skatta á hagnað sem myndast í útlöndum – þannig að verksmiðjurnar haldi sig heima. – Ef Bush heldur áfram, verða engin verkalýðsfélög til eftir fjögur ár, segir Di Ann. – Öll lög sem samþykkt hafa verið í hans tíð, snúast um að taka völdin frá launþegum og afhenda þau at- vinnurekendum. Flutningar úr landi, fríverslunarsamningar, innflutningur á ódýru vinnuafli og atvinnuleysistölurnar, allt grefur þetta undan verkalýðsfélögum. Þetta ástand leiðir til þess að fólk gerir sér að góðu störf án heilsutryggingar og fé- lagslegra réttinda. Þeir sem áður unnu hjá Mirro og hafa fundið sér nýja vinnu hafa lækkað í launum, sumir um meira en helm- ing. Ég hitti konu í gær sem keyrði gaffaltrukk hjá Mirro fyrir 14 dollara á tímann, nú situr hún við kassann í Wal-Mart fyrir 6! Di Ann tekur langan smók af Misty Ultra Light. Hún er með Kerry-dreifimiða undir hendinni til að setja í póstkassana í ná- grenninu. Það skellur í háhæluðum, svörtum stígvélum þegar hún gengur út að Chevrolet Monte Carlo. Númeraplötunni hef- ur verið skipt út fyrir einkanúmerið: U rock. – Rock on! kallar hún áður en Chevroletinn æðir út á hrað- brautina. Í Bandaríkjunum hefur alltaf verið hreyfing á hlutunum. Fólk flytur þangað sem atvinnu er að fá. En til þess að koma sér fyrir á nýjum stað, þarf maður að rífa sig upp frá öðrum og selja, og það eru engir kaupendur að þúsund húsum í Manitowoc. At- vinnuleysið er yfir tíu prósent. Tölurnar sýna ekki allan sann- leikann, því í Bandaríkjunum eru bara skráðir atvinnulausir þeir sem eiga rétt á bótum, yfirleitt í sex mánuði. Ef maður finn- ur ekki nýtt starf, dettur maður út af skrám. Ef maður hefur aldrei haft fasta vinnu, er maður ekki skráður. Það rignir eins og hellt sé úr fötu á hafnarbakkanum í Man- itowoc. Einu sinni voru smíðaðir kranar hér. Nú er kraninn sem glittir í út um gluggana á ráðhúsinu, bara minning. Bak við gler- ið situr maður og beygir sig yfir atvinnuleysistölurnar. – Fólk notar minna fé, búðir eru lagðar niður, borgin fær minni skatt- tekjur. Draugurinn heitir fríverslun, segir borgarstjórinn Kevin Crawford. – Dyrnar út fyrir landsteinana eru opnar upp á gátt. Framleiðslan flyst til landa sem taka ekki sömu félags- og um- hverfislegu ábyrgð og við. Lögin eru þannig að það „borgar sig“ frekar að flytja inn en flytja út. Þeir sem flytja starfsemina úr landi, geta meira að segja dregið flutningskostnaðinn frá skatti áður en þeir loka! Borgarstjórinn horfir uppgefinn út í grámann. Eins og verka- lýðsfélögin horfir hann til Kerry. – Við viljum ekki frjáls við- Húsnæði Mirro í Manitowoc stendur nú autt. Framleiðslan hefur verið flutt til Mexíkó. Mike Cudahy og kona hans Debbie. Hann hafði starfað sem kranamaður hjá Mirro í 31 ár þegar verksmiðjunni var lokað og var einn af hátt í þúsund starfsmönnum sem misstu vinnuna. Verla Bunnell með yngstu dótturina Cheyanne. Hún er atvinnulaus eftir að Mirro var lokað. En Harleyinn minn færðu aldrei! Ellefu milljónir starfa hafa horfið á þremur árum. Verkalýðs- félögin hafa aldrei ver- ið veikari og réttindi starfsmanna eru hverf- andi. Verksmiðjur flytja úr landi og ný störf sem skapast eru yfirleitt tímabundin og illa launuð. Manitowoc, Wisconsin. Norski blaðamaðurinn Åsne Seierstad og ljósmyndarinn Paal Audestad halda áfram ferð sinni um Bandaríkin. Í annarri grein af átta fjallar Seierstad, sem vakti athygli fyrir bækurnar Bóksalinn í Kabúl og 101 dagur í Bagdad, um veika stöðu verkafólks í Bandaríkjunum. Ljósmynd/Paal Audestad Woody og Verla Bunnell þeysa um á Harley Davidson-mótorhjólinu. Af og til gera þau sér daga- mun og láta eldri börnin um að passa þau yngri.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.