Morgunblaðið - 07.01.2005, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Vinningar í jólahappdrætti
Sjálfsbjargar 2004
Dregið var 31. desember 2004
Fujitsu Siemens FSC Amilo pro V2000
kr. 169.000
Vöruúttekt að eigin vali frá Kringlunni
að verðmæti kr. 40.000
29576 43041 54602
Nissan Primara 4 dyra kr. 2.380.000
60623
798
5874
9561
11619
18590
23002
24346
27658
28785
28884
30610
31311
35559
35777
36035
38342
38554
38647
39025
40642
41301
41363
43805
46531
47584
47898
48609
51832
52705
54716
57446
60074
62253
64275
65055
68570
121
208
884
1968
2069
2295
3013
3373
3388
3513
4315
4368
5194
5652
6173
6428
6779
7367
7667
8223
8413
8624
8802
9587
9594
9785
9978
10285
11019
11807
12442
12678
13825
14040
14365
14491
15338
15525
16561
16721
17352
17843
18345
18473
20029
20483
20647
20746
20795
21331
21424
21569
21943
22361
22703
24305
24917
25226
25308
25388
26603
26645
26942
27056
27545
27613
29691
30547
30661
31508
31743
32314
32507
32967
33495
33563
33793
33836
33903
33932
34461
35653
35789
36213
36347
36805
38025
38717
39086
40157
40345
40983
42213
42380
42753
42850
43061
43425
43607
44022
45711
46821
48231
48919
49740
49762
51904
52086
52164
52294
53798
54193
54579
54802
54810
55621
55787
56195
56838
57659
57905
58063
59229
59626
59901
60257
61150
61733
61749
61794
62867
63004
63882
63885
64183
65230
65754
66173
66259
66977
67138
67392
68327
68424
68580
68714
68930
69094
69398
Þökkum veittan stuðning
Sjálfsbjörg, landssamband fatlaðra,
Hátúni 12, 105 Reykjavík, s. 550 0300.
Ferðavinningur með Úrvali Útsýn
kr. 160.000
ALBERTO Gonzales var ekki tekinn
neinum vettlingatökum þegar hann
kom fyrir dómsmálanefnd öldunga-
deildar Bandaríkjaþings í gær en
George W. Bush Bandaríkjaforseti
hefur tilnefnt hann sem næsta dóms-
málaráðherra Bandaríkjanna. Hann
fordæmdi pyntingar á föngum sem í
haldi væru í herstöðvum Bandaríkja-
manna og hét þess jafnframt að fylgja
sem dómsmálaráðherra öllum alþjóða-
samningum sem Bandaríkin væru að-
ili að. Demókratar voru þó ekki alls
kostar sáttir við svör hans og gagn-
rýndu störf hans í Hvíta húsinu.
Dómsmálanefndin þarf að staðfesta
útnefningu Gonzales og hann getur því
ekki tekið til starfa sem dómsmálaráð-
herra fyrr en yfirheyrslum yfir honum
er lokið í öldungadeildinni. Þrátt fyrir
að hann fengi óblíðar móttökur hjá
nefndinni í gær er gert ráð fyrir að öld-
ungadeildin muni staðfesta skipan
hans, repúblikanar hafa þar enda
öruggan meirihluta. Gonzales yrði
fyrsti dómsmálaráðherrann sem rek-
ur ættir sínar til rómönsku Ameríku.
Gagnrýni á hendur Gonzalez miðar
einkum að hlut hans við mótun stefnu
Hvíta hússins varðandi þær aðferðir
sem nota mætti til að yfirheyra meinta
hryðjuverkamenn sem Bandaríkja-
menn hafa í haldi.
Gonzalez hefur verið aðallögmaður
forsetaembættisins síðustu fjögur árin
og ritaði um mitt ár 2002 lagaálit fyrir
Bush sem nú er gjarnan talað um sem
„pyntingaskjalið“, þar færði hann rök
fyrir því að ekki þyrfti að veita erlend-
um stríðsmönnum sem teknir hefðu
verið til fanga í stríðinu í Afganistan og
annars staðar stöðu stríðsfanga eins
og Genfar-sáttmálarnir skilgreindu
þá.
Er því haldið fram í minnisblaðinu
að eðli hins svonefnda hryðjuverka-
stríðs gerði það að verkum að Genfar-
sáttmálarnir ættu ekki við, þeir væru
„úreltir“ og „sérkennilegir“.
Varð „ómótt og ofsareiður“
Þetta mat hins lagalega ráðgjafa
forsetaembættisins þótti umdeilt, svo
ekki sé meira sagt, þegar það kom
fram í dagsljósið. „Bandarískir her-
menn og einnig óbreyttir borgarar eru
í meiri hættu vegna stefnu stjórnar-
innar sem jafngildir pyntingum,“ sagði
demókratinn Patrick Leahy við yfir-
heyrslurnar í gær en gagnrýni hans
víkur að þeirri hættu að framvegis
verði bandarískum hermönnum mis-
þyrmt, lendi þeir í því að verða teknir
til fanga af stríðsaðilum. Þegar repúbl-
ikaninn Arlen Specter, formaður
dómsmálanefndarinnar, hins vegar
spurði Gonzales beint út hvort hann
teldi pyntingar við yfirheyrslur yfir
föngum í lagi svaraði Gonzales afdrátt-
arlaust: „Alls ekki, öldungadeildar-
þingmaður.“
Sagði hann að sér hefði „ómótt“ og
hann hefði orðið„ofsareiður“ þegar
hann sá ljósmyndirnar frá Abu
Ghraib-fangelsinu sem í fyrra komu
fram í dagsljósið en á þeim má sjá
bandaríska hermenn beita íraska
fanga harðræði. Sagði hann Bush for-
seta alls ekki „trúa á pyntingar, fyr-
irgefa pyntingar eða fyrirskipa pynt-
ingar“.
Bætti hann við að andstætt því sem
fjölmiðlar héldu fram þá liti hann
hvorki á Genfar-samningana sem
„úrelda“ né „sérkennilega“.
Ýmis mannréttindasamtök hafa þó
haldið því fram að áðurnefnt minnis-
blað Gonzales hafi rutt brautina fyrir
atburðina sem áttu sér stað síðar,
pyntingarnar á föngum í Guantanamo-
búðunum og í Abu Ghraib. Hafa sam-
tök eins og Amnesty International og
MoveOn.org gagnrýnt Gonzales og
hyggjast þrýsta á öldungadeildarþing-
menn í því skyni að koma í veg fyrir að
hann hljóti staðfestingu sem dóms-
málaráðherra.
Virða sjálfir engin lög
Þá ritar verðlaunablaðamaðurinn
Anne Applebaum grein í The Wash-
ington Post í fyrradag þar sem hún
lýsir hneykslan sinni á skipan Gonz-
ales. Telur hún að Gonzales og Donald
Rumsfeld varnarmálaráðherra beri
mesta ábyrgð á því, að fangar í umsjá
Bandaríkjahers hafi sætt misþyrm-
ingum. Hvorugur hafi hins vegar þurft
að axla ábyrgð þess vegna. Skipan
Gonzales bendi til að það trufli Bush
forseta ekkert þó að fangar í umsjón
Bandaríkjahers sæti slæmri meðferð,
Bush skilji ekki náttúru þess stríðs
sem Bandaríkin eigi nú í. Segir hún að
aðeins verði hægt að vinna stríðið
gegn hryðjuverkum ef hófsamir músl-
ímar segi skilið við hina róttækari. Það
muni þeir aldrei gera ef Bandaríkin
verðlauni menn, hækki þá í tign, sem
færi lagaleg rök fyrir mannréttinda-
brotum.
The New York Times hafði eftir
embættismönnum í gær að Gonzales
hygðist verja gjörðir sínar við yfir-
heyrslurnar. Hann stæði fast á því að
liðsmenn al-Qaeda eða talibanar, sem
teknir voru til fanga í Afganistan, ættu
ekki að hljóta öll þau lagaréttindi sem
Genfar-samningarnir veita stríðsföng-
um. Óvinurinn – hryðjuverkamennirn-
ir – virti engin þau lög sem gilda í stríði
og því ætti hann ekki að njóta allra
þeirra réttinda sem sömu lög kveða á
um.
Reuters
Alberto Gonzales hlýðir á þingmanninn John Cornyn í gær. Cornyn, sem
aðeins er að hluta í mynd, heldur á lofti eintaki af Genfar-samningunum.
Fréttaskýring | Alberto Gonzales fékk óblíðar
móttökur er hann kom fyrir þingnefnd í gær
vegna skipunar hans í embætti dómsmálaráð-
herra Bandaríkjanna. Davíð Logi Sigurðsson
hefur kynnt sér gagnrýni á fyrri störf Gonzales.
david@mbl.is
Sagðist
fordæma
pyntingar
MIKIL herferð hefst í sjónvarpi á
Spáni í dag til að kynna almenning
þar í landi efnisatriði hinnar nýju
stjórnarskrár Evrópusambandsins
(ESB). Spánverjar taka fyrstir þjóða
ESB afstöðu til stjórnarskráinnar í
þjóðaratkvæðagreiðslu 20. febrúar.
Spænsk lög kveða á um að stjórn-
völd megi aðeins beita sér að litlu
leyti þegar þjóðaratkvæði er annars
vegar. Þannig mun Jose Luis
Rodriguez Zapatero forsætisráð-
herra Spánar ekki koma fram sem
slíkur heldur sem leiðtogi Sósíal-
istaflokksins þegar efnt verður til
fjöldafundar stuðningsmanna í
Barcelona 10. febrúar. Gestir
forsætisráðherrans verða m.a. Ger-
hard Schröder kanslari Þýskalands
og Jacques Chirac Frakklands-
forseti.
Þar eð stjórnvöld geta lítt beitt sér
í málinu hefur verið brugðið á það
ráð að fá fræga Spánverja til að taka
þátt í sjónvarpsherferð sem ætlað er
að kynna efni stjórnarskrárinnar
fyrir almenningi. Og í þeim hópi
verður Johann Cruyff, fyrrum þjálf-
ari knattspyrnuliðs Barcelona sem
leiddi liðið til sigurs í Evrópukeppn-
inni 1992. Cruyff hefur um árabil bú-
ið á Spáni. Til að tryggja jafnræði á
hinu viðkvæma sviði sem knatt-
spyrnan er á Spáni mun Emilio
Burtragueno, betur þekktur sem
„gammurinn“, einnig taka þátt í her-
ferðinni sem fulltrúi Real Madrid.
Fræga fólkið mun birtast í svart-
hvítum auglýsingum sem hafnar
verða sýningar á í dag. Hvert ofur-
stirni hins spænska veruleika mun
lesa upp einn kafla úr stjórnarskrá
ESB og mun textinn jafnframt birt-
ast á skjánum.
Leiðtogar hinna 25 aðildarríkja
Evrópusambandsins náðu sam-
komulagi um orðalag stjórnarskrár-
innar á fundi í Rómaborg í október á
nýliðnu ári. Þjóðaratkvæðagreiðslur
fara fram í ESB-löndunum í ár.
Skoðanakannanir leiða í ljós að
Spánverjar eru heldur hlynntir nýju
stjórnarskránni enda er það al-
mennt hald manna að aðildin að ESB
hafi gagnast þjóðinni vel á undan-
liðnum 18 árum. Hins vegar sýna
kannanir einnig að tveir af hverjum
þremur Spánverjum þekkja ekki
efnisatriði stjórnarskrárinnar.
„Evrópudagur“ barnanna
Og meira stendur til. Auk auglýs-
ingaherferðar í sjónvarpi verður
fimm milljónum eintaka af stjórn-
arskránni dreift ókeypis um land
allt. Skólabörn verða ennfremur
frædd um ESB og aðild Spánverja á
sérstökum „Evrópudegi“ sem efnt
verður til áður en þjóðin greiðir at-
kvæði.
Stóru flokkarnir tveir á Spáni,
Sósíalistaflokkurinn og Þjóðarflokk-
urinn, styðja stjórnarskrána en
nokkrir svæðisbundnir flokkar,
einkum í Katalóníu, eru henni and-
vígir. Hið sama gildir um Izquierda
Unida eða Sameinuðu vinstrihreyf-
inguna sem er lengst til vinstri í
spænskum stjórnmálum.
Stjörnurnar og Cruyff
kynna stjórnlög ESB
Herferð hafin á
Spáni fyrir þjóðar-
atkvæðagreiðsl-
una 20. febrúar
Madríd. AFP.
NELSON Mand-
ela, fyrrverandi
forseti Suður-Afr-
íku, tilkynnti í
gær, að eini eftir-
lifandi sonur hans
hefði látist úr al-
næmi. „Ég hef
barist fyrir því í
mörg ár, að við
séum ekkert að
fela það þegar einhver ástvinur okkar
deyr úr alnæmi. Það er eina leiðin til
að við förum að líta sjúkdóminn sömu
augum og aðra sjúkdóma,“ sagði
Mandela á fundi með fréttamönnum.
Makgatho Mandela, sem nú er lát-
inn, var lögfræðingur að mennt, 54
ára gamall.
Jóhannesarborg. AFP.
Makgatho Mandela
Sonurinn lést
úr alnæmi
HARÐLÍNUMENN, sem eru í
meirihluta á íranska þinginu, eru
nú að leggja drög að nýjum og
þjóðlegum klæðnaði fyrir lands-
menn í því skyni að sporna við
vaxandi ágengni vestrænnar fata-
tísku.
Emad Afroogh, formaður
menningarmálanefndar þingsins,
sagði, að hún hefði átt fundi með
fatahönnuðum þar sem rætt hefði
verið um „fallegan, ódýran og
þjóðlegan klæðnað, sem svaraði
einnig kalli tímans“. Sagði hann
einnig, að von væri á nýjum lögum
um klæðaburð þar sem skilgreint
yrði hvað væri „íranskt og í sam-
ræmi við fyrirskipanir trúarinn-
ar“.
„Fólk verður ekki neytt til að
fara í nýju fötin,“ sagði Afroogh
en bætti við, að það yrði þó „mjög
freistandi“.
Vara við vestrænum
áhrifum
Ali Khamenei æðstiprestur og
mestur ráðamaður í Íran hefur að
undanförnu varað mjög við innrás
vestrænnar fatatísku og lögreglan
ræðst oft gegn konum, sem ekki
þykja nógu siðsamlega klæddar.
Vilja innleiða nýja
fatatísku í Íran
Teheran. AFP.