Morgunblaðið - 12.01.2005, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 12.01.2005, Blaðsíða 20
20 MIÐVIKUDAGUR 12. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN GÖMLU einkunnarorð Háskóla Íslands ,,Vísindin efla alla dáð“ eru skráð fyrir ofan innganginn að hátíðarsal HÍ. Maður fer hins veg- ar að efast um að sú hugsjón hafi náð fót- festu í huga eins af prófessorum skólans, Ragnars Árnasonar, því hann opinberar ótrúlega yfirgrips- mikið þekkingarleysi sitt í EES-málum í viðtali við Við- skiptablaðið föstudag- inn 7. janúar. Deila má um skoðanir hans á hagkvæmni upptöku evru fyrir íslenskt efnahagslíf og ágæti Evrópusambandsins en yfirlýs- ingar hans um gagnsleysi EES- samningsins jaðra við fávisku. Gerir prófessorinn sér ekki grein fyrir því að grundvöllurinn fyrir hinni miklu útrás íslenskra fyrirtækja sem átt hefur sér stað undanfarin ár er það lagaumhverfi sem innleitt var hér á landi með EES-samningnum? Flestir fræði- menn eru einnig sammála að það hafi verið EES-samningurinn, þjóðarsáttarsamningarnir í byrjun níunda áratugarins og hugsanlega kvótakerfið sem hafi lagt grunn- inn að þeirri hagsæld sem ríkt hefur undanfarinn áratug. Samvinna við vinaþjóðir okkar í Evrópu í gegnum EES-samning- inn síðustu ár hefur á margan hátt verið lífæð Íslendinga í alþjóðlegri samvinnu og á grunni hennar hef- ur borist inn í landið ómetanleg þekking og reynsla sem við hefð- um annars orðið af. Á hverju ári fara fleiri tugir háskólanema til dvalar í evrópskum háskólum og undanfarin 10 ár hafa í kringum 1.800 Íslendingar hlotið styrki til lengri eða skemmri námsdvalar á vegum Leonardo-starfsmennta- áætlunar ESB. Um þessar mundir eru síðan hátt á annan tug sam- evrópskra verkefna leidd af ís- lenskum aðilum og er velta þeirra fleiri hundruð milljónir króna. Gróflega má áætla að um 20 þús- und Íslendingar, eða um tíundi hluti þjóðarinnar, hafi með ein- hverjum hætti tekið þátt í sam- starfsáætlunum ESB síðastliðin 11 ár. Svo má ekki gleyma því að flestar þær kvik- myndir sem hafa ver- ið framleiddar hér á landi undanfarin ár hafa fengið stóra styrki úr evrópskum sjóðum og nema þær upphæðir fleiri hundruð milljónum króna. Þetta allt kall- ar Ragnar fríðindi til- tekinna einstaklinga! Hroki og þjóðern- isremba skína í gegn þegar prófessorinn ræðir um vísinda- samstarfið við Evrópu . „Og yfir- leitt er það þannig að við gefum okkar þekkingu en fáum eiginlega ekkert í staðinn. Þeir (þ.e. Evr- ópubúar) standa einfaldlega aftar á fjölmörgum af þessum sviðum,“ segir hann. Ó, já, vísindin efla alla dáð en við Íslendingar stöndum svo vel að við þurfum ekkert á umheiminum að halda! Þetta er ótrúleg rökleysa og efast ég um að nokkur kollega Ragnars við Háskóla Íslands muni taka undir þessa skoðun hans. Staðreyndin er sú að íslenska vísinda- samfélagið, ekki síst Háskóli Ís- lands, hefur fengið mun meiri fjármuni og reynslu en látið hefur verið af hendi. Heildarframlag ís- lenskra stjórnvalda á þessum rúma áratug sem er liðinn síðan samningurinn var undirritaður er um 2,7 milljarðar en við höfum fengið til baka um 6,5 milljarða. Við höfum því fengið um 3,8 millj- örðum meira til okkar en þá er ekki metin til fjár sú aukna þekk- ing, sambönd og það almenna gildi sem samstarfið hefur fyrir þátttakendur og samfélagið í heild. Í þessari grein hefur einungis verið tæpt á nokkrum atriðum varðandi gagnsemi EES- samningsins. Hægt væri í löngu máli að ræða um samkeppn- islöggjöfina sem tekin er beint upp úr evrópskum reglum en án hennar hefði samráð olíufélaganna til dæmis ekki verið ólöglegt. Einnig væri hægt að skrifa langa grein um réttarbót til handa launafólki, lækkun á tollum á fisk- afurðum, framsækna löggjöf í um- hverfismálum, aukna neyt- endavernd og meira frjálsræði á fjarskiptamarkaði en það verður að bíða seinni tíma. Gamlir félagar Ragnars úr Alþýðubandalaginu sáluga, sem greiddu atkvæði gegn EES-samningnum á sínum tíma, hafa flestir snúið við blaðinu og viðurkennt að samningurinn hafi verið af hinu góða fyrir íslenskt samfélag en það er greinilegt að prófessorinn er ekki á sama máli. Staðreyndin er hins vegar sú að greið aðkoma að innri markaði Evrópusambandsins telst til grundvallarhagsmuna Íslendinga enda fara þangað um 80% af vöru- útflutningi okkar. Þegar sviss- neska þjóðin felldi til dæmis EES- samninginn, í mikilli óþökk sviss- neskra yfirvalda og útflytjenda, lögðu svissnesk stjórnvöld á sig mikla vinnu til að ná fríversl- unarsamningi með töluverðum fórnarkostnaði við ESB því án samnings hefði svissneskt efna- hagslíf smám saman dregist aftur úr keppinautum sínum á megin- landinu. Í samanburði við slíkan tvíhliða samning er EES miklu betri kostur enda litlar líkur á því að ESB hafi áhuga á því leggja í þá miklu vinnu sem fylgir slíkri samningagerð. Eini annar kostur í stöðunni er því full aðild að ESB. Yfirgripsmikið þekkingar- leysi prófessorsins Andrés Pétursson fjallar um hugmyndir Ragnars Árnasonar ’Hroki og þjóðernis-remba skína í gegn þegar rætt er um vís- indasamstarfið við Evrópu.‘ Andrés Pétursson Höfundur er formaður Evrópusamtakanna. Á BAKSÍÐU Morgunblaðsins 8. janúar var frétt um það að Veð- urstofan hafi kringum ármótin lagt niður fjórar mannaðar veð- urstöðvar: á Haugi, Sauðanesi, Strand- höfn og Núpi. Til við- bótar hefur verið hætt athugunum í Kvígindisdal og á Nautabúi vegna þess að bæirnir hafi lagst í eyði en engar mann- aðar stöðvar munu koma í staðinn. Veð- urstofustjóri segir, samkvæmt frétt Morgunblaðsins, að þessar ákvarðanir séu hluti af þeirri „hag- ræðingu“ sem Veð- urstofan hafi unnið að á undanförnum árum. Því má bæta við að mjög nýlega voru lagðar niður mönnuðu stöðvarnar á Blöndu- ósi, Reykhólum og Hveravöllum og ástæðan var þessi sama „hagræðing“. Mannaðar veð- urstöðvar eru nú orðnar næstum því hlægilega fáar og lík- ur eru til að þeim muni enn fækka á næstu árum. Það er þó bót í máli í bili að sjálfvirkum veður- stöðvum hefur fjölgað mjög síð- ustu árin, bæði á vegum Veður- stofunnar og ýmissa annarra stofnana. Veðurlýsingum í Ríkisútvarpinu frá kl 18 var hætt í maí í fyrra. Lýsingar frá kl. 9 á morgnana, sem enn eru á sínum stað í dag- skrá útvarpsins, verða nú styttar til muna vegna óska Ríkisútvarps- ins. Þegar Morgunblaðið hafði í frétt sinni talið upp allar þær veð- urstöðvar, mannaðar og vélrænar, sem ekki verða framar nefndar í útvarpinu lýkur blaðið umfjöllun sinni um málið á þessum orðum: „Enn verður hægt að finna upp- lýsingar um veður á þessum stöð- um á Textavarpinu og vef Veð- urstofunnar, www.vedur.is.“ En hversu lengi verður það? Hvenær kemur að því að „hagræðing“ krefst þess að líka verði að skerða hina sjálfvirku veðurþjón- ustu? Það kostar víst ekkert smáræði að hringja í allar þessar stöðvar margoft á sól- arhring. Var ekki nið- urskurði á þessari þjónustu einmitt forð- að eða frestað á sín- um tíma með því að fórna hinni fjárfreku athugunarstöð á Hveravöllum í stað- inn? Getur skerðing á þessu sviði ekki skoll- ið á þá og þegar? Hvað verður næsta skref sem stigið verð- ur til hagræðis til að takmarka veður- athuganir eða aðgang almennings að veð- urupplýsingum? „Hagræðing“ Veð- urstofunnar er auðvit- að ekki sjálfvalin af stofnuninni. Henni er þröngvað upp á hana af stjórnvöldum með takmörkuðum fjár- veitingum. Og þar komum við að kjarna málsins. Óbilgirni stjórn- valda í „hagræðingu“ á Veðurstof- unni er hreinlega farin að bitna alvarlega á þjónustu stofnunar- innar við almenning. Það þýðir ekkert að neita því. Það er samt enn þá verra að þessi stefna er í rauninni andvísindaleg og er lík- lega einnig orðin þrándur í götu fyrir öflun fræðilegrar þekkingar á veðurfari og náttúru landsins. Það er furðuleg öfugþróun á tím- um velmegunar á upplýsingaöld þegar peningar flæða um þjóðfé- lagið. Skerðing á veðurþjónustu Sigurður Þór Guðjónsson fjallar um niðurskurð í veðurfregnaþjónustu Sigurður Þór Guðjónsson ’Óbilgirnistjórnvalda í hagræðingu á Veðurstofunni er hreinlega far- in að bitna al- varlega á þjón- ustu stofnunar- innar við al- menning.‘ Höfundur er rithöfundur. NÝVERIÐ tilkynnti forsætisráð- herra landsins að íslenska ríkið hefði fest kaup á skopmyndasafni eftir teiknara Morg- unblaðsins fyrir 18 miljónir króna. Hér væri verið að bjarga þjóðarverðmætum sagði ráðherrann, og í fyllingu tímans yrði væntanlega reist hús yfir safnið úti í Vest- mannaeyjunm. Á námsárum mín- um í Kaupmannahöfn sá ég alloft myndir eftir teiknarana á dönsku blöðunum. Einkanlega eru mér minnisstæðir þeir Hans Bendix og Bo Boyesen. Þá birtust líka annað slagið í blöðunum gamlar myndir eftir Storm P. Hér heima áttum við einnig góða skopteikn- ara fyrrum tíð. Nægir að nefna tvo. Þá Tryggva Magnússon og Halldór Pétursson. Það var sameiginlegt einkenni á verkum allra þessara manna að á þeim var listrænn stíll. Efnið var sett fram af góðviljaðri kímni og borið uppi af háttvísi og siðfágun. Því miður eru hin nýkeyptu myndverk íslensku þjóðarinnar sneydd öllum þessum kostum, og séu þau skoðuð af nokkurri athygli finnst manni einhvern veginn að dráttlist af þessu tagi hafi í rauninni alltaf verið á skökkum stað. Hún hefði kannski getað gengið í skólablaði í gagnfræðaskóla, en alls ekki í því blaði sem löngum hefur borið höfuð og herðar yfir ís- lensk dagblöð og lagt stærri skerf en nokkurt annað blað til eflingar listum og menningu í landinu. Morgunblaðs- menn bera hinsvegar hvorki ábyrgð á títt- nefndum mynda- kaupum né listasafns- hugmyndum. Það gerir Halldór Ásgrímsson aftur á móti og er leitt til þess að vita að jafn- greindur og góðviljaður maður skuli hafa flækst út í slíkt fen. Nú verðum við bara að vona að þessi fok- dýru listaverk fái að hvíla í friði á kistubotn- um úti í Vest- mannaeyjum, og að umrætt listasafn rísi aldrei af grunni. Nóg er nú hlegið að okkur samt. Enn eitt listasafnið Stefán Sigurkarlsson fjallar um kaup ríkisins á teikningum Sigmunds Stefán Sigurkarlsson ’Því miður eruhin nýkeyptu myndverk ís- lensku þjóðar- innar sneydd öllum þessum kostum …‘ Höfundur er lyfjafræðingur. BLAÐAMENN á fjölmiðlum Baugs vita hvað til síns friðar heyrir eftir brottrekstur Sigríðar Árnadóttur úr stól fréttastjóra Stöðvar 2. Til að tryggja að jafnvel þeir tregu læsu skriftina á veggnum tók DV Sigríði til bæna nokkrum dög- um (sjá DV 7. jan. bls. 10) fyrir brott- reksturinn: ,,Hún er ekki nógu beinskeitt“ [sic], sagði þar. Staf- setningarvillan hljóm- ar eins og óprófarka- lesinn Gunnar Smári Egilsson, yfirmaður fjölmiðladeildar Baugs. Áhorfendum Stöðvar 2 hefur ekki þótt neitt skorta upp á að fréttastofan undir stjórn Sigríðar myldi ekki undir hagsmuni Baugs, sem á Fréttablaðið auk DV og Stöðvar 2 í gegnum móðurfélagið Og Vodafone. Í atinu um fjöl- miðlalögin í sumar var fréttatími Stöðvar 2 undirlagður fréttum hliðhollum Baugsveldinu. En það hefur ekki verið nóg. Sigríður var rekinn án nokkurra opinberra skýringa sem sýnir að stjórnendur Baugsmiðla telja sig ekki skulda almenningi skýringar á því hvernig þeir reka dagblöð sín, útvarp og sjónvarp. Baugi tókst með dyggri hjálp stjórn- arandstöðunnar og forseta lýð- veldisins að brjóta á bak aftur al- mannavaldið þegar lagasetningu um eignarhald fjölmiðla var hnekkt í sumar. Eftir það þykjast Baugs- menn yfir það hafnir að útskýra hvað þeim gengur til með útgáfu blaða og rekstri ljós- vakamiðla. Þegar Sigríður var ráðin til Stöðvar 2 fyrir tæpu ári var hún kynnt sem nýtt andlit Stöðvar 2 enda hafði hún unnið sér trúnað sem útvarps- fréttamaður RÚV. Í vali á forsvars- mönnum ritstjórna er yfirlýsing eigenda um hvaða ritstjórnar- stefnu þeir vilja að verði fylgt. Sigríður átti að byggja upp trausta og trúverðuga fréttastofu. Þegar Baugur er núna búinn að sigra almannavaldið þarf ekki lengur að hafa áhyggjur af trú- verðugleika. Baugsmenn vilja að blaða- og fréttamenn verði bein- skeyttir í hagsmunagæslu fyrir samsteypuna. Páll Magnússon, sem sest í stól Sigríðar á Stöð 2, hefur sýnt sig þjált verkfæri eig- enda. Páll lét Jón Ólafsson beygja sig á sínum tíma og flæmdi Elínu Hirst úr stöðu fréttastjóra. Með því að ganga jafnskamm- laust til verks og raun ber vitni er Baugsveldið að segja blaða- og fréttamönnum á sínum snærum að láti þeir ekki að stjórn er starf þeirra í hættu. Almenningur getur sýnt blaða- og fréttamönnum Baugsmiðla samstöðu með því að hætta að kaupa áskrift að Stöð 2 og DV (þessir fáu sem eftir eru) og segja upp símaþjónustu Og Vodafone. Þótt Baugur stundi ekki fjölmiðla- rekstur til að hagnast í peningum eru væntanlega takmörk fyrir því hvað samsteypan er tilbúin að borga með rekstrinum. Aftaka Baugs Páll Vihjálmsson fjallar um brottrekstur Sigríðar Árnadóttur fréttastjóra ’Almenningur getursýnt blaða- og frétta- mönnum Baugsmiðla samstöðu með því að hætta að kaupa áskrift að Stöð 2 og DV (þessir fáu sem eftir eru) og segja upp símaþjónustu Og Vodafone.‘ Páll Vihjálmsson Höfundur er blaðamaður.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.