Morgunblaðið - 24.01.2005, Síða 25

ÞAÐ kann að vera að í bandaríska
biblíubeltinu miðju – í miðri hræsn-
inni og djöfulskapnum sem þar er
hafður í frammi gegn hommum, kon-
um og „kommum“ (kommar er hér
notað sem samheiti yfir alla þá sem
anda frá sér gagnrýni á ríkjandi
hugsunarhátt og valdhafa) – og í
miðju því hneyksli sem reið yfir
bandaríska kaþólikka þegar hver
topphúfan af annarri innan kirkj-
unnar var sökuð um kynferðislegt of-
beldi gagnvart börnum, hafi svartur
húmor einþáttungsins „Ég er ekki
hommi!“ eftir Daniel Guyton átt ein-
hvern rétt á sér.
Það kann líka að vera að ef menn
hefðu í Loftkastalanum leikið ein-
þáttunginn eins og leika á farsa, sem
sé hratt, en ekki reynt að teygja hann
upp í sýningu í fullri lengd með söng-
atriðum og ýmiss konar innskotum
og staðfærslu – þá hefðu annmarkar
og merkingarleysi verksins í íslensku
samhengi ekki orðið eins augljósir.
Það kann líka að vera að ég sé alls
ekki rétta manneskjan til að fjalla um
þetta verk því ég er ekki af South
Park- eða Simpson-kynslóðinni. Ég
er ekki einu sinni viss um að ég viti
hver sú kynslóð er, en einn leikarinn í
sýningunni lýsti því yfir að lengi hefði
vantað verk fyrir þá kynslóð í ís-
lensku leikhúsi og því meðal annars
hafi þetta verk verið valið. Mér er þó
minnsta kosti ljóst eftir að hafa séð
sýninguna að það er kynslóð sem vill
láta ganga fram af sér.
Það er ekkert nýtt í leiklistarsög-
unni að leikhúsfólk reyni að ganga
fram af fólki, allt frá því Aristofanes
var og hét hafa Evrópubúar ástundað
í alþýðuleikjum að slá um sig með
klúrum bröndurum og dónaskap til
að hneyksla og fá menn til að hlæja
og hugsa. Það hefur hins vegar lítt
einkennt íslenskt leikhús gegnum tíð-
ina, frekar að tepruskapurinn hafi
verið því fjötur um fót. Það var því
með opnum huga sem ég mætti í
Loftkastalann á laugardaginn. Og
þegar Gunnar Helgason upphóf leik-
inn sem heftur lítill karlmaður, Garð-
ar, sem efast um kynhneigð sína, þá
hélt ég nokkuð lengi að Gunnar
myndi þetta kvöld vinna stóran leik-
sigur. Það gerði hann hins vegar
ekki, hvorki í þessu hlutverki né
hommans Jörgens. Hann lék þá báða
alveg ágætlega svo sem og Friðrik
Friðriksson var líka ágætur í hlut-
verki íþróttafríksins, lögreglumanns-
ins og hommans Markúsar, sem
verður fyrir stöðugu áreiti frá
Garðari, en það er erfitt að vinna
leiksigra á sviði í verki þar sem ekki
er ljóst hvort maður er staddur í
bandarískum eða íslenskum veru-
leika, hvort maður er staddur í sjón-
varpsþætti eða leikriti, hvort maður
er brandaraspúandi fatafella eða
leikari.
Og það er líka erfitt að vera áhorf-
andi og hafa gaman af bröndurum, og
þeir eru margir í þessu verki, en vita
loks ekki hvort maður eigi að hlæja
eða gráta. Því hér er verið að plata
áhorfandann undir því yfirskyni að
höfundur sé algjörlega fordómalaus
gagnvart hommum. Plata fólk til að
hlæja að tíu ára gömlu barni sem
leikur annað tíu ára gamalt barn sem
fannst bara allt í lagi að láta beita sig
kynferðislegu ofbeldi! Plata fólk til að
hlæja að offitusjúklingum. Og plata
fólk til að hlæja að hommum í því nið-
urlægjandi hlutverki sem konur alla
jafna taka að sér í afþreyingarklám-
iðnaðinum.
Hommar sem afþreying
LEIKLIST
Loftkastalinn
Eftir Daniel Guyton. Þýðing: Þórdís Elva
Þorvaldsdóttir. Leikstjóri: Guðmundur
Ingi Þorvaldsson. Leikmynd og lýsing:
Sigurður Kaiser. Búningar: Þórdís Elva
Þorvaldsdóttir. Tónlistarstjóri: Ásmundur
Angantýsson. Hárgreiðsla og förðun:
Kristín Thors. Gervi: Helga Lúðvíksdóttir.
Leikarar: Friðrik Friðriksson, Gunnar
Helgason, Höskuldur Sæmundsson. Loft-
kastalinn, 22. janúar kl. 20.
Ég er ekki hommi!
Í umsögn segir m.a. að það sé „erfitt að vinna leiksigra á sviði í verki þar
sem ekki er ljóst hvort maður er staddur í amerískum eða íslenskum veru-
leika, hvort maður er staddur í sjónvarpsþætti eða leikriti, hvort maður er
brandaraspúandi fatafella eða leikari“.
María Kristjánsdóttir
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. JANÚAR 2005 25
Stóra svið Nýja svið og Litla svið
HÍBÝLI VINDANNA leikgerð Bjarna
Jónssonar eftir vesturfarasögu
Böðvars Guðmundssonar
Fim 27/1 kl 20,
Lau 29/1 kl 20, - UPPSELT
Su 30/1 kl 20, - UPPSELT
Lau 5/2 kl 20, - UPPSELT
Su 6/2 kl 20,
Fim 10/2 kl 20 - UPPSELT,
Fö 11/2 kl 20, - UPPSELT,
Lau 12/2 kl 20 - UPPSELT
Fi 17/2 kl 20, Fö 18/2 kl 20
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
LÍNA LANGSOKKUR e. Astrid Lindgren
Su 30/1 kl 14,
Su 6/2 kl 14,
Su 13/2 kl 14,
SÍÐUSTU SÝNINGAR
HÉRI HÉRASON e. Coline Serreau
Fö 28/1 kl 20, Fö 4/2 kl 20
AUSA eftir Lee Hall - Í samstarfi við LA
Lau 29/1 kl 20, Su 6/2, Fö 11/2 kl 20
Ath: Miðaverð kr. 1.500
HÉRI HÉRASON
Fyndið - ferskt - fjörugt - farsakennt
LEIKHÚSVEISLA FYRIR HÓPA - UPPSKRIFT AÐ SKEMMTILEGU KVÖLDI
NÆRING FYRIR SÁL OG LÍKAMA - BÓKIÐ Í TÍMA
Kl 18:00 Gleðistund í forsal - veitingasalan opin
Kl 18:30 Kynnisferð um leikhúsið - kynning á verki kvöldsins
Kl 19:00 Matseðill kvöldsins Kl 20:00 Leiksýning kvöldsins
SAUMASTOFAN 30 ÁRUM SÍÐAR
eftir Agnar Jón Egilsson, Í samstarfi við TÓBÍAS
Fi 27/1 kl 20, Su 30/1 kl 20
BELGÍSKA KONGÓ e. Braga Ólafsson
Gríman fyrir besta leik í aðalhlutverki
Su 30/1 kl 20,
Lau 5/2 kl 20 - UPPSELT
Lau 12/2 kl 20,
Su 13/2 kl 20
SÝNINGUM LÝKUR Í FEBRÚAR
BÖRN 12 ÁRA OG YNGRI FÁ FRÍTT Í BORGARLEIKHÚSIÐ Í FYLGD FULLORÐINNA
gildir ekki á barnasýningar!
BOUGEZ PAS BOUGER
Frönsk - japönsk nýsirkussýning
Lau 29/1 kl 20 - kr 2.100
Aðeins þessi eina sýning
SVIK eftir Harold Pinter
Samstarf: Á SENUNNI, Sögn ehf og LA.
Fö 4/2 kl 20, Su 13/2 kl 20
• Föstudag 28/1 kl 20 LAUS SÆTI
• Föstudag 4/2 kl 20 LAUS SÆTI
geggjað grínleikrit eftir DANIEL GUYTON
☎ 552 3000
www.loftkastalinn.isLoftkastalinn ✦ Seljavegi 2 ✦ 101 Reykjavík ✦ Miðasalan er opin frá 11-18
4 600 200
leikfelag.is
Miðasölusími
„Glæsileg útkoma
– frábær fjölskyldu-
skemmtun“
SS RÚV
Óliver! Eftir Lionel Bart
Fös. 28.1 kl 20 UPPSELT
Sun. 30.1 kl 14 aukasýn. UPPSELT
Fös. 04.2 kl 20 Örfá sæti
Lau. 05.2 kl 20 Örfá sæti
Sun.. 06.2 kl 20 aukasýn. Örfá sæti
Fös. 11.2 kl 20 Nokkur sæti
Lau. 12.2 kl 20 Nokkur sæti
Ath: Ósóttar pantanir seldar daglega!
Tilboð til Visa-vildarkorthafa:
Fljúgðu á Óliver á punktum til 6. feb
ÞAÐ er merkileg tilraun sem
Kristín Ómarsdóttir gerir hér í
formi og innihaldi. Hún bregður
upp, í nær línulegri frásögn,
gróteskum myndum af ráðamönn-
um, gamlingjum, sem gert hafa
ástina brottræka og konur ánauð-
ugar og senda unga menn í stríð
gegn konunum þegar þær rísa
upp; af fangabúðum þar sem fang-
arnir sjálfir telja sig frjálsa; af
pyntingum þar sem menn eru bara
að vinna vinnuna sína; af heimsku,
hryllilegu ofbeldi, morðum. Ekkert
er í þessu samfélagi eins og það
sýnist: Karl er kona og kona karl:
Í ofbeldisseggnum leynist gæska, í
gæskunni ofbeldi, hlátur kafnar í
hryllingi. Og þrátt fyrir frumleg
stílbrögð, orð, orðasambönd og
runu af orðum sem byrja á V er
auðvitað ekkert absúrd eða
gróteskt við þennan heim, þetta er
reyndar raunsæjasta verk sem ég
hef séð á þessum vetri. Í fyrsta
skipti í langan tíma sé ég íslenskt
leikverk þar sem reynt er að fanga
andrúmsloft samtímans, með því
að brjóta niður verndandi veggi
húsa, áhorfendur eru miskunn-
arlaust dregnir út í hinn stóra
heim á þann dall, sem mannkynið
velkist saman á, og minntir á ýmsa
hluti sem þeir dags daglega reyna
að loka augum fyrir og spurðir
ýmissa óþægilegra spurninga um
okkar viti firrta veruleika.
Leikstjórinn María Reyndal vel-
ur þá stílfærsluleið að láta at-
burðina gerast í framtíðinni. Grím-
ur og ýkt gervi Katrínar
Þorvaldsdóttur minna á vís-
indatrylli og mjúk ásýnd áttunda
áratuginn. María velur líka að
skapa í upphafi á yfirborðinu sem
minnsta ógn, allt fólk (þ.e. sjóliðar
og valdamenn) virðist aulalegt,
skemmtilegt og vinalegt eins og í
skemmtiþætti hjá RÚV eða Bush
á blaðamannafundi. Auðvitað kall-
ast það að hluta til á við yfirborð
samtímans og var kannski eina
færa leiðin með þessum unga leik-
arahópi. En þá verður jafnframt
máttlaus sú skarpa aðferð Krist-
ínar að skapa andhverfur í persón-
urnar m.a. í holdgervinga valdsins;
ást vinalegs kapteins á móður og
börnum verður bara auðvitað al-
veg eðlileg og niðurstaðan allir
karlmenn (valdið) eru inn við bein-
ið góðir(?); ást bangsalegra fanga-
varða hvort á öðru virkar ruglandi.
Sömuleiðis milda leiservopnin sem
notuð eru hér í stað hnífa ofbeldið
og smækka hreyfingar sem hefðu
getað orðið stórar, en vissulega
gera þau allan leik auðveldari í
þröngu rými og gefa meiri mögu-
leika í beitingu ljósa og hljóðs.
Leikmynd Bjarna Þórs Sig-
urbjörnssonar er snjöll. Spít-
alaskipið: Hvítur járnkross – þil-
far, sýningarpallur og legókubbur
– sker áhorfendarýmið, í kross-
inum kýraugu, sem leyfa að farið
sé undir þiljur, hægt er hverfa
niður, koma upp; þau gefa mis-
munandi plön fyrir leik og nýtast
sem fangageymslur, skurðarborð,
haf og svo framvegis. Lýsing Egils
Ingibergssonar, hljóðmynd Ólafar
Arnalds sem er full af íróníu, og
kynningar milli atriða, gefa sýn-
ingunni skemmtilegt hljómfall;
heildarsvipur er góður hjá Maríu,
stílfærslan tempruð, sjaldnast
gróf, margar hugmyndaríkar
lausnir, staðsetningar góðar og
sömuleiðis nýting á leikmynd.
Hlutverkin eru 33 og skipta
leikararnir þeim á milli sín, þau
smærri renna óhjákvæmilega í
minninu hvert inn í annað. Ólafur
Steinn Ingunnarson sem sjóliðinn
Safir og Guðjón Davíð Karlsson
sem sjóliðinn Benjamín byrja leik-
inn lauflétt, elskulegir, barnslegir
og aulalegir, þeir leika líka gam-
almenni í herráðinu og eru þar
ekki alveg eins sannfærandi. Atli
Þór Albertsson leikur Kapteininn,
reffilegan mann með viðkvæmt
hjarta og reffilegur er hann og fer
vel með viðkvæmnina en betur
hefði mátt vinna með honum í
notkun grímunnar og þversögnum
karaktersins. Aðalbjörg Þóra
Árnadóttir og Jóhannes Haukur
Jóhannesson leika Agnetu og Ósk-
ar, fangaverðina, frumstæð
skrímsli með grímur, þeim tekst –
og eru þau nær ein um það – að
verða eitt með grímunum og mjög
eftirminnileg. Oddný Helgadóttir
leikur fangann Fanny sem lifir í
sjálfsblekkingu og syngur fallega
fyrir kvalara sína erfiðan texta og
býr líka til trúverðuga týpu úr
grimmum offisera, Lenu. Jóhanna
Friðrika Sæmundsdóttir leikur
konuna sem hefur dulbúist sem
karl í æðsta herráðinu, og skapar
einstaklega skemmtilega hruma
karlkonu. Orri Huginn Ágústsson
leikur þrælkúgaðan þjón og leik-
sopp æðstaráðsins og kaldlyndan
fagmann, lækni, skemmtilegar
andstæður og Sara Dögg Ásgeirs-
dóttir fangann Thelmu og upp-
reisnarforingjann Issu, mjúka
týpu sem einhvern veginn rennur í
eitt með skemmtilegum fyr-
irsætuinnkomum uppreisnarhers-
ins.
Það er erfitt að leggja einhvern
dóm á getu útskriftarnema eftir
þessa einu sýningu, þar sem
hverju og einu bregður fyrir
stundarkorn í stílfærðri týpu. Ég
hlakka bara til að sjá þau í
Draumleik Strindbergs á stóra
sviðinu. Glíman við stílfærslu og
grímur bendir hins vegar til þess
að þau hafi ekki fengið mikla þjálf-
un í skólanum í notkun gríma og
þau virðast ekki hafa alveg sama
vald á líkama sínum, látbragði,
ekki vera jafn örugg í rýminu eins
og sumir eldri árgangar – þó þau
eigi auðvelt með að slást, dansa,
deyja og fara upp og niður um göt.
Hér kann rýmið, leikmynd eða
leikstjórn að hafa eitthvað að
segja. Því Hafdís Árnadóttir
stjórnar enn líkamsþjálfun við
skólann, og það var hún sem á sín-
um tíma olli byltingu á því sviði
hjá íslenskum leikurum og hlýtur
að hafa vaxið af reynslu og þekk-
ingu síðan. Eða hefur tímum
fækkað?
En hvað er ég að nöldra um
eitthvað sem enn gefst tími til að
tileinka sér. Það sem skiptir máli
er að hér er áhrifamikið, merki-
legt, íslenskt leikverk sett á svið
og til allra hluta vandað í sviðsetn-
ingunni – og hér koma loksins
fram ungir leikarar sem eiga eitt-
hvert mikilvægt erindi við okkur
áhorfendur.
Fyrsti stafurinn er V
LEIKLIST
Nemendaleikhús Listaháskóla
Íslands
Eftir Kristínu Ómarsdóttur. Leikstjóri:
María Reyndal. Dramatúrg: Kristín Ey-
steinsdóttir. Leikmynd: Bjarni Þór Sig-
urbjörnsson. Hljóðmynd: Ólöf Arnalds.
Lýsing: Egill Ingibergsson. Búningar og
gervi: Katrín Þorvaldsdóttir: Leikarar: Að-
albjörg Þóra Árnadóttir, Atli Þór Alberts-
son, Guðjón Davíð Karlsson, Jóhanna
Friðrika Sæmundsdóttir, Jóhannes Hauk-
ur Jóhannesson, Oddný Helgadóttir, Ólaf-
ur Steinn Ingunnarson, Orri Huginn
Ágústsson og Sara Dögg Ásgeirsdóttir.
Nemendaleikhús, Smiðjunni við Sölvhóls-
götu, 21. janúar kl. 20.
Spítalaskipið
Morgunblaðið/Golli
„[…] hér koma loksins fram ungir leikarar sem eiga eitthvert mikilvægt
erindi við okkur áhorfendur,“ segir í umsögninni.
María Kristjánsdóttir