Morgunblaðið - 22.05.2005, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 22. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Við vitum líka mun meira um það,
hvað á að gera til þess að koma í
veg fyrir það, að sagan endurtaki
sig, eða að ástandið þróist yfir í
krónískt verkjaástand.
Þá hafa orðið talsverðar fram-
farir í því hvernig kenna á fólki
með krónísk verkjavandamál að
lifa með þeim, til dæmis með hug-
rænni atferlismeðferð.“
Í nýlegri skýrslu Evrópuráðsins
er á það bent, að ekki er mögulegt
að ráðast að frumorsökum bak-
verkja, þar sem þær eru ekki
nægilega vel þekktar, jafnvel þótt
faraldsfræðirannsóknir bendi til
fjölmargra mögulegra áhættu-
þátta. Hins vegar er í skýrslunni
lögð áherzla á, að við getum ef til
vill fyrirbyggt ýmsar slæmar af-
leiðingar bakverkja, eins og tap-
aðar vinnustundir, óþarfa sókn í
ýmsa þætti heilbrigðiskerfisins,
ótímabæra örorku og endurtekin
bakverkjaköst.
Í skýrslunni er einnig bent á, að
ónógar vísindalegar sannanir séu
fyrir gildi vinnuvistfræðilegra
átaka til að draga úr bakverkjum,
hins vegar liggi fyrir hágæðarann-
sóknir, sem styðji að beitt sé æf-
inga- og þjálfunaraðferðum og
einnig aðgerðum, sem snúa að fé-
lagslegum og sálfræðilegum að-
stæðum einstaklinga.
Sextán stofnanir í þrettán löndum
Nú hyggst Evrópuráðið hrinda
af stað fjölþjóðlegu verkefni, þar
sem farið verður yfir menntun og
þjálfun fagfólks á sviði greiningar
og meðferðar kvilla í hreyfikerfinu
og reynt að samhæfa hana og end-
urskipuleggja í samræmi við þau
vísindi, sem fyrir liggja. Háls- og
bakdeild St. Franciskusspítala í
Stykkishólmi hefur verið boðið að
taka þátt í þessu verkefni ásamt
15 öðrum stofnunum í 12 öðrum
Evrópulöndum. Ákvarðanir um
fjárveitingar munu liggja fyrir á
næstunni.
Bakverkjavandamálin eru mikill
frumskógur og segir Jósep, að þá
eigi vel við teymisvinna; náin sam-
vinna milli heilbrigðisstétta, eins
og stunduð er í Stykkishólmi.
Tveir vinnufundir eru haldnir í
viku, þar sem farið er yfir með-
ferðaráætlun og árangur hvers
sjúklings fyrir sig, enda er öll
meðferð einstaklingsbundin.
Með hliðsjón af því sem er á hin-
um Norðurlöndunum áætlar Jós-
ep, að bakverkir kosti okkur 8–9
milljarða á ári, þar af eru 2⁄3 vinnu-
tap. Það er því til mikils að vinna
að ná þessum kostnaði niður.
Rannsóknir á hreyfiverkjum
eru erfiðar í framkvæmd. Jósep
bendir á, að ekki sé hægt að skipta
fólki upp í tvo hópa, eins og við
lyfjarannsóknir, þar sem annar
hópurinn fær lyf og hinn lyfleysu.
„Það er ekkert hægt að klappa
manni á öxlina og ljúga því að hon-
um að þetta hafi verið hnykking!“
Enn vandi að vera uppréttur
Þegar gengið er á Jósep um or-
sakir bakverkja kemur í ljós, að
hann hefur að sjálfsögðu sínar
skoðanir á þeim. „Ef þú pínir mig,
þá get ég svo sem fabúlerað eitt-
hvað!
Það má eiginlega segja, að við
séum enn að glíma við vandann af
að ganga uppréttir.
Ef við lítum á þróun hryggjar-
ins, þá var hann láréttur í einar
550 milljónir ára. Svo allt í einu
reisir einhver forfaðir okkar sig
upp um 90 gráður og nú er hrygg-
urinn búinn að vera lóðréttur í um 7
milljónir ára. Ef við lítum á þróun
tvífætlingategunda, þá er það ein-
kenni þeirra að vera alltaf á hreyf-
ingu; veiðimenn og safnarar fóru
um vítt og breitt. Skrokkur okkar
er gerður til þess að vera á hreyf-
ingu. Enda finnum við til vellíðunar
samfara henni.
Fyrir um tólf þúsund árum tók-
um við okkur fastan bólstað. Þetta
gerðist í kjölfar landbúnaðarbylt-
ingarinnar og upphafs húsdýra-
halds. Við erum enn í þeirri þróun.
Með þéttbýlisvæðingunni dró úr
hreyfingu og ekki batnaði það, þeg-
ar iðnbyltingin reið yfir og menn
fóru að vinna sitjandi. Svo kom
tæknibyltingin og nú ríkir upplýs-
ingabyltingin. Allar þessar bylting-
ar hafa minnkað hreyfingu.
Þegar hryggurinn fór í lóðrétta
stöðu óx álagið á neðstu hryggjar-
liðina, en það eru einmitt þeir, sem
angra okkur mest. Bein geta
styrkzt af auknu álagi, en brjóskið í
Rattið er mikilvægt þjálfunartæki; hér snýr því Jón Magnússon, fyrrum sýslu-
maður, og honum til halds og trausts er Agnes Renata van Brug sjúkraþjálfari.
Jósep Ó. Blöndal mundar nálina í sprautumeðferð í gegnumlýsingu.
Dagurinn byrjaði með vatnsæfingum í innisundlauginni í Stykkishólmi undir dillandi tónlist.
Einhvers staðar fór eitthvað illa úrskeiðis...