Morgunblaðið - 08.06.2005, Síða 49

Atli Rafn tyllti sér í stól Halldórs Laxness en hann fer með hlutverk skáldsins í Fundnu Íslandi.Einn leikenda, Edda Björgvinsdóttir, ver sig fyrir votviðrinu á Gljúfrasteini.
Morgunblaðið/Golli
Þjóðleikhúsfólkið Atli Rafn Sigurðarson, Kristín Thors, Ágústa Skúladóttir, Jóhann Sigurðarson, Ragnheiður
Steindórsdóttir og María Pálsdóttir hlýðir á frásögn um sögu Gljúfrasteins í hljóðkerfi hússins.
NÚ STANDA yfir æfingar á
nýju íslensku leikriti í Þjóðleik-
húsinu, Fundið Ísland, eftir Ólaf
Hauk Símonarson. Leikritið
byggir á nokkrum árum í lífi
Halldórs Kiljans Laxness á
þriðja áratug síðustu aldar þeg-
ar hann dvaldist í Kanada og
Bandaríkjunum og freistaði gæf-
unnar sem kvikmyndahandrits-
höfundur í draumaborginni
Hollywood.
Leikstjóri verksins er Ágústa
Skúladóttir. Hún segir hópinn
vera farinn að æfa af fullum
krafti og að þau séu jafnframt
æfingum á verkinu að setja sig
inn í og kynna sér það tímabil
sem er sögusvið leikritsins.
„Það er spennandi að skoða
þetta tímabil í Hollywood út frá
upplifunum Laxness,“ sagði
Ágústa.
Leikarar, leikstjóri og aðrir
aðstandendur sýningarinnar
brugðu undir sig betri fætinum í
fyrradag og sóttu Gljúfrastein
heim, heimili Halldórs Laxness
lengst af.
Þar fór hópurinn í skoðunar-
ferð um húsið og nágrenni þess
og fræddist enn frekar um ævi
skáldsins sem þau ætla að túlka
á sviði Þjóðleikhússins í haust.
Hópurinn lét ekki úrkomu
aftra sér og skoðaði umhverfi
Gljúfrasteins. Hann heimsótti
einnig vinnustofu skáldsins, þar
sem það ritaði mörg helstu verk
sín, og naut leiðsagnar sögu-
manns og Halldórs og Auðar
Laxness með aðstoð hljómflutn-
ingstækja.
Leiklist | Leikhópurinn úr Fundnu Íslandi sem sýnt verður í Þjóðleikhúsinu brá sér á slóð skáldsins
Í fótspor Laxness
á Gljúfrasteini
Eftir Birtu Björnsdóttur
birta@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 2005 49
MENNING
ÞAÐ eru ekki margar íslenskar
geislaplötur sem eru jafnheilsteypt
listaverk og hin nýja geislaplata Sig-
urðar Flosasonar, Leiðin heim, sem
er tíunda plata hans. Segja má að hún
sé framhald af tveimur fyrstu plötum
hans, Gengið á lagið og Gengið á
hljóðið; einsog á þeim er hér aðeins að
finna tónsmíðar hljómsveitastjórans.
Hún á líka ýmislegt skylt við aðrar
plötur hans. Standardatríóplöturnar
Himnastiginn og Djúpið, sálma og
sönglagaplöturnar með Gunnari
Gunnarssyni: Sálma lífsins, Sálma
jólanna og Draumalandið og hinn
framsækna spuna á Raddir þjóðar
með Pétri Grétarssyni og Stiklum
með Jóeli Pálssyni. Hin sífellda leit
Sigurðar að þjóðlegum jafnt sem al-
þjóðlegum tóni, virðing hans fyrir
allri heiðarlegri tónlist, sjálfsagi og
vönduð vinnubrögð, auk þeirrar tón-
listargáfu sem hann fékk í vöggugjöf
hefur getið af sér þroskaðan tónlist-
armann sem er fær um að tjá hugsun
sína skírt og klárt af djúpri þroskaðri
tilfinningu. Hinn baldni foli úr Nýja
kompaníinu er glæstur gæðingur.
Fyrsta plata Sigurðar, Gengið á
hljóðið, var efnilegt byrjendaverk,
sér í lagi voru ballöðurnar fínar, en
allt frá æskuárum sýndi hann ein-
staka tilfinningu fyrir ballöðuleik.
Framhaldið, Gengið á hljóðið, olli
nokkrum vonbrigðum. Ansi köld og
fyrirsjáanleg, skorti það líf sem bjó í
hinni fyrri. Þó voru tónsmíðarnar
margar góðar þótt spuninn hafi alltaf
verið sterkasta vopn Sigurðar, eins-
og flestra betri sólista djassins. Á
þessum plötum var trompet með í
för, en á Leiðinni heim er það hinn
klassíski djasskvartett sem hljómar.
Verkin eru 11 frá ýmsum tímum og
af ýmsum gerðum, en mynda þó eina
heild sem er mikilvægt hverri plötu.
Upphafslagið er blúsað, Geymt en
ekki gleymt, og segir höfundur lagið
um það sem þarf að muna. Það er
ábyggilega margt til í því; í það
minnsta er margt í Vesturstrand-
ardjassinum sem höfundur hreifst
ungur af haldið til haga og blandast
áhrifum frá hinum svartasta Austur-
strandardjassi. Desmond og Adder-
ley og allt þar á milli hefur verið Sig-
urði hvati til að byggja upp einn
persónulegasta saxófónstíl Norð-
urlandadjassins á seinni tímum – það
fer enginn í grafgötur um hvort það
er Siggi Flosa eða einhver annar sem
blæs. Leiðin heim er skemmtilegur
svíngari í 5/4 og þótt sú takttegund
sé nú jafn algeng í djassi nú og hún
var sjaldheyrð er Brubeck og Max
Roach voru að leika hana, er ekki
alltaf að sveiflan sé jafnleikandi og
hjá piltunum í kvartetti Sigurðar,
sem lærði takttegundina af Take five
Desmonds. Þarna, ekki síður en í
fyrsta laginu, hrannast gamlar minn-
ingar upp og þekkt
kennileiti á leiðinni
heim.
Ballöðusmíð hefur
alltaf verið sterkasti
þátturinn í tónskáld-
skap Sigurðar og
nægir að nefna lagið
sem hann samdi um
Svenna Ólafs, In
memoriam. Vatnaskil
eru af meiði söng-
dansins þótt AAB
forminu sé breytt.
Gæsilegt verk sem
vinnur á við hlustun
og makalaus sóló hjá
Eyþóri Gunnarssyni,
gæddur dulúð og
spennu. Upphaf Inn-
rásarinnar frá Mars
er líka dramatískt svo
minnir á Mingus, en á
léttari nótum, enda
veisla framundan en
ekki bardagi. Shuffle-
rýþminn tekur völdin
og hann notaði Ming-
us líka óspart ef
þurfti. Eyþór slettir
örlitlum tristanóisma
í sóló sinn hlustendum
til yndisauka. Alla tíð
er ballaða frá 1993
sem Sigurður hljóðrit-
aði með Jazzkvartetti Reykjavíkur á
Ronnie Scott klúbbnum. Hann hefur
breytt laginu örlítið, en það gerir
ekki allan muninn heldur túlkun
hans. Sigurður er fullþroska lista-
maður, hinum hvella, stundum
klemmda eilítið frekjulega tóni
bregður ekki lengur fyrir. Nú ríkir
nær fullkomið jafnvægi í blæstri
hans. Bassaleikarin ungi, Valdi Kolli,
á góðan sóló í þessu lagi, djúpur og
Tómasarlegur. Enn og aftur er léttur
og skemmtilegur söngdans sem gæti
komið víða frá en það verður ekki
sagt um Við, sem er eina lagið þar-
sem Sigurður blæs í barýtoninn.
Þarna ríkir rímnatakturinn og tón-
tegundin lýdísk og tekst alveg sér-
deilis vel að aðlaga þetta djassspuna
af bestu sort. Skuggar eru í þrískipt-
um takti að mestu og ekki óáþekkt
andrúmsloft þar og í Vatnaskilum en
í Lágfreyðandi kveður við annan tón.
Þetta er ekta íslenskt harðbopp og
mun skemmtilegra en það sem Mars-
halisjakkafataliðið býður upp á í Am-
eríku. Samspuni Sigurðar og Eyþórs
er innblásinn og Pétur fer á kostum
einsog á plötunni allri. Stjörnur blés
Sigurður í barýtonsaxófón á Stiklum
þeirra Jóels Pálssonar, en hér blæs
hann það undurfallega í altóinn.
Tónninn er algjör andstæða við þann
er hann notar á Lágfreyðandi, sá
gamli eilítið klemmdi; hér er hann
breiður og óvenju fallegur. Lokalag-
ið, Myrkrið er mjúkt, er ekki óskylt
Leiðinni heim þótt ekki sé sveiflan
jafnsterk. Það er einna sísti ópusinn
á skífunni – en þeir geta ekki verið
allir jafngóðir – eða fallið jafnvel í
smekk allra – því Sigurður er fjöl-
breytilegur í tónsköpun sinni og
margbreytileikinn er styrkur.
Platan er vel úr garði gerð að öllu
leyti og frásagnir Sigurðar af tilurð
tónsmíðanna sérlega skilmerkilegar
og skemmtilegar aflestrar.
Morgunblaðið/Eyþór
Sigurður Flosason: Fjölbreytilegur í tónsköpun
sinni og margbreytileikinn er styrkur.
Meistaraverk!
DJASS
Íslenskar plötur
Sigurður Flosason altó- og barýton-
saxófón, Eyþór Gunnarsson píanó,
Valdimar Kolbeinn Sigurjónsson bassa
og Pétur Östlund trommur.
Hljóðritað í mars 2005 í Reykjavík.
Útgefandi er Dimma DIM 16.
Sigurður Flosason
Vernharður Linnet