Morgunblaðið - 28.10.2005, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
hún kemur!
TILTEKIN
ákvæði íslenskra
jafnréttislaga
myndu ekki
standast skoðun
færu þau fyrir
EFTA dómstól-
inn. Þetta er mat
danska doktors-
ins Byrial Bjørst,
sem er sérfræð-
ingur í jafnréttislöggjöf, en hann
flutti erindi um samanburð sinn á
íslensku og evrópsku löggjöfinni er
varðar launajafnrétti á málþingi
Jafnréttisráðs um launajafnrétti
sem fram fór í gær.
Í samtali við Morgunblaðið benti
Bjørst á að ýmis ákvæði íslenskra
jafnréttislaga eru orðuð öðruvísi en
upprunalega Evróputilskipunin.
Nefndi hann sérstaklega þrjá þætti
sem valdið gætu vandræðum ef mál
færi fyrir EFTA dómstólinn. „Í
fyrsta lagi ber að nefna að eitt af
höfuðatriðunum þegar kemur að
jafnréttislöggjöfinni er að nauðsyn-
legt þykir að lögin séu skiljanleg al-
menningi, sökum þess að þeim er
ætlað að vernda hagsmuni almenn-
ings. Þegar hins vegar er litið til ís-
lensku laganna þá er í 14. grein tal-
að um að konum og körlum er
starfa hjá sama atvinnurekanda
skuli greidd jöfn laun og skulu
njóta sömu kjara fyrir jafnverðmæt
og sambærileg störf. Það er þetta
orð sambærileg sem veldur vand-
kvæðum, því það virðist algjörlega
óljóst hvað felst í þessu orði,“ segir
Bjørst og bendir á að lögin séu óljós
og bjóði því upp á mistúlkun, en
samkvæmt evrópskum tilskipunum
þurfi lagatextinn að vera skýr og
megi ekki valda misskilningi.
Í tengslum við ofangreint ákvæði
gagnrýnir Bjørst það að kveðið sé á
um að bera eigi saman laun hjá
sama atvinnurekanda. Bendir hann
á að í upphaflegu tilskipuninni sé
ekki gerð krafa um að fólk starfi
hjá sama atvinnurekanda, heldur sé
hægt að miða við laun í stærra sam-
hengi og hjá öðrum fyrirtækjum í
samskonar rekstri. Segir hann
þessa kröfu íslensku löggjafarinnar
því beinlínis brjóta gegn evróputil-
skipuninni.
Þriðja vandamálið sem Bjørst
nefnir snýr að því að hérlendis liggi
sönnunarbyrðin á starfsmanninum,
telji hann starf sitt jafnverðmætt
starfi annarra með hærri laun. Seg-
ir hann að þetta geti verið ein leið
til þess að taka mál upp, en alls ekki
sú eina. En með löggjöfinni séu
möguleikar starfsmanns verulega
takmarkaðir, sem sé í raun ólög-
legt. Bendir hann á að evróputil-
skipunin kveði á um lágmarksrétt-
indi, sem þýði að ríkjum sé heimilt
að setja lög sem auki réttindi borg-
aranna, en sé að sama skapi óheim-
ilt að setja lög sem takmarki rétt-
indi almennings.
ÁRNI Magnússon, félagsmálaráð-
herra, afhenti í gær Háskóla Íslands
viðurkenningu Jafnréttisráðs árið
2005. Í rökstuðningi ráðsins segir að
meginástæða þessarar niðurstöðu
sé að á árinu hafi kona í fyrsta skipti
verið kjörin rektor skólans, þegar
Kristín Ingólfsdóttir, prófessor í
lyfjadeild, var kjörin 28. rektor HÍ.
„Háskóli Íslands er menntastofn-
un sem stendur á gömlum merg, er
formföst og fastheldin í eðli sínu.
Því telst það til tíðinda og merkra
tímamóta þegar háskólasamfélagið
kýs sér í leynilegum kosningum
konu sem rektor og þar með æðsta
stjórnanda stofnunarinnar sem er
fjölmennasti vinnustaður landsins.
Það lýsir jafnréttisvilja, jafnt meðal
starfsmanna sem stúdenta. Með
þessu vali var sýnt í verki að hæfi-
leikar, reynsla, þekking og framtíð-
arsýn konu voru metnir til jafns á
við karla,“ sagði Fanný Gunn-
arsdóttir, formaður Jafnréttisráðs,
þegar hún gerði grein fyrir nið-
urstöðu ráðsins.
Í þakkarávarpi Kristínar Ingólfs-
dóttir minnti hún á að Háskóli Ís-
lands hefði náð umtalsverðum ár-
angri í viðleitni sinni við að koma á
fullu jafnrétti milli hinna ólíku hópa
innan skólans. „Jafnréttisvið-
urkenningin til Háskóla Íslands
staðfestir mikilvægi þess árangurs
sem náðst hefur og er mikil við-
urkenning á vel unnum störfum
fjölda fólks um langt árabil,“ sagði
Kristín.
Frjáls verslun hlaut sérstaka
fjölmiðlaviðurkenningu
Í ræðu Kristínar kom fram að
enginn kynbundinn launamunur
væri á meðal kennara Háskóla Ís-
lands þar sem öll launamál væru
uppi á borðinu. „Þá er unnið að því
að auka hlut kvenna í yfirstjórn og
starfsnefndum skólans. Eitt af
markmiðum þeirrar jafnréttisstefnu
sem Háskóli Íslands starfar eftir er
að stefna að því að jafnréttissjón-
armið verði samþætt allri starfsemi
skólans. Ef koma á raunverulegu
jafnrétti á þarf að byrja á hug-
arfarinu, uppræta fordóma og fá-
fræði og taka með opnum huga á
móti fræðslu og upplýsingum.“
Við athöfnina í gær var jafnframt
veitt sérstök fjölmiðlaviðurkenning
Jafnréttisráðs og féll hún í hlut
tímaritinu Frjálsri verslun fyrir um-
fjöllun þess um konur í íslensku at-
vinnulífi og í ábyrgðarstöðum. Í
máli Fannýjar kom fram að Jafn-
réttisráð hefði aðeins einu sinni áð-
ur veitt samskonar fjölmiðlavið-
urkenningu, en það var tímaritið
Vera sem fékk hana árið 2002. Í
þakkarræðu Jóns G. Haukssonar,
ritstjóra Frjálsrar verslunar, kom
fram að tímaritið ætti sér tæplega
70 ára sögu. Sagði hann lítið hafa
verið fjallað um konur í viðskipta-
og atvinnulífinu á upphafsárum
tímaritsins, en að það hefði breyst
til batnaðar með árunum. „Við lítum
svo á að það að fjalla um konur í við-
skiptalífinu og konur í stjórn-
unarstörfum sé partur af jafnrétt-
isumræðunni,“ sagði Jón.
Alls bárust Jafnréttisráði fimm
tilnefningar til viðurkenningar ráðs-
ins fyrir vel unnin störf í þágu jafn-
réttis. Þeir sem hlutu tilnefningu
auk Háskóla Íslands voru Félag
ábyrgra feðra, Kennaraháskóli Ís-
lands, Kreditkort hf. og Olíudreifing
eignarhaldsfélag.
Háskóli Íslands hlýtur Jafnréttisviðurkenningu fyrir árið 2005
Morgunblaðið/Þorkell
Jón G. Hauksson, ritstjóri Frjálsrar verslunar, og Kristín Ingólfsdóttir,
rektor Háskóla Íslands, tóku við viðurkenningu frá Jafnréttisráði.
Kallar eftir hugarfarsbreytingu
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Íslensku lögin óljós og bjóða upp á mistúlkun
Byrial Bjørst
AÐ sögn embættismanns í
Hvíta húsinu í Washington eru
fullyrðingar um að Hvíta húsið
eða Þjóðaröryggisráð Banda-
ríkjanna hafi tekið við forræði í
samningaviðræðum við íslensk
stjórnvöld um framtíð herstöðv-
arinnar í Keflavík rangar. Sam-
kvæmt þessu er forræðið því
enn hjá bandaríska utanríkis-
ráðuneytinu.
Í fréttum Stöðvar tvö í fyrra-
kvöld var sagt að bandaríska ut-
anríkisráðuneytið hefði beðist
undan því að koma að samn-
ingaviðræðum við Íslendinga
um málið og að Stephen J.
Hadley, þjóðaröryggisráðgjafi
bandaríkjaforseta, hefði fallist á
að taka málið að sér og fylgja
því eftir. Þessar upplýsingar
voru hafðar eftir heimildar-
mönnum innan bandaríska
stjórnkerfisins. Þetta var sagt
til marks um hversu þreyttir
Bandaríkjamenn væru á viðræð-
um við Íslendinga og myndi
auka líkurnar á því að stöðinni
yrði lokað.
Enn staðráðnir í að semja
Embættismaður í Hvíta hús-
inu sem Morgunblaðið ræddi við
í gær sagði að slíkar fullyrð-
ingar væru rangar og að Robert
Loftis, sendiherra, stjórnaði enn
viðræðunum við Íslendinga. Þá
væru Bandaríkjamenn enn stað-
ráðnir í að semja um málið við
Íslendinga.
Hjá bandaríska sendiráðinu í
Reykjavík fengust þau svör að
allnokkrar rangfærslur hefðu
verið í frétt Stöðvar tvö. Banda-
ríska utanríkisráðuneytið kæmi
enn að samningaviðræðunum og
það gerði Þjóðaröryggisráðið
reyndar líka.
Ekki fengust upplýsingar um
málið hjá utanríkisráðuneyti Ís-
lands og var sagt að ráðuneytið
svaraði ekki slíkum fréttum sem
byggðust á nafnlausum heimild-
armönnum.
Viðræður um framtíð herstöðv-
arinnar á Keflavíkurflugvelli
Bandaríska utan-
ríkisráðuneytið
enn með forræði
HRAFNHILDUR Sigurðardóttir
veitti norrænu textíllistaverð-
laununum viðtöku í Borås í Sví-
þjóð í gær. Þetta er í fyrsta sinn
sem íslenskur listamaður hlýtur
verðlaunin, sem eru þau virtustu
á Norðurlöndum á sviði textíl-
listar.
Það er Stiftelsen Fokus í Borås
sem veitir verðlaunin. Upphæð
verðlaunafjár er 250.000 sænskar
krónur eða um 2 milljónir ís-
lenskra króna.
Í tilefni verðlaunanna er haldin
einksýning á verkum Hrafnhildar
í Textilmuseet í Borås og var
hún opnuð í gær. Sýningin stend-
ur yfir til 15. febrúar næstkom-
andi.
Hlýtur
norrænu textíl-
verðlaunin
HÆSTIRÉTTUR dæmdi í gær
karlmann á þrítugsaldri í 14
mánaða fangelsi fyrir að brjót-
ast inn í flugstöð Flugfélags Ís-
lands á Reykjavíkurflugvelli
ásamt öðrum manni, stela þar
verðmætum og svipta ræstitækni
frelsi og halda honum þar nauð-
ugum.
Héraðsdómur hafði áður
dæmt manninn í 10 mánaða
fangelsi og félaga mannsins í 12
mánaða fangelsi fyrir brotið.
Í dómi Hæstaréttar segir m.a.,
að mennirnir tveir hafi haldið
ræstitækninum nauðugum í flug-
stöðinni um klukkustund. Meðan
á því stóð skiptust þeir á um að
ógna fanganum með hnífi. Segir
Hæstiréttur, að þegar til þessa
alvarlega verknaðar sé litið
verði refsing mannsins hæfilega
ákveðin 14 mánaða fangelsi.
Málið dæmdu hæstaréttardóm-
ararnir Ingibjörg Benedikts-
dóttir, Jón Steinar Gunn-
laugsson og Ólafur Börkur
Þorvaldsson. Verjandi var Sig-
urður Sigurjónsson hrl. og sækj-
andi Helgi Magnús Gunnarsson
frá ríkissaksóknara.
14 mánaða
fangelsi
fyrir innbrot
og ógnanir