Morgunblaðið - 07.11.2005, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. NÓVEMBER 2005 15
DAGLEGT LÍF | HEILSA
Umbo›s- og sölua›ili
Birkiaska ehf.
sími: 551 9239
Birkiaska
PRODERM
· Fyrir þurra og
viðkvæma húð.
· Lagar strax þurrk,
sviða og kláða.
· Húðin verður mjúk.
· Engin fituáferð.
Fæst í apótekum
Skráð lækningavara
Vörn í 6 klst.
Frábær
kuldavörn





 

 





 
!"#$%&'()* +++,-.$-/-,%
UNGLINGSÁRIN eru tímabil
mikilla breytinga hvað varðar lík-
amlegan, sálrænan og félagslegan
þroska. Á þessum tíma eru ung-
lingarnir oft að prófa nýja hluti og
öðlast þannig meiri reynslu. Það
hefur í för með sér að unglingar
taka stundum ákvarðanir sem geta
haft afdrifaríkar afleiðingar um
framtíðina. Í dag aukast sífellt
áreiti og kröfur frá samfélaginu
um það að vera kynþokkafullur og
að allt sé leyfilegt. Unglingarnir
okkar þurfa verulega sterk bein til
að geta staðið við eigin ákvarðanir
og kemur þá ekki síður til kasta
fullorðins fólks til að standa við
bakið á þeim.
Hér á landi virðist sem svo að
fullorðnu fólki finnist það ekki til-
tökumál að ungar stúlkur verði
ófrískar og eigi börn. Tíðni þung-
ana hér á landi er hærri en í ná-
grannalöndum okkar. Árin 2001–
2002 var tíðni þungana á Íslandi
20 á hverjar þúsund konur, 15–19
ára, en um 8–10 á hinum Norð-
urlöndunum (Sóley Bender, 2005).
Þróunin hefur samt verið sú að
dregið hefur úr þungunum meðal
ungra stúlkna og á allra síðustu
árum einnig úr fóstureyðingum
(Landlæknisembættið 2005).
Getur haft afdrifa-
ríkar afleiðingar
Sumir velta því væntanlega fyrir
sér hvað sé svo slæmt að unglings-
stúlka verði ófrísk. Hér hafa fjöl-
skyldur hjálpast að og reynt að
styðja ungar mæður við að ala upp
sín börn. Því er til að svara að
rannsóknir benda til þess að það
að ung stúlka eignist barn, eig-
inlega barn sjálf, getur haft af-
drifaríkar afleiðingar fyrir hana.
Það að eignast barn er mikil
skuldbinding sem hefur í för með
sér ýmisleg áhrif á líkamlega, and-
lega og félagslega heilsu, en ekki
síður áhrif á tækifæri ungrar móð-
ur til frekari þroska og mennt-
unar.
Við, sem samfélag, verðum að
leitast við að standa saman um að
styðja við og fræða unglingana um
hversu mikil ábyrgð því fylgir að
stunda kynlíf. Við eigum að vera
tilbúin að ræða við unglinga á
heiðvirðan hátt um kynlíf hvort
sem við erum í hlutverki foreldra,
kennara eða annarra sem vinna
með unglingum.
Góð og fjölbreytt ráðgjafaþjón-
usta á sviði kynheilbrigði þarf að
vera til staðar.
Rannsóknir hér á landi og í ná-
grannalöndum hafa leitt í ljós að
fæstar unglingsstúlkur hafa hug á
barneign á unga aldri. Því er nauð-
synlegt að styðja við þau verkefni
sem miða að því að draga úr
ótímabærum þungunum unglings-
stúlkna og að þróa nýja aðferðir.
Sem dæmi um þjónustu hér á
landi:
 Heilsugæslan hefur verið að
þróa unglingamóttökur, ásamt
því að veita þjónustu í skóla-
heilsugæslu sem og af hjúkr-
unarfræðingum og læknum á
stöðinni sjálfri.
 Landspítali – háskólasjúkrahús
starfrækir ráðgjafaþjónusta um
kynheilbrigði.
 Til eru fjölmargir möguleikar á
getnaðarvörnum. Landlækn-
isembættið mælir með því að
notaðir séu smokkar sem
minnka líkur á þungunum og
kynsjúkdómum.
 Ef stúlkan eða parið telur að
hætta sé á að þungun hafi átt
sér stað þá er neyðargetn-
aðarvörnin til staðar. Hana má
fá hjá læknum, í apótekum, ung-
lingamóttökum og skóla-
heilsugæslu.
Að lokum viljum við benda á að
það er nauðsynlegt að vernda
bernskuna. Unglingar eru ekki til-
búnir að eiga börn og okkur sem
samfélagi ber skylda til að fræða
þá og styðja í að velja kosti sem
auka líkur á að þeir hafi tækifæri
til að öðlast þann þroska til að
geta síðar átt börn sem eru vel-
komin í heiminn.
HOLLRÁÐ UM HEILSUNA | Landlæknisembættið
Ótímabærar þunganir ungra stúlkna
34
%
%

%$*%5 %
%
$**+6,''#



    
   
 



Anna Björg Aradóttir yfirhjúkr-
unarfræðingur,
Sigurður Guðmundsson landlæknir.