Morgunblaðið - 18.12.2005, Blaðsíða 22

22 | 18.12.2005
F ramboð annar ekki eftirspurninni hjá Borgarbókasafni Reykjavíkurþessar vikurnar fyrir jólin. Jólabækurnar hverfa úr hillunum jafn-óðum og þær birtast. Það er hátíðarstemmning í aðalsafninu viðTryggvagötu og útibúum þess, útlán í hámarki og kynningar- og
upplestrardagskrár setja svip á starfsemina eins og Brot-af-því-besta-dagskráin
sem árlega er í Kringlusafninu svo dæmi sé nefnt. Bókakynningar, bókmennta-
göngur og aðrir viðburðir eru m.a. á könnu Kristínar Viðarsdóttur, verkefn-
isstjóra á þróunarsviði safnsins, sem segir að núna sé ekki unnt að panta jóla-
bækurnar fyrr en í mars. „Við ákváðum í fyrra að hætta með biðlista fyrir jólin
svo nú verður fólk að mæta og reyna að grípa þær bækur sem gefast í hvert
skipti. Og ef nýju bækurnar eru ekki inni taka margir í staðinn bækur frá því
fyrir síðustu jól til að fylla upp í eyðurnar.“
Hún segir að mest sé eftirspurnin eftir nýjum skáldverkum og ævisögum á
þessum árstíma og svokallaðir metsölulistar virðist ekki hafa afgerandi áhrif á
hana. „Það er frekar að ákveðnir flokkar bóka séu vinsælastir og
þá árið um kring. Glæpasögurnar eru t.d. rosalega vinsælar, bæði
íslenskar og á ensku. Þegar hins vegar kemur að því að fólk fer að
panta á biðlista beinist athyglin gjarnan að þeim bókum sem mest
voru í umræðunni fyrir jólin.“
Reynsla bóksafnafólks er sú að konur noti söfnin meira en karl-
ar og aldurshópurinn 14 ára til þrítugs sé ekki eins áberandi og aðrir, sem þó
hafi breyst nokkuð eftir að tónlistardeildir voru settar á laggirnar. „Við erum líka
með teiknimyndasögudeild sem er mjög vinsæl hjá þessum aldurshópi. Þá tök-
um við eftir því á þessum árstíma að fólk tekur mikið tímarit og bækur um
heimili og húsbúnað og þess háttar.“
Engin boð eða bönn | Borgarbókasafnið reynir eins og hægt er að höfða til
unglinga, að sögn Kristínar. „Við erum með heilmikið barna- og unglingastarf,
t.d. í samvinnu við skólana. Fáum á hverju hausti níu ára krakka í 4. bekk í safn-
kynningar og sjáum að það skilar sér ágætlega; krakkarnir koma aftur, jafnvel
með foreldra sína með sér. Þá hafa barnabókaverðir farið í skólana með bóka-
spjall og kynnt höfunda og bækur inni í skólastofunum, sem hefur gefið góða
raun. Upplestrardagskrár fyrir unglinga hafa einnig tekist vel og eru góð leið til
að ná til þeirra.“
Í seinni tíð hefur verið haft á orði að ritun og útgáfa íslenskra unglingabóka sé
sem næst að leggjast af?
„Já, þær eru a.m.k. mjög fáar í ár. Þótt fjöldinn sé nokkuð sveiflukenndur
milli ára er eins og þýddar bækur, ekki síst þessar fantasíubækur á borð við
Harry Potter, hafi komið inn í staðinn og höfði þá jafnvel líka til fullorðinna.
Hitt er svo annað mál að unglingarnir eru farnir að lesa fullorðinsbækur í meira
mæli en áður var. Skilin eru ekki eins skörp.“
Er það vegna þess, heldurðu, að unglingum liggur núna svo á að verða full-
orðnir?
„Kannski er það hluti af skýringunni. Sjálf á ég unglinga og þau eru farin að
sækja í að lesa t.d. glæpasögur; þær virðast höfða til margra unglinga, auk fant-
asíubókanna, jafnvel frekar en íslensku unglingabækurnar sem gjarnan fjalla um
fyrstu ástina og eitt og annað sem þessi aldurshópur þarf að glíma við. Raunsæis-
bækur standa þó að sjálfsögðu alltaf fyrir sínu.“
Þegar Kristín er spurð hvort bækur, t.d. glæpasögur, sem einatt innihalda
óheflað orðbragð og opinskáar lýsingar á ofbeldi og kynlífi, séu bannaðar til út-
lána fyrir vissa aldurshópa, rétt eins og kvikmyndir af þeim toga, svarar hún
neitandi. „Við flokkum bækur nokkuð eftir því til hvaða aldurs-
hópa þær höfða en bönnum ekki útlán með einhverjum merki-
miðum. Það er kannski frekar foreldra að fylgjast með því hvað
börnin eru að lesa. Þetta hefur þó komið til tals hjá okkur að
sumar bækur, t.d. vissar teiknimyndasögur, væru ekki holl lesning
fyrir tiltekinn aldur og þá höfum við frekar reynt að hafa þær ofar
í hillunum eða eitthvað þess háttar en að vera með ritskoðun, boð eða bönn.“
Sjálf er Kristín Viðarsdóttir bókmenntafræðingur og kennari að mennt en hef-
ur unnið hjá Borgarbókasafninu í tíu ár. Starfs síns vegna kveðst hún reyna að
komast yfir að lesa sem mest af íslensku skáldverkaútgáfunni ár hvert. „Ég hef
gaman af alls kyns bókum en er þó ekki mikið fyrir ævisögur. Glæpasögur höfða
sterkt til mín og skáldsögur yfirleitt, er núna að lesa Sólskinshest Steinunnar Sig-
urðardóttur og nýbúin með Stefnuljós eftir Hermann Stefánsson.“
Einn liður í kynningarstarfi Kristínar er að ritstýra bókmenntavef safnsins,
bokmenntir.is, sem er núna fimm ára gamall og nýtur æ meiri vinsælda, m.a. í
kennslu. Hún segir starfið mjög skemmtilegt. „Safnið er góður vinnustaður, mik-
il mannleg samskipti og virkt samstarf milli starfsfólksins sem þarf að vasast í
ýmsu.“
Það sem dró hana inn á þetta starfssvið var einfaldlega að henni hefur alltaf
fundist gaman að lesa. „Í bókum er svo margt. Maður getur ferðast út um allan
heim gegnum bækur, kynnst fólki, hugmyndum og lífsreynslu, sem er bæði til-
finningalega og hugmyndalega gefandi.“ | ath@mbl.is
Kristín: Glæpasögur
höfða sterkt til mín …
Í BÓKUM
ER SVO MARGT
SKILIN MILLI UNGLINGA-
BÓKA OG FULLORÐINS-
BÓKA ERU AÐ VERÐA
ÓLJÓSARI, SEGIR KRISTÍN
VIÐARSDÓTTIR, VERK-
EFNISSTJÓRI HJÁ BORG-
ARBÓKASAFNI REYKJA-
VÍKUR, ÞAR SEM
JÓLASTEMMNINGIN
STENDUR SEM HÆST.
L
jó
sm
yn
d:
S
ve
rr
ir
Eftir Árna Þórarinsson
Fantasíur
í stað gömlu
unglinga-
bókanna …