Fréttablaðið - 29.03.2003, Side 10

Hvíta húsið er haldið þeirri þrá-
hyggju að fara með mál sem
leyndarmál, segir leiðarahöfund-
ur The New York Times og vísar
til nýlegrar reglugerðar sem
Bandaríkjaforseti undirritaði. Þar
eru settar ýmsar takmarkanir við
því að skjöl séu gerð opinber. Öll
skjöl sem bandarísk stjórnvöld fá
frá erlendum ríkisstjórnum eru
ríkisleyndarmál og leyniþjónust-
an fær aukið vald til að skilgreina
skjöl sem sérstaklega viðkvæm
þannig að ekki þurfi að birta þau
svo dæmi séu tekin. Í fyrsta skipti
í sögunni fær varaforsetinn vald
til að skilgreina upplýsingar sem
leyndarmál. „Það að veita þessa
heimild Dick Cheney varaforseta,
sem hefur verið skeytingarlaus
um rétt almennings til að vita
hvað stjórnvöld aðhafast, virðist
sérstaklega slæm þróun.“
Leiðarahöfundur rifjar upp að í
forsetatíð Bills Clintons hafi
stefnan verið sú að ef stjórnvöld
væru ekki viss um að halda ætti
skjölum leyndum væru þau gerð
opinber. Í stjórnartíð George W.
Bush virðist þessu hafa verið snú-
ið á haus. Breytingarnar „eru
áminning um að núverandi stjórn-
völd hafa gert leynd að þrá-
hyggju.“
Leiðarahöfundur Economist bein-
ir augum sínum að stríði, sínu
mannskæðara, sem fær mun
minni athygli en innrásin í Írak.
Þó talið sé að borgarastríðið í
Kongó hafi kostað þrjár og hálfa
milljón manns lífið frá 1998 og
leitt til hernaðaríhlutunar sex
annarra Afríkuríkja sést það stríð
sjaldnast á sjónvarpsskjám al-
mennings og síðum dagblaðanna.
Þar sem umheiminum stafar ekki
hætta af atburðum í Kongó fylgj-
ast fæstir með þeim.
„Í ringulreiðinni hafa óteljandi
hópar uppreisnarmanna og víga-
menn ættbálka slátrað bændum
og rænt geitum þeirra...Allir
stríðsaðilar ræna náttúruauðlind-
um landsins, sem gefur þeim
ástæðu til að halda áfram þátttöku
sinni.“ Leiðarahöfundur segir að
þó fælni Sameinuðu þjóðanna við
að skipta sér af borgarastríðinu sé
skiljanleg sé kostnaðurinn í lífum
almennings of hár til að aðgerða-
leysi sé viðunandi. ■
10 29. mars 2003 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Ég held bara að hann Ellert séorðinn róttækari en ég,“ hvísl-
aði Jóhanna Sigurðardóttir að
sessunauti sínum, eftir að undir-
ritaður hafði messað á einhverj-
um framboðsfundinum. Og það
sama sögðu strákarnir sem eru í
framboði fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn, þegar við áttum kappræður
um daginn. Hann er verri en Ög-
mundur, sögðu þeir og slógu sér á
lær. Ja hérna, hugsaði ég, getur
þetta verið rétt? Og hvað skyldi
þá vera átt við með róttækninni?
Ennþá er ég gallharður NATO-
sinni og er sammála Atlantshafs-
bandalaginu þegar það telur stríð-
ið gegn Írak ótímabært. Ég er
sammála þeirri grundvallarstefnu
í utanríkismálum að ganga til al-
þjóðasamstarfs með upprétt höf-
uð og fullur sjálfstrausts, eins og
þegar við gerðumst aðilar að
EFTA og Evrópska Efnahags-
svæðinu, og vil af þeim sökum
óhræddur láta skoða kosti og galla
hugsanlegrar aðildar að Evrópu-
sambandinu. Ég er enn þeirrar
skoðunar að athafnafrelsi og ein-
staklingsfrelsi séu hornsteinar
framfara og lífskjara og met frel-
si mitt og annarra, til orða og at-
hafna, sem dýrmætustu réttindin.
Enda hafa frelsi í viðskiptalíf-
inu og athafnalífinu og aðildin að
EES gerbreytt íslensku samfélagi
á síðustu árum og ríkisstjórnar-
flokkarnir hafa átt sinn þátt í
þeirri þróun. Maður lifandi, henni
er ekki alls varnað, þessari stjórn.
Nema það, að í ákafanum, hefur
það gleymst að líta til þeirra, sem
hafa orðið undir í lífsbaráttunni.
Sem hafa gengið bónleiðir til búð-
ar á markaðstorgi frjálshyggj-
unnar.
Orsakirnar og afleiðingarnar
eru meðal annars þessar: Á meðan
bankar og fyrirtæki telja sig hafa
efni á að bjóða forstjórum sínum
kaupauka og starfslok fyrir tugi
milljóna, sitja þúsundir manna
eftir með tekjur sem ekki duga til
framfærslu. Fólk neðan fátæktar-
marka telst vera um tíu þúsund
manns. Bótaþegar, fólkið sem hef-
ur ekki annað sér til framfæris en
almannabætur, greiðir milljarð í
skatt á hverju ári, af þessum bót-
um sínum. Skattbyrðin hefur
þyngst á millitekjufólki og þeim
sem þar eru neðar, meðan skött-
um er létt af hátekjufólki. Al-
mannatryggingakerfið er að
breytast í ölmusukerfi, að mati
Stefáns Ólafssonar prófessors,
sem gert hefur úttekt á almanna-
tryggingakerfinu.
Að þessu hefur markvisst ver-
ið unnið, í nafni frjálshyggjunnar,
með of lágum skattleysismörkum,
með tekjutengingum, með lág-
launastefnu og tómlæti mark-
aðslögmálanna, sem mælir gróð-
ann en gleymir fórnarlömbunum.
Ég hef alltaf litið svo á, að
frelsi einstaklingsins nái líka til
þeirra, sem standa höllum fæti,
enda eru lífsgæðin ekki einasta
talin í krónum og aurum. Þau fel-
ast ekki síður í svigrúmi og tæki-
færi öllum til handa, lífsgæðum
menntunar, atvinnu, tómstunda og
sanngjarnrar samhjálpar. Börnin
okkar eiga að sitja við sama borð
til iðkunar íþrótta, tónlistar, um-
hverfis, uppeldis. Það gera þau
ekki, þegar tekjur heimilanna
leyfa sumum að njóta forréttinda
en öðrum ekki, sökum misskipt-
ingar og misjafnra efna.
Kannski er það róttækni að
berjast fyrir slíkum mannréttind-
um? Eru það ekki miklu fremur
svik við hugsjónina á bak við ein-
staklingsfrelsið, að hundsa það fé-
lagslega réttlæti, þá sjálfsögðu
undirstöðu lífsbaráttunnar, að all-
ir eigi til hnífs og skeiðar, gangi
jafnir til leiks?
Hvernig fólk vinnur úr því er
annað mál og hver er sinnar gæfu
smiður. En þjóðfélagið er ekki
frumskógur. Þjóðfélagið er sam-
félag okkar allra og þá er það
skylda þess að hugsa til sinna
minnstu bræðra og gera þeim líf-
ið léttara. Í því felst mín róttækni,
í hinu raunverulega frelsi einstak-
linganna. Allra einstaklinganna.
Ekki bara þeirra ríku. ■
Hugsað uppá nýtt
ELLERT
B. SCHRAM
■
veltir fyrir
sér róttækni.
Úr leiðurum
■ Leiðarahöfundur vikuritsins The
Economist veltir fyrir sér ástæðum
þess að heimsbyggðin sýnir dauða 3,5
milljóna manna í borgarastríði engan
áhuga. Í leiðara The New York Times er
Bandaríkjastjórn sökuð um að ganga
of langt í að leyna almenning upplýs-
ingum um stjórn landsins.
Hið sanna
einstaklingsfrelsi
■ Bréf til blaðsins
■ Af Netinu
Ekki svo
glæsileg
frammistaða
Gamall framsóknarmaður skrifar:
Glæsilegt afrek Framsóknarskrifar Magnús Stefánsson
11. þessa mánaðar í grein í
Fréttablaðinu. Þar lofar hann
mjög störf og stefnu framsóknar-
manna fyrr og síðar fyrir glæsi-
leg afrek. Af því geti Framsókn
gengið stolt til kosninga að þessu
sinni eins og ávallt áður. Magnús
telur meirihluta kjósenda ætla að
veita Framsóknarflokknum
brautargengi og vísar til niður-
stöður skoðanakannana á fylgi
flokkanna. Þar komi fram að ósk-
að sé eftir áframhaldandi stjórn-
arþátttöku þeirra.
Ekki er hægt að neita að
Framsóknarflokkurinn var góður
umbóta- og framfaraflokkur á
árum áður, en hver er sagan nú?
Sambandið gjaldþrota fyrir
löngu. Sveitirnar eru meira eða
minna komnar í eyði. Ef kjör-
dæmi Magnúsar er skoðað kemur
í ljós að á Skógarströnd, sem er
stórt sveitarfélag, var aðeins eitt
barn á skólaskyldualdri árið
2001. Þá eru flestar jarðir þar í
sveit komnar í eyði. Eyrarhrepp-
ur er lítil sveit með fjórar jarðir í
ábúð af fjórtán. Sé vitnað í um-
mæli kunnugra virðist ástandið
ekki betra í Miklaholtshreppi né í
Staðarsveit. Þá er ekki hægt að
horfa framhjá því að stór hópur
bænda lifir undir fátæktarmörk-
um.
Allt er þetta undir hinni glæsi-
legu handleiðslu framsóknar-
manna sem alþingismaðurinn er
svo stoltur af. Ef kjörfylgið fyrir
síðustu kosningar er skoðað kem-
ur í ljós að Framsókn fékk 15
þingmenn kjörna og tapaði þrem-
ur. Samkvæmt nýjustu skoðana-
könnunum er þeim spáð átta
þingsætum og á stundum ekki
nema sex. ■
Óska honum
velfarnaðar
„Ég veit ekki hvort maður eigi að
svara svona ummælum öðruvísi
en að Jónas hefur gaman af því að
skrifa. Og vil ég óska honum far-
sældar á Eiðfaxa,“ segir Sigmund-
ur Ernir Rúnarsson, ritstjóri DV.
Jónas Kristjánsson, fyrrverandi ritstjóri DV,
segir á heimasíðu sinni jonas.is að DV hafi
vegnað illa eftir að hann hætti störfum á
blaðinu fyrir rúmu ári. „Blaðið safnar tug-
milljóna skuldum í mánuði hverjum og
stefnir hröðum skrefum til endalokanna.
Sorglegt er, þegar góð fyrirtæki lenda í hönd-
um manna, sem kunna ekki með að fara,“
segir Jónas á heimasíðu sinni, en hann hefur
verið ráðinn ritstjóri Eiðfaxa.
Leyndarmál
og áhugaleysi
Sigurður Kári Kristjánsson,
frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins.
Einkamál hvers og eins
Það er einkamál hvers og eins
hvort hann styður stjórmálaflokka og þá hvaða flokk.
Það kemur engum öðrum við en þeim sem það gerir.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur haft þá stefnu að opna
ekki sitt bókhald. Það sama má í raun segja um hina
flokkana. Samfylkingin lofaði þremur dögum fyrir síð-
ustu kosningar að opna sitt bókhald en gerði ekki. Þess
má geta að Davíð Oddsson hefur varpað fram þeirri
hugmynd, nú síðast á landsfundi Sjálfstæðisflokksins,
að fyrirtækjum verði bannað að styrkja stjórnmála-
flokka fjárhagslega. Þeirri hugmynd hefur verið illa
tekið af vinstri flokkunum. Ástæðuna tel ég vera að
rúmlega 30.000 manns eru flokksbundnir í Sjálfstæðis-
flokknum og yrði því léttvægara högg fyrir okkur
heldur en hina flokkana að fá ekki fjárstuðning fyrir-
tækja.
Margrét Sverrisdóttir,
frambjóðandi Frjálslynda flokksins.
Kemur í veg fyrir spillingu
Bókhald stjórnmálaflokka verður að
vera opinbert eins og tíðkast hjá Frjálslynda flokknum. Ef
ekki tel ég það bjóða upp á spillingu og eilífan grun þar
um. Stjórnmálin eru ekki rekin fyrir opnum tjöldum og
flokkar sem neita að upplýsa um sín fjármál eru í raun að
gera kröfu um að geta stundað pólitíska spillingu og hags-
munavörslu án þess að almenningur, sem þeir sækja at-
kvæðin sín til, fái að vita nokkuð þar um. Slíkir flokkar
eiga ekki skilið atkvæði almennings. Í löndunum í
kringum okkur þykir sjálfsagt og eðlilegt að flokkar séu
með opið bókhald. Rök þeirra sem eru á móti opnu bók-
haldi finnst mér léttvæg. Þá tel ég ummæli Davíðs um
bann á framlögum frá fyrirtækjum ekki raunhæf. Af
hverju að banna slíkt ef bókhald er áfram lokað? Það
kemst enginn nær sannleikanum þar um og auðvelt að
breiða yfir áframhaldandi móttöku slíkra framlaga.
Opið bókhald stjórnmálaflokkana
Skiptar skoðanir
Meðmæli
„Egill er menntamaður í evrópsk-
um skilningi, víðlesinn og heldur
lifandi áhuga á hugmyndum.
Hann er ekki bundinn af reglum
um að gæta jafnvægis milli
flokka eða kynja í vali viðmæl-
enda, heldur býður hann í þáttinn
þeim, sem hann telur hafa eitt-
hvað merkilegt að segja.“
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON PRÓFESSOR UM
SILFUR EGILS Á HEIMASÍÐU SINNI HI.IS/~HANNESGI/
Auðhringur og æra
„Var ekki nóg fyrir þessa ríkis-
stjórn að ræna okkur ómetanleg-
um náttúrugæðum norðan Vatna-
jökuls til að fóðra verksmiðju
auðhrings sem selur ál í vopna-
framleiðslu? Var nauðsynlegt að
ræna okkur ærunni líka?“
STEINÞÓR HEIÐARSSON Á MURINN .IS
■ Bætiflákar
Gallabuxur
50% afsláttur
í dag
stærðir 34-48