Fréttablaðið - 21.09.2003, Blaðsíða 23

23SUNNUDAGUR 21. september 2003
Spyrjum sérfræðinginn
Það eru miklar lýðfræðilegarbreytingar fram undan næstu
áratugina hjá iðnvæddu ríkjun-
um og Ísland er þar engin undan-
tekning. Það mun ekki eingöngu
draga úr fólksfjölgun heldur mun
aldurssamsetning þjóðarinnar
breytast gríðarlega.
Eftir 30-40 ár mun fjöldi Ís-
lendinga verða í hámarki, ef spár
ganga eftir, og landslagið mun
verða mjög frábrugðið því sem nú
er,“ segir Tryggvi Þór Herberts-
son, forstöðumaður Hagfræði-
stofnunar Háskóla Íslands.
„Árið 1970 voru um 20 einstak-
lingar 65 ára og eldri á Íslandi
fyrir hverja 100 sem voru yngri
en 25 ára. Árið 2030 er því spáð að
þetta hlutfall verði um 60 gamlir á
móti 100 ungum. Af þessum tölum
má sjá að þjóðin mun eldast mjög
hratt á næstu áratugum og innvið-
ir þjóðfélagsins munu breytast
um leið. Fyrir nokkrum árum
voru biðraðir á dagheimili en í
framtíðinni verða biðraðir á elli-
heimili. Öldruð þjóð þarfnast mik-
illar þjónustu við eldra fólk og í
því felast ýmis tækifæri. Ég tel til
dæmis að það sé vænlegra að læra
til öldrunarlækninga í dag en til
barnalækninga. Þá liggja mikil
tækifæri fram undan fyrir fyrir-
tæki sem vilja sérhæfa sig í að
framleiða vörur og þjónustu fyrir
eldra fólk. Ekki einungis mun því
fjölga heldur er kaupmáttur þess
mun meiri en þess sem yngra er.“
Mikil efnahagsleg áhrif
„Breytt aldurssamsetning
mun einnig hafa mikla efnahags-
lega þýðingu. Útgjöld hins opin-
bera til heilsugæslu eldri Íslend-
inga munu vaxa mjög, offramboð
verður á húsnæði sem hannað er
með barnmargar fjölskyldur í
huga en vöntun á húsnæði fyrir
eldra fólk. Þá mun þjóðhagslegur
sparnaður minnka og eldra fólk
fer að ganga á innstæður sínar í
lífeyrissjóðum og því er líklegt
að aukið framboð alls konar fjár-
málapappíra lækki vexti frá því
sem nú er.
Ég hef hér minnst á nokkur at-
riði sem breytt aldurssamsetn-
ing þjóðarinnar gæti haft áhrif á
á næstu áratugum en sá listi er
þó engan veginn tæmandi. Mikil-
vægt er að stjórnvöld geri sér
grein fyrir þeim miklu breyting-
um sem fram undan eru þannig
að forðast megi mistök á borð við
þau sem gerð hafa verið á megin-
landi Evrópu og þjóðir eins og
Þýskaland, Frakkland og Ítalía
eru nú að glíma við vegna
öldrunar þjóða sinna.“ ■
TRYGGVI ÞÓR HERBERTSSON
Mikilvægt er að stjórnvöld geri sér grein fyrir þeim miklu breytingum sem fram undan eru
þannig að forðast megi mistök á borð við þau sem gerð hafa verið á meginlandi Evrópu.
Þjóðin eldist hratt
Doktor frá Árósum
Tryggvi Þór Herbertsson er
doktor í hagfræði frá Háskólan-
um í Árósum og er forstöðu-
maður Hagfræðistofnunar Há-
skóla Íslands.
STOLIÐ SJÓNVARP?
Nýjungar í fjarskiptatækni verða að öllum
líkindum til þess að lögreglan getur fylgst
með stolnum heimilistækjum og staðsett
þau með mikilli nákvæmi. Tæknin þykir að
vísu líkleg til að brjóta í bága við reglur um
persónuvernd.
Stóri bróðir
í farsímum
Fjarskiptatæknin hefur gertþað að verkum að hægt er að
fylgjast með ferðum fólks í gegn-
um farsíma þess. Þessa tækni,
sem alla jafna er kennd við stóra
bróður, má heimfæra yfir á heim-
ilistæki eins og sjónvörp, DVD-
spilara og tölvur en með því að
koma fyrir sérstökum örflögum í
tækjunum gætu þau látið lögreglu
vita ef þau skipta skyndilega um
stað. Þá myndi flagan senda frá
sér merki sem gerði yfirvöldum
kleift að rekja stolin tæki og stað-
setja þau með allt að eins metra
skekkjumörkum.
Breskir vísindamenn sem hafa
unnið með farsíma sem staðsetn-
ingartæki segjast ekki enn hafa
fullvissað sig um að þessi tækni
muni virka en eru í meira lagi
vongóðir. Þeir segja að tilrauna-
verkefni um staðsetningu heimil-
istækja verði komið í gagnið í
norðurhluta Manchester eftir
hálft ár. Lögreglan á staðnum tek-
ur þátt í tilrauninni og mun því
hafa góðar gætur á útvöldum
sjónvarpstækjum og fylgjast með
öllum ferðum þeirra.
Fjarskiptaspekingarnir sjá
fleiri krassandi nýjungar í kort-
unum og nefna sem dæmi að þeir
séu farnir að skoða möguleika á
því að koma sérstökum móttöku-
tækjum fyrir í bílum sem geri
það að verkum að hægt sé að
stjórna aksturshraða þeirra frá
gervitungli. Ef bíll færi til dæm-
is of hratt inn á svæði þar sem
hámarkshraðinn er 30 kílómetrar
á klukkustund myndi kerfið ein-
faldlega slá af hraðanum og
halda bílnum innan löglegra
marka.
Vísindamennirnir segjast full-
komlega meðvitaðir um að þessi
tækni geti stangast á við lög og
reglur um persónuvernd og hún
geti vissulega þvingað sér óþægi-
lega inn í einkalíf fólks. Þeir láta
það hins vegar ekki aftra sér á
þessu stigi og einbeita sér að
möguleikum tækninnar án þess að
gefa öðrum þáttum gaum. ■
Tækniundrið
Sérfræðingurinn:
300 þúsund eftir
fjögur ár
Fréttablaðið greindi frá því í
vikunni að Íslendingar verði
orðnir rúmlega 300.000 eftir
fjögur ár. Hækkandi aldur Vest-
urlandabúa hefur lengi valdið
mönnum áhyggjum af því
hvernig fjármagna eigi velferð-
arkerfi og eftirlaun framtíðar-
innar. Lægra hlutfall eldri
landsmanna og hærri eftir-
launaaldur en í nágrannalönd-
unum þýða hins vegar að hér-
lendis gefst lengri tími til að
bregðast við þessu.
Fréttin: