Fréttablaðið - 17.01.2004, Side 13

14 17. janúar 2003 LAUGARDAG
Viðskiptin með ÚA hleyptu illu blóði í marga. Kaupandinn skilur lítið í látunum en hlakkar til að takast á við þetta nýja verkefni. Hann
segir siðferðiskennd sumra útgerðarmanna ekki nógu sterka en sækir kraft sinn og kjark í Snæfellsjökul.
Peningar koma og fara
Eignarhaldið á ÚtgerðarfélagiAkureyringa fluttist í vikunni úr
Pósthússtræti 2 í Reykjavík yfir í
Tryggvagötu 11 í sömu borg, frá
Eimskipafélaginu til feðga af Snæ-
fellsnesi sem eiga að baki hálfrar
aldar útgerðarsögu. Guðmundur
Kristjánsson, Hjálmar bróðir hans
og Kristján faðir þeirra eiga nú
þetta aldna og glæsta félag og eru
að vonum ánægðir með viðskiptin.
„Mig hafði lengi langað til að eign-
ast ÚA en tækifærið bauðst ekki
fyrr en nú,“ segir Guðmundur, sem
fer fyrir þeim feðgum í viðskiptun-
um. „Þetta er gott félag, vel rekið,
snyrtilegt og með góðar afurðir“.
Fyrir eiga þeir útgerðarfélagið
Tjald í Reykjavík og KG fiskverkun
á Rifi en þaðan er fjölskyldan, þar
eru ræturnar. Faðirinn, Kristján
Guðmundsson, byrjaði snemma til
sjós og lagði grunninn að umsvifun-
um árið 1955 þegar hann lét smíða
fyrir sig bát í Danmörku, sem ekki
var algengt í þá daga. Tæpum 40
árum síðar réðust þeir í smíði á
tveimur stórum línuskipum, stærri
en almennt þekktust þá, og sóttu í
tegundir utan kvóta á miklu dýpi. Í
vinnslunni heima á Rifi var unninn
fiskur af vertíðabátum sem margir
sigldu norðan úr landi á fengsæl
miðin úti fyrir Snæfellsnesi.
Pælir ekki í upphæðinni
ÚA er ekki ókeypis, fyrirtækið
kostar heila níu milljarða króna, en
Guðmundur horfir ekki á þessa tölu
sem krónur og aura: „Þetta er svo
stór tala að maður pælir ekki í
henni, þetta er náttúrlega ekki eitt-
hvað sem ég þarf að borga á morg-
un og er þaðan af síður til á banka-
bók. Við erum ekki að eignast nein
veraldleg gæði heldur erum við að
koma peningum í vinnu. Fyrir þetta
fáum við skemmtilegt fyrirtæki og
skemmtilegt starf.“ Einhverjir
myndu ætla að hægt væri að kaupa
sér skemmtilegt starf fyrir minni
peninga en Guðmundur lítur þetta
líka öðrum augum: „Þetta er áskor-
un. Ég er fæddur og uppalinn í
sjávarútvegi og hef þróast með
greininni í mörg ár. Svo kemur bara
að því að mann langar að takast á
við eitthvað krefjandi.“ Það þarf
kjark til að ráðast í svona verkefni,
kaupa fyrirtæki fyrir níu milljarða
króna, hvaðan ætli þessi kjarkur
komi? Guðmundur er handviss um
það: „Kjarkurinn kemur úr jöklin-
um,“ og á þar auðvitað við Snæ-
fellsjökul, sem margur Snæfelling-
urinn virðist finna svo sterklega
fyrir. Eins og þekkt er var ÚA áður
í eigu Eimskipafélagsins og menn á
þess vegum, auk starfsmanna
Landsbankans sátu hinum megin
við samningaborðið. Ætli viðræð-
urnar hafi verið snúnar? „Nei, ekk-
ert sérstaklega, þeir vildu náttúr-
lega selja þetta dýrt. Ef menn eru
með góða vöru vilja þeir selja hana
dýrt. En þessu fylgdu nokkrar vök-
ur enda snörp törn, ætli þetta hafi
ekki tekið svona fjóra sólarhringa,“
segir Guðmundur, sem líkt og aðrir
sem tengjast sjávarútvegi er hjá-
trúarfullur. Hans hjátrú beinist
meðal annars að tölunni þrettán.
„Ég lagði mikla áherslu á að skrifa
undir kaupsamninginn þann þrett-
ánda janúar og það tókst. Ég skrif-
aði undir einni mínútu fyrir mið-
nætti!“
Almenningur er plataður
Ekki var sama hamingjan ríkj-
andi alls staðar með kaup feðganna
á ÚA. „Þingmenn, ráðherrar, bæjar-
stjórar og fleiri gáfu út stóryrtar
yfirlýsingar strax í kjölfar kaup-
anna án þess að nokkuð hefði í raun
breyst. Engum starfsmanni var
sagt upp, engar tilfærslur á einu né
neinu – nema kennitölunni. Og við
skulum ekki gleyma því að sú var
tíðin að Akureyrarbær átti stóran
hlut í félaginu en ákvað að selja án
þess að þurfa það. Fulltrúar bæjar-
búa í bæjarstjórn mátu það svo að
peningunum væri betur varið í ann-
að en atvinnustarfsemi. En þetta er
alltaf sama sagan, þegar sjávar-
útvegsfyrirtæki eru seld og keypt
verður alltaf allt vitlaust. Alla daga
eiga sér stað viðskipti með fyrir-
tæki og þau ganga bara þegjandi og
hljóðalaust fyrir sig, nema þegar
fiskur kemur við sögu.“ Fiskveiði-
stjórnunin hefur líka lengi verið
með helstu hitamálum samfélagsins
og mörgum finnst sem óréttlæti
kvótakerfisins sé algjört. Guð-
mundur þekkir umræðuna og hefur
rök á reiðum höndum: „Almenning-
ur er plataður, það er ekki sagt satt.
Það á enginn fiskinn í sjónum en
rétturinn til að veiða er klárlega
eignaréttur. Þetta ákvað Alþingi á
sínum tíma og svona er þetta.“ Guð-
mundur segir að ímynd sjávar-
útvegsins sé ekki nógu góð og þar sé
mönnum í greininni sjálfri um að
kenna: „Menn hafa ekki haft nógu
sterka siðferðiskennd. Kerfið hefur
verið misnotað og greinin hefur
ekki tekið á því. Hins vegar tel ég
að á því verði breytingar, ný kyn-
slóð er að vaxa úr grasi og bjartari
tímar eru fram undan.“
Básafellstíminn var á við
doktorsnám
Sala Þorsteins Vilhelmssonar á
hlut hans í Samherja á sínum tíma
vakti athygli og jafnvel reiði, en um
þann gjörning segir Guðmundur:
„Vissulega var þetta stór sala en ég
vil líkja þessu við knattspyrnulið
sem á góðan varnarmann, góðan
miðjumann og góðan framherja og
liðið vinnur alla leiki og allar deild-
ir. Í Samherja voru frábær skip-
stjóri, frábær vélstjóri og frábær
útgerðarmaður. Þeir byrjuðu á hár-
réttum tíma og Þorsteinn seldi á
mjög góðum tíma. En menn verða
að hafa í huga í þessu sambandi
hvaðan peningarnir komu sem Þor-
steinn fékk. Þeir komu úr verslun,
ekki sjávarútvegi. Það voru menn í
verslun og viðskiptum sem keyptu
hlut hans í Samherja.“ Um skeið var
Guðmundur kenndur við fyrirtækið
Básafell á Vestfjörðum og er honum
ekki borin of vel sagan frá þeim
tíma. „Ég hef aldrei lent í öðru eins.
Óreiðan var algjör og það stóð ekki
steinn yfir steini, þetta var allt á
hausnum. En ég lærði mikið af
þessu. Um tíma hugði ég á doktors-
nám en ég hætti við það eftir Bása-
fellstímann, hann var á við gott
doktorsnám.“ Aðspurður segist
hann ekki hafa tekið saman hvort
hann græddi eða tapaði peningum á
þessu ævintýri enda peningar af-
stæðir: „Peningar koma og fara“.
Hann segist bera hlýhug til Vest-
firðinga og nefnir Pétur Sigurðsson,
forseta Alþýðusambands Vest-
fjarða, sérstaklega.
Sjávarútvegurinn getur ekki
haldið uppi byggð í landinu
Og áður en sagt er skilið við
sjávarútveginn er Guðmundur
spurður út í samspil greinarinnar
og byggðanna í landinu. „Það er
ósanngjarnt að gera endalausar
kröfur um að sjávarútvegsfyrir-
tæki og kvóta megi ekki flytja á
milli byggðarlaga. Pósturinn hefur
lokað pósthúsum úti á landi, bank-
arnir hafa lokað útibúum. Hvers
vegna í ósköpunum má sjávar-
útvegurinn ekki þróast og nýta sér
tæknina? Ég skal segja þér skrítna
sögu. Versluninni á Þingeyri var
lokað og það var hringt í fiskvinnsl-
una í bænum og hún spurð hvort
hún væri til í að borga rútu undir
starfsfólkið svo það kæmist í Bónus
á Ísafirði. Hvers vegna var ekki
hringt í Bónus og spurt hvort þeir
væru tilbúnir að borga slíkan flutn-
ing? Hvers vegna á sjávarútvegur-
inn að halda uppi byggð í landinu, af
hverju ekki bankarnir, álverin,
Landsvirkjun, Síminn? Ef sjávar-
útvegurinn á að sjá um þetta verður
hann verðminni, það er ósköp ein-
falt.“ Og til marks um þær breyt-
ingar sem orðið hafa í greininni
nefnir hann að á tuttugu árum hafi
þurft mun fleiri sjómenn en nú er til
að veiða þúsund tonn af þorski en á
sama tíma hafi sölu- og markaðs-
starfið þyngst með viðeigandi fjölg-
un starfsmanna á því sviði.
Vann fyrripart dags – sinnti
heimilinu seinnipartinn
Lífsstarfið og lifibrauðið er nú
lagt til hliðar og spurt um áhuga-
mál Guðmundar Kristjánssonar.
Fjölskyldan er í miklum metum og
hann hefur haft meiri afskipti
börnunum sínum en margir í h
stöðu. „Konan mín var í námi ú
Edinborg í tvö og hálft ár og þá
ég alfarið um börnin okkar þrjú.
vann bara hálfan daginn, var
skrifstofunni fyrir hádegi en hei
eftir hádegi. Ég sá um heimilið
kynntist því fjölbreytta starfi s
þar fer fram, keypti inn og eld
fjölbreyttan mat, passaði upp
aukatíma barnanna og hjálpaði
heimanámið.“ Eins og gefur að s
ja er vinnan áhugamál en fjallgö
ur heilla einnig enda varla an
hægt þegar menn alast upp við r
ur fjallanna á Snæfellsnesi. Un
kom hann til starfa í fyrirtæki f
ur síns en býst síður við að bör
hans feti sömu leið: „Það er
margt í boði í dag, gott og fjölbre
nám.“ Sjálfur nam Guðmundur v
skipta- og markaðsfræði í Ban
ríkjunum og síðar varði hann e
ári í Frakklandi. Hann stýrir fy
tækjum sínum frá látlausri sk
stofu í Hafnarhvoli með góðu
sýni yfir Reykjavíkurhöfn og re
ir að anda að sér fersku sjávarl
inu sem oftast. Þó ekki sjáist
Snæfellsjökuls er lífið gott og ve
efnin spennandi.
bjorn@frettablad