Fréttablaðið - 06.03.2004, Qupperneq 24
24 6. mars 2004 LAUGARDAGUR
FEÐGARNIR
„Við grínumst í vinnunni. Alveg hiklaust,“ segir Sig-
urður, „en það er aldrei gert af óvirðingu gagnvart
aðstandendum eða hinum látna. Við gerum grín
hver að öðrum og líka að hinum í faginu.“
Rúnar Geirmundsson rekur útfararþjónustu í félagi við syni sína, Sigurð og Elís. En hvernig ætli sé að sinna svo viðkvæmri þjónustu?
Hvert er viðhorf þeirra til lífsins? Óttast þeir dauðann? Eru þeir trúaðir? Hvernig er stemningin á vinnustaðnum?
Í návígi við dauðann
Þeim er vel til vina, feðgunumRúnari Geirmundssyni og son-
um hans Sigurði og Elís. Það er líka
eins gott því annars er hætt við að
þeir ættu í basli með að vinna sam-
an. Þekkt eru hranaleg samskipti
feðga sem vinna saman erfiðis-
vinnu en slíkt má ekki í fagi Rúnars,
Sigurðar og Elísar. Útfararstjórn
krefst nefnilega aga og fágaðrar
framkomu.
Rúnar stofnaði Útfararþjónust-
una árið 1990 og hafa synir hans
tveir verið viðloðandi fyrirtækið
með einum eða öðrum hætti frá upp-
hafi. Sigurður, sá eldri, var ungling-
ur þegar þetta var og byrjaði strax
að hjálpa pabba sínum við kistu-
flutning og annað slíkt. Elís var bara
polli þegar fyrirtækið var stofnað
en rétti fram hjálparhönd um leið og
hann hafði burði og getu til.
150 útfarir á ári
Áður en Útfararþjónustan var
stofnuð vann Rúnar í Kirkjugörð-
um Reykjavíkur og þar öðlaðist
hann þekkingu og reynslu af út-
fararstjórn. „Ég skrapp í heim-
sókn til félaga míns sem þá vann í
Kirkjugörðunum. Það var mikið
að gera, mörg andlát höfðu orðið
og ég var umsvifalaust drifinn í
vinnu,“ segir Rúnar, sem hafði
nokkrum árum áður lokið námi í
bólstrun. Þetta var í ársbyrjun
1983 þannig að hann á rétt rúm 20
ár að baki í faginu. „Ég byrjaði á
líkbílnum og sem bólstrari en síð-
ar sinnti ég verkstjórn í garðvinn-
unni á sumrin og var að endingu
yfir grafatökunni.“
Rúnar kom sumsé víða við á ár-
unum hjá Kirkjugörðun Reykja-
víkur og lætur vel af vinnunni
þar. En hvernig æxlaðist það að
hann stofnaði sína eigin útfarar-
þjónustu? „Það var nú séra Ön-
undur Björnsson sem stakk því að
mér að stofna útfararstofu og ég
lét verða af því.“
Fyrsta árið var rólegt hjá Rún-
ari, hann hafði raunar ekki meira
að gera en svo að hann gat um leið
sinnt starfi framkvæmdastjóra
knattspyrnudeildar Fylkis. Hann
minnir að fyrsta árið hafi hann
komið að 20 útförum en nú, 14
árum síðar, eru þær um 150 á ári.
Kemst upp í vana eins og
annað
Sigurður og Elís eru svo að
segja aldir upp við útfarir enda var
rætt um vinnu föðurins við eldhús-
borðið á æskuheimili þeirra eins og
gengur og gerist. Þeir voru því
ekki blautir á bak við eyrun þegar
þeir hófu störf hjá pabba.
Sigurður segir þó að fyrstu lík-
húsferðirnar hafi verið strembnar.
„Auðvitað var erfitt til að byrja
með að fara í líkhúsin og sækja
lík,“ segir hann „en það hefur van-
ist eins og annað í þessu starfi.“
Flest kemst upp í vana já, en
ekki allt. „Það er alltaf mjög
óhuggulegt að fást við lík eftir slys,
sérstaklega ungt fólk sem farið
hefur í slysum,“ segir Sigurður.
Hann er samt ekki á því að vinnan
með hinum látnu hafi breytt honum
eða hugarfari hans: „Það hafði
miklu meiri áhrif á mig að eignast
barn,“ segir hann og lítur á son
sinn Stefán Elís sem verður fjög-
urra ára í sumar.
Ástæðulaust að óttast lík
Elís man ekki þá stund sem
hann sá lík í fyrsta sinn en heldur
að hann hafi verið orðinn sextán
eða sautján ára. „Jújú, auðvitað
breyttist þetta svolítið eftir að
maður fór að fást við líkin. Það er
aðeins öðruvísi en að bera kistur á
milli bíla,“ segir hann en leggur
áherslu á að sér hafi hvorki fund-
ist það óþægilegt né óeðlilegt.
Rúnar rifjar líka upp hvernig
hann vígði drengina sína til starf-
ans. „Við töluðum saman um
þetta sem ákveðið verkefni sem
þurfti að vinna. Lík er ekkert sem
menn þurfa að vera hræddir við.
Þetta er í raun bara skel sem fólk
er hætt að nota og sálin er farin
eitthvað annað.“ Rúnar segir að
það eina sem þeir hafi í huga sé
að ganga frá líkinu endanlega
með virðingu og þeirri viðhöfn
sem við á.
Trúin
Rúnar og Elís svara neitandi
þegar þeir eru spurðir hvort þeir
séu trúaðir. Sigurður segist hins
vegar trúa en telur að hans guð eigi
ekki umboðsmann á Laugaveginum
og vísar þar til Biskupsstofu. „Ég er
hins vegar mjög trúaður og held að
guð sé eitthvað náttúruafl. Það má
segja að minn guð sé Móðir náttúra.
Og ég held alls ekki að við séum hér
í einhverju tilgangsleysi.“
Elís segist trúa á einhvern kær-
leik en segir hina hefðbundnu
kristnu trú ekki eiga upp á pallborð-
ið hjá sér.
Rúnar lítur þetta líka sérstökum
augum og horfir þá ekki síst til
starfsins sjálfs. „Í okkar vinnu
verðum við nánast að vera trúlausir
til að geta sinnt öllum trúarbrögð-
um og við tökum enga afstöðu til
ólíkra trúarbragða. Mér finnst engu
máli skipta hvort guð er með skegg
eða ekki og hvort hann er karl eða
kona.“
Óneitanlega kemur þessi afstaða
nokkuð á óvart þar sem vinna
þeirra þremenninga snýst ekki síst
um kristna trú. „Jú, auðvitað er
þetta trúarleg athöfn,“ segir Sigurð-
ur en bætir við: „Það er bara eins
með okkur og fólkið í blómabúðinni,
trú manneskjunnar sem setur sam-
an vönd fyrir útför skiptir ekki
máli.“
Vinna með hjartanu
Að upplifa dauða ástvinar er án
efa erfiðasta stundin í lífi hverrar
manneskju. Samskipti á slíkum
stundum geta verið erfið og taka
oft á. Það þekkja útfararstjórarn-
ir. „Þetta er erfiða hliðin á starf-
inu,“ segja bræðurnir. „Kvíði ég
einhvers í vinnunni þá er það að
standa mig ekki gagnvart að-
standendum,“ segir Sigurður og
bendir á að þeir séu viðskiptavin-
irnir en klárlega ekki hinn látni.
Og Rúnar bendir á ögrunina
sem í þessu er fólgin: „Þú endur-
tekur ekkert í þessu og mátt því
ekki gera mistök.“ Hann segir að
menn verði að passa sig mjög í
samskiptum við aðstandendur
enda geti eitt óvarlegt orð sett allt
úr skorðum. Í því sambandi rifjar
hann upp sögu: „Mér var sagt að
prestur hefði eitt sinn á fundi með
aðstandendum klórað sér í nefinu
og litið um leið á klukkuna. Ég
passa mig á að gera ekki slíkt.
Augnabliks einbeitingarleysi get-
ur kostað trúnaðinn og traustið.“
Og það er bara ein leið til forðast
svona lagað. „Við verðum alltaf að
gera okkar besta og gera það með
hjartanu, fólk finnur ef við gerum
það,“ segja þeir.
Þeirra dauði
Allur gangur er á því hvort
fólk óttast dauðann. Hvaða augum
líta útfararstjórarnir eigin dauða,
þegar þar að kemur? „Ég óttast
hann ekki,“ segir Elís, sem lítið
hefur hugsað um eigin dauða,
hvað þá skipulagt eigin jarðarför.
Sigurður hefur hins vegar leitt
hugann að þessum málum. „Ég
óttast þetta ekki því ég held að
það felist enginn sérstakur sárs-
auki í því að deyja, ekki nema
maður lendi í hræðilegu slysi.“
Hann óttast meira að missa ást-
vini sína en eftir umhugsun bætir
hann við að reyndar blundi í hon-
um ákveðinn ótti gagnvart eigin
dauða: „Að skilja eftir fjölskyldu,
ég tala nú ekki um lítið barn, er
eitthvað sem má hafa áhyggjur af
en alls ekki sjálfum dauðanum
sem slíkum.“ Hann segist enda
ætla að lifa í hundrað ár og njóta
lífsins vel.
Rúnar segist hvorki hafa hugs-
að um eigin dauða né eigin útför.
„En það verður örugglega jarðar-
för þegar ég fer,“ segir hann og
hlær en bætir við að hann hafi
þegar gengið frá því að hann verði
brenndur.
Nauðsynlegt að geta grínast
Eins og grín getur verið dauð-
ans alvara er hægt að grínast með
dauðann. Og slíkt er kannski
nauðsynlegt á köflum. Hvað segja
feðgarnir um það? „Við grínumst í
vinnunni. Alveg hiklaust,“ segir
Sigurður, „en það er aldrei gert af
óvirðingu gagnvart aðstandend-
um eða hinum látna. Við gerum
grín hver að öðrum og líka að hin-
um í faginu.“ Faggrín er til í út-
fararstjórn eins og öðrum grein-
um en ómögulegt var að fá þá til
að segja einn léttan. „Þetta er auð-
vitað vinnustaður og á flestum
vinnustöðum tíðkast að grínast,“
segir Elís. Og Rúnar segir þá
alltaf reyna að vera létta, öðruvísi
gangi þetta ekki upp.
Taka drengirnir við?
Þekkt er að útfararþjónustur
eru víða fjölskyldufyrirtæki og
ganga mann fram af manni. Sig-
urður og Elís eru ekki vissir um
að taka endanlega við stjórn fyrir-
tækisins þó að karli föður þeirra
hugnist óneitanlega slík tilhugs-
un. „Við höfum báðir sinnt þessu
með öðru, auk þess að hafa leyst
pabba af í hans fríum,“ segja
bræðurnir. „En hvort við gerum
þetta að aðalstörfum í framtíðinni
er óráðið.“ Rúnar segist hins veg-
ar vel sjá fyrir sér að strákarnir
taki alfarið við fyrirtækinu eftir
einhver ár. „Minn draumur er að
þeir taki yfir og ég fái að vera
með þeim,“ segir hann, viss um að
framtíð Útfararþjónustunnar sé í
góðum höndum sona sinna.
bjorn@frettabladid.is
SIGURÐUR OG ELÍS
„Auðvitað var erfitt til að byrja með að fara í líkhúsin og sækja lík,“ segir Sigurður, „en það
hefur vanist eins og annað í þessu starfi.“
Lík er ekkert sem
menn þurfa að vera
hræddir við. Þetta er í raun
bara skel sem fólk er hætt
að nota og sálin er farin
eitthvað annað.
,,