Fréttablaðið - 13.03.2004, Blaðsíða 39

Um daginn tók ég upp af rælni„The Master“ eftir Colm Toi-
bin, höfund sem ég þekkti lítið
sem ekkert áður,“ segir lesandi
vikunnar, Eysteinn Traustason af-
greiðslumaður í Bókaverslun
Máls og menningar, en hann býr
svo vel að fá frá erlendum útgef-
endum kynningareintök af skáld-
sögum sem væntanlegar eru á
markað. „Toibin er einn af þess-
um sem gefa bókum sínum duló
og skondin nöfn eins og „The
Blackwater Lightship“ og „Lady
Gregory’s Toothbrush“. Snagg-
aralegur titillinn á þesari nýjustu
Toibin-bók gerði það að verkum
að ég bjóst ekki við að þessi
skáldævisaga um rithöfundinn
Henry James myndi höfða mikið
til mín, og ég hef heldur ekki les-
ið neitt eftir James þótt hann sé
frægur og virtur.
En Meistarinn kom á óvart,
eftir fremur rólega sögubyrjun
þar sem kynntur er miðaldra og
eilítið ráðvilltur Henry sem ekki
veit hvert skal halda eftir grát-
legt leikritsflopp sitt. Hver krís-
an á fætur annarri tekur við í lífi
rithöfundarins, dómsmorðið á
Oskari Wilde skelfir hann, sjálfs-
víg vina og krankleiki ættingja
verður honum þungur baggi og
einsemdin sækir að. Fram í miðja
bók fannst mér Henry James
koma þarna fram sem duglaust
þurrmenni en hann leynir á sér
rétt eins og bókin, sem er lipur-
lega vel skrifuð, og allt mótlætið
(meðlætið líka) virðist verða
James að efniviði í skáldsögur og
jafnframt hans eina tilfinninga-
lega útrás.
Þessa bók þarf maður að lesa
með tebolla og gúrkuskonsu á
blúndumunnþurku, en The Mast-
er ætti að falla aðdáendum Henry
James vel í geð. Sjálfur held ég
samt að ég freistist til að lesa
aðra bók eftir Colm Toibin áður
en ég tek í bækur James en hann
er auðvitað kominn á listann.
Næsta bók sem ég rælnaðist í
er líka ný og óútkomin skáldsaga.
„The Line of Beauty“ (eða Fagur-
lína) eftir hinn hýra höf-
und Alan Holling-
hurst. Ástæðan
fyrir því að ég
tók Fagurlínu
til lestrar er
að ég hafði
lesið áður
ansi svæsna
sögu eftir
hann „The
S w i m m i n g
Pool Libr-
ary“ – já ein-
mitt svona
skondinn tví-
ræður titill
sem ég virð-
ist falla fyrir.
Sú var um for-
ríkan forspilltan
aðalsmann sem
veit mest lítið um
annað en hið ljúfa
gjálíf – en það tekur nú aðra
stefnu eftir að hann óvænt bjarg-
ar lífi gamals óvinar afa síns.
„The Line of Beauty“ er óbeint
framhald þeirrar bókar en nokkr-
ar persónur úr sundlaugarbóka-
safninu koma fyrir í Fagurlínu og
merkilegt nokk þá er andi, ef ekki
bara vofa, meistara Henry James
vomandi líka. Hún fjallar í aðal-
atriðum um ungmennið Nick
Guest, fagurkera mikinn, sem
glíma þarf við sjálfsmynd og til-
verurétt sinn sem bíður sífelld
skipbrot þegar hann reynir að
fóta sig í heimi ríkra vina sinna úr
enskri forréttindastétt. Þar telur
hann sig eiga fullt erindi þótt
hann sé raunar hýr fé-
snauður svartur bók-
menntafræðingur!
Hér vantar ekki
dramað og ef
snæða þarf
gúrkuskonsur
með Meistar-
anum þá þarf
einn gráan út í
teið með Fag-
urlínu! Sagan
er alveg glitr-
andi vel
skrifuð og á
trúlega eftir
að vinna til
verðlauna.“ ■
LAUGARDAGUR 13. mars 2004 39
Meistarinn og Fagurlína
EYSTEINN
TRAUSTASON
Hann hefur verið að lesa
kynningareintök af tveim-
ur erlendum skáld-
sögum sem væntan-
legar eru á mark-
að.
Þessa bók þarf
maður að lesa með
tebolla og gúrkuskonsu á
blúndumunnþurku, en The
Master ætti að falla aðdáend-
um Henry James vel í geð.
,,
Yngsta kynslóð íslenskra skáld-sagnahöfunda er nú um þrítugt
og skeiðar hratt í átt að fertugsaldr-
inum. Flest þetta fólk á að baki
nokkrar sögur, sumir eru að stíga
sín fyrstu skref og enn aðrir ein-
beita sér að leikhúsi og ljóði. Fáir
hafa þó verið jafn trúir skáldsög-
unni og Stefán Máni, sem fyrst
vakti athygli fyrir söguna Myrkra-
vél sem kom út hjá Máli og menn-
ingu árið 1999. Sögurnar Hótel
Kalifornía og Ísrael sýndu að þarna
var kominn fram á sjónarsviðið
höfundur með persónulegan og sér-
stakan stíl, ákveðin efnistök og
meiri kunnáttu í sínu eigin móður-
máli en gerist og gengur. Þótt les-
endur mættu stundum hafa sig alla
við að fylgja eftir loftfimleikum
Stefáns Mána þegar hann teygði
málsgreinar og langar lýsingar yfir
fleiri síður var þeim líka launað
með góðum persónulýsingum og
stórfurðulegum húmor.
Þær fréttir berast nú frá
útgefanda hans, Máli og
menningu, að hann sé bú-
inn að ljúka við gríðar-
stóra skáldsögu. Sagan
heitir Anarkí og segir líkt
og í Hótel Kalifornía frá
söguhetju sem er alnafni
höfundar og sömuleiðis
frá Snæfellsnesi. Nú
bregður hins vegar svo við
að Stefán þessi er staddur
mitt í hópi manna sem á
yfirborðinu reka fyrirtæki og bera
sig hátt, en eru fyrst og fremst
glæpamenn. Þeir sem lesið hafa
segja að bókin sleppi manni ekki,
byrji maður einu sinni að lesa. At-
burðir undangenginna vikna og
mánuða þar sem vopnuð rán,
glæpamenn og líkmenn hafa leikið
aðalhlutverkin eru hér allir til stað-
ar, en munurinn er sá að við fáum
að kynnast þessum heimi í stærra
samhengi. „Þetta er ekki hefðbund-
in glæpasaga, heldur skáldsaga um
menn, oft stórbrotna menn, sem
fremja glæpi og telja sig ekki selda
undir sömu siðferðislög og annað
fólk,“ segir Páll Valsson, útgáfu-
stjóri Máls og menningar. ■
STEFÁN MÁNI
Hefur lokið við 700 blaðsíðna skáldsögu
um glæpi og undirheima.
Ný íslensk skáldsaga um glæpi kemur út í haust:
Anarkí
Stefáns Mána
Erkibiskup lofar Pullman
Philip Pullman, höfundur met-sölubókanna um Lýru (Gyllti
áttavitinn og framhaldsbækur)
hefur nokkrum sinnum verið
sakaður um guðlast í bókum sín-
um. Nú hefur hann eignast
óvæntan aðdáanda en sá er erki-
biskupinn af Kantaraborg, Row-
an Williams. Williams hefur bor-
ið mikið lof á leikgerð The
National Theater á þríleik Pull-
mans og hefur stungið upp á því
að bækurnar verði hluti af trúar-
bragðafræðslu í skólum. Þess má
geta að samtök kristinna kenn-
ara fordæmdu bækurnar á sín-
um tíma sem argasta guðlast og
kristilegt tímarit hvatti til að
þeim yrði kastað á bál.
Erkibiskupinn virðist vera
næmur lesandi því hann áttar sig
á því sem margir gagnrýnendur
Pullmans hafa ekki gert, að gagn-
rýni höfundarins beinist að stofn-
unum kirkjunnar, sérstaklega
þeirrar kaþólsku, fremur en að
boðskap trúarinnar. „Hvernig
myndi kirkjan verða, hvernig
yrði hún óhjákvæmilega, ef hún
tryði einungis á Guð sem væri
hægt að gera valdalausan og
drepa og þarfnaðist því stöðugr-
ar verndunar? Hún yrði örvænt-
ingarfull, kúgandi harðstjórn,“
segir erkibiskupinn, sem kristnir
harðlínumenn telja allt of frjáls-
lyndan. ■
PHILIP PULLMAN
Hefur verið sakaður um guðlast
en nú kemur Erkibiskupinn af
Kantaraborg honum til varnar.