Tíminn - 16.12.1972, Blaðsíða 11

Laugardagur 1<>. desember 11(72
TÍMINN
n
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-:
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson;
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Tlmáns);
Auglýsingastjóri: Steingrfmur. Glslaswii,' Ritstjórnarskrif--
stofur I Edduhúsinu við Lindargötu, slmar 18300-18306,-
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðsluslmi 12323 — aúglýs
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjald:
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-.
takið. Blaðaprent h.f.
Þjóðin bíður
Óhætt er að fullyrða, að aldrei hefur verið
unnið betur og óhlutdrægar að lausn efnahags-
mála en gert hefur verið að þessu sinni. Rikis-
stjórnin fól sérstakri nefnd að gera sem
gleggsta úttekt á efnahagsástandinu og leggja
siðan mat á hinar ýmsu leiðir, sem til greina
kæmu. Af þeim sjö mönnum, sem áttu sæti i
nefndinni, voru fjórir sérfræðingar, sem kunn-
ugt er um, að ekki fylgja stjórnarflokkunum að
málum. Þannig var tryggt, að álitið yrði ekki
háð flokkspólitiskum sjónarmiðum, sem væru
á einhvern hátt hagstæð rikisstjórninni.
Þetta var vissulega ólikt vinnubrögðum
,,viðreisnarstjórnarinnar”, sem aldrei fól öðr-
um en trúum fylgismönnum sinum að annast
slika úttekt. „Viðreisnarstjórnin” gætti þess
lika vandlega að láta stjórnarandstöðuna ekki
fá aðgang að slikum gögnum fyrr en þá seint og
siðar meir. Núv. rikisstjórn lét hins vegar
stjórnarandstöðuna fá skýrslu valkosta-
nefndarinnar eins fljótt og kostur var. Nokkru
siðar var svo fjölmiðlum veittur kostur á að
kynna sér skýrsluna. Þetta er ólikt þvi
„pukri”, sem átti sér staði i tið
,, viðreisnarst jórnarinnar ’ ’.
Vissulega sýna skýrslur valkostanefndarinn-
ar, að erfiðleikarnir i efnahagsmálunum eru
verulegir. Erfiðleikarnir eru þó ekki meiri en
það, að samkvæmt öllum þeim leiðum til úr-
lausnar, sem nefndin bendir á, á að vera hægt
að tryggja núverandi kaupmátt og riflega það.
Óþarft á þvi að vera að gripa til kjaraskerðing-
ar, en hins vegar er ekki hyggilegt að auka
kaupmáttinn að sinni. Vitanlega er ekki hægt
að tala um mikla erfiðleika, þegar ástandið er
ekki lakara en það, að auðið á að vera að koma
i veg fyrir kjaraskerðingu og tryggja óbreyttan
kaupmátt launa. Allt öskur stjórnarandstöðu-
blaðanna um, að núverandi rikisstjórn sé búin
að koma öllu i strand og volæði, er þvi meira en
út i hött. Það verður ekki með neinu móti talið
vont ástand, þegar sérfræðinganefnd telur, að
áfram megi tryggja óbreyttan kaupmátt launa,
eftir að hann hefur nýlega verið aukinn um 25-
30%. í tið „viðreisnarinnar” hefðu málgögn
þáverandi stjórnarflokka áreiðanlega talið
slikt allt annað en merki um slæmt ástand og
lakan árangur stjórnarstefnunnar.
Að sjálfsögðu hefur það tekið rikisstjórnina
og flokka hennar nokkurn tima að vega og
meta álit valkostanefndar og hinar ýmsu úr-
lausnir, sem til greina koma. Niðurstöðunnar
er nú brátt að vænta. Vafalaust biður þjóðin
hennar með óþreyju, en hún biður lika eftir til-
lögum stjórnarandstæðinga. Stjórnarand-
stæðingar hafa nú haft betri skilyrði en nokkru
sinni fyrr til að leggja fram tillögur sinar ekki
siður en rikisstjórnin. Þeir fengu næstum jafn-
fljótt álit valkostanefndar i sinar hendur, og
ekki hefur staðið á að veita þeim allar upp-
lýsingar, sem þeir hafa óskað eftir. Þeir geta
vissulega ekki haft sér til afsökunar, að reynt
hafi verið að halda einhverjum gögnum leynd-
um fyrir þeim. Aldrei áður hefur stjórnarand-
staða hafa jafngóð vinnuskilyrði. Nú er að sjá
hver árangurinn verður.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Miðstéttin hafnar bæði
íhaldi og sósíalisma
Athyglisverð úrslit aukakosninga f Bretlandi
FYRIR nokkrum vikum fór
fram aukakosning á þing-
manni i samvinnubænum
Rochdale, sem löngum hefur
verið talið öruggt kjördæmi
fyrir Verkamannaflokkinn,
enda hafði hann unnið þar með
verulegum mun i aðalkosning-
unum 1970. Úrslit auka-
kosninganna urðu samt þau,
að frambjóðandi Frjálslynda
flokksins náði kosningu og
hafði um 5000 atkv. umfram
frambjóðanda Verkamanna-
flokksins. Fyrir Verka-
mannaflokkinn var þetta
verulegur ósigur, þar sem
mjög ótitt er, að helzti
stjórnarandstöðuflokkurinn
tapi i aukakosningu. Hitt er
miklu venjulegra, að stjórnar-
flokkurinn tapi i aukakosn-
ingu, þvi að kjósendur láta
gjarnan i ljós óánægju á þann
hátt og það m.a. kjósendur,
sem myndu fylgja stjórnar-
flokknum, ef um aðalkosningu
væri að ræða.
Úrslit aukakosninganna i
Rochdale voru m.a. skýrð á
þann veg, að þau væru að
verulegu leyti persónulegur
sigur frambjóðanda Frjáls-
lynda flokksins, en hann er
búsettur i Rochdale og hefur
unnið sér vinsældir þar. Þetta
var ekki sizt skýring Verka-
mannaflokksins á ósigri hans.
FIMMTUDAGINN i siðast-
liðinni viku fóru fram auka-
kosningar i tveimur kjördæm-
um i Bretlandi og hafa úrslit
þeirra vakið sizt minni athygli
en úrslitin i Rochdale. Annað
þessara kjördæma Sutton and
Cheam, hefur lengi verið
öruggt kjördæmi fyrir thalds-
flokkinn. Þar fékk frambjóð-
andi hans um 24. þús atkvæði i
þingkosningunum 1970, en
næst kom frambjóðandi
Verkamannaflokksins með
rúm 11 þús. atkvæði.
Frambjóðandi Frjálslynda
flokksins fékk aðeins rétt 6
þús. 1 hinu kjördæminu,
Uxbridge, vann Ihaldsflokk-
urinn einnig i kosningunum
1970. Frambjóðandi hans þá
fékk 23.400 atkv., en
frambjóðandi Verkamanna-
flokksins fékk 19.800 atkv.
Frambjóðandi Frjálslynda
flokksins fékk 4.700 atkv. Fyr-
ir aukakosningarnar var þvi
almennt spáð, að Ihaldsflokk-
urinn myndi örugglega halda
þingsætinu i Sutton and
Cheam, en hins vegar væru
verulegar likur á þvi, að hann
tapaði þingsætinu i Uxbridge
til Verkamannaflokksins.
Verkamannaflokkurinn
myndi m.a. þannig vinna upp
þann hnekkir, sem ósigurinn i
Rockdale var honum. Það
þótti styrkja sigurvonir
Verkamannaflokksins i
Uxbridge, að hann tefldi þar
fram konu, sem þótti álitlegur
frambjóðandi. Hún hafði áður
starfað i Frjálsl. flokknum
og unnið sér þar verulegt álit.
Siðar hafði hún gengið i
Verkamannaflokkinn og skip-
að sér þar i vinstri arm hans.
Nokkru áður en aukakosn-
ingarnar fóru fram, byrjuöu
menn að spá þvi, að Ihalds-
flokkurinn væri ekki jafn
sigurviss i Sutton and Cheam
og ætla mætti. Kjósendur þar,
sem eru einkum
miðstéttarfólk, væru óánægðir
með rikisstjórnina og stefnu
hennar, en hins vegar hefði
það ekki orðið vatn á myllu
Verkamannaflokksins.
Sundrungin innan hans fældi
menn frá flokknum, og mál-
flutningur hans þætti yfirleitt
neikvæður. Frjálslyndi flokk-
urinn ætti hins vegar vaxandi
fylgi að fagna og hann hefði i
kyrrþey rekið mjög skipuleg-
an áróður, sem beindist að
þvi, að fylgismenn flokksins
hefðu persónulegt samband
við sem flesta kjósendur.
Frambjóðandi flokksins var
ungur heimamaður, Graham
Tope. sem ræddi mest um
vandamál þau, sem hann vissi
af eigin raun, að lágu kjósend-
um i Sutton and Cheam þyngst
á hjarta, en minna um stefnur
og kreddur. Þá veitti flokks-
stjórn Frjálslynda flokksins
eins mikla aðstoð og hún
mátti. Hins vegar sinnti hún
litið aukakosningunum i
Uxbridge, þvi að það var
tallalin litil von um fylgis-
aukningu að þessu sinni.
Þrátt fyrir þetta komu
úrslitin i Sutton and Cheam
mjög á óvænt. Úrslitin urðu
þau, að Frjálslyndi flokkurinn
vann glæsilegan sigur. Hann
jók fylgi sitt úr 6000 atkv. i
18300 atkv.,en thaldsflokkur-
inn fékk aðeins 11.200 atkv. i
stað 24. þús. atkvæða i
kosningunum 1970. Atkvæða-
tala Verkamannaflokksins
lækkaði úr 11.200 atkvæðum i
tæp. 3000. Þetta er mesti ósig-
ur, sem aðalflokkarnir hafa
beðið i aukakosningunum um
langt skeið.
1 Uxbridge urðu úrslitin á þá
leið, að Verkamannaflokknum
tókst ekki aö vinna. Ihalds-
flokkurinn hélt sætinu með
14.200 atkv., en Verka-
mannaflokkurinn fékk 13.100
atkvæði. Frjálslyndi flokkur-
inn fékk 3600 atkv. Mikla
athygli vakti, að frambjóðandi,
sem var andvigur búsetu
blökkumanna i kjördæminu,
fékk um 3000 atkv. Talið er, að
hann hafi ekki siður náð at-
kvæðum frá Verkamanna-
flokknum en Ihaldsflokknum.
Annars varð þátttaka i
Uxbridge miklu minni en i
kosningunum 1970.
ÓSIGURINN i Sutton and
Cheam er talinn mikill ósigur
fyrir thaldsflokkinn, en hugg-
un hans er sú, að úrslit
umræddra aukakosninga eru
talin enn meiri ósigur fyrir
Verkamannaflokkinn. Úrsíitin
hafa lika oröið til þess að
vekja mikla sjálfsgagnrýni
innan hans. George Brown
hefur hvatt til þess, að flokk-
urinn losi sig við órólegustu
vinstri öflin, en Anthony Cros-
land hefur hvatt til þess, að
flokkurinn marki sér skýrari
stefnu. Wilson hefur hins veg-
ar sagt, að úrslit aukakosn-
inga sé ekki að marka og að
Verkamannaflokkurinn sé nú
samstæðari en lengi áður,
þegar ágreiningnum um aðild
Breta að Efnahagsbandalag-
inu sleppir, en það mál muni
brátt hverfa i skugga.
Athyglisvert er lika, að þetta
mál bar lilið á góma i sam-
bandi við aukakosningarnar.
Veruleg gagnrýni hefur beinzt
gegn Wilson og forustu hans,
en ekki eru þó taldar likur til,
að hann missi forustuna.
Ástæðan er sú, að Wilson er
eini maðurinn, sem flokkurinn
getur helzt sameinazt um,
a.m.k. elns og nú standa sakir.
Wilson nýtur þess, eins og
George Brown komst nýlega
að orði, að hann á engan al-
varlegan keppinaut.
Af hálfu thaldsflokksins og
Verkamannaflokksins er ann-
ars bent á, að ekki sé ótitt, að
stóru flokkarnir verði fyrir
áföllum i aukakosningum, en
þetta jafnist i aðalkosningun-
um. Þá hafa kjósendur raun-
verulega ekki annað val en að
kjósa annanhvorn aöalflokk-
anna sökum einmennings-
kjördæmafyrirkomulagsins.
Af öðrum er bent á, að úrslitin
i Sutton and Cheam og Roch-
dale séu merki um þróun, sem
geti átt eftir að valda mikilli
breytingu i enskum stjórn-
málum. 1 Bretlandi sé að
skapast miðstéttarþjóöfélag
og miðstéttin vilji hvorki
flokkast til- auðstéttar eða
verkalýðs og hún aðhyllist
hvorki ihald eða sósialisma.
Miklu skipti, að stóru
flokkarnir átti sig á þessi i
tima. Þ-Þ.