Tíminn - 29.04.1973, Qupperneq 21

Tíminn - 29.04.1973, Qupperneq 21
Sunnudagur 29. aprll 1973. TtMINN 21 arðinu til hægri eru erlend- m. SJÓNUM í Kópavogi, Jóns Bogasonat' margar tegundir skeldýra, sem hér finnast. ,,Þeim sem siðar hafa komið fram haf ég haldið undir skirnog skirt,” segir Ingi- mar Óskarsson.Engin þjoð önnur en íslendingar notar eins mikið af eigin orðum yfir þessi dýr og við, en þó er nauðsynlegt fyrir safnara að kunna einnig skil á latneskum heitum þeirra vegna bókakosts, sem er takmarkaður á islenzku. Danir t.d. eiga fá heiti yfir skeldýr, og i safni Jóns sjáum við skeljar, sem Bandarikjamenn nefna sanddollara, og hafa eitt heiti yfir margar tegundir. En litum nú á nokkur sýnishorn úr safni Jóns. Þarna er haf- kóngurinn stærsti kuðungur is- lenzkur, sem getur orðið yfir 20 cm i þvermál. Hann er talinn kominn úr Kyrrahafinu fyrir um 3milljónum ára gegnum Berings- sund, og hann finnst hér i Tjörneslögunum. Hafkóngur getur verið býsna breytilegur i útliti. 1 dýrafræðinni segir, að beitukóngur komi næstur haf- kóngi að stærð, en það er ekki rétt. Péturskóngur og gullskati ganga næstir honum, en beitu •- kóngur getur hins vegar orðið furðu digur. Minnsti islenzki kuðungurinn er hins vegar ekki stærri en sand- korn. Það er ránarögnin oft um 0,8 millimetrar i þvermál. Viö sjáum tritu eða risa- skelina, sem finnst f kóralrifjum, og er stærsta skel i heimi. Úr henni eru búin til ungbarnabað- ker.j Þarna er lika tröllakrabbi stærsti islenzki krabbinn. Kvensmokkfisk meöskel sjáum við, geysilega merkilegan jarð- sögulega seð. Hann er hólfaður og myndast æ fleiri lofttóm rúm, sem lokuð eru sin á milli. Þarna eru keilusniglar. Stunga margra þeirra f lifanda lifi er baneitruð. Þeir hafa spjót úr agnhaldinu og þegar þeir skóta þvi út er voðinn vis ekki sfður en af biti eiturslöngu. Við látum hér staöar numið þótt fátt eitt sé. nefnt af öllu safni Jóns Bogasonar sem hann hefur verið að koma fyrir í kjallara húss sins. „Mestan áhuga fékk ég á skeljum þegar ég kynntist Ingi- mar óskarssyni,” segir Jón, „hann er óþreytandi að segja til og leiðbeina við greiningu.” Sjálfur hefur Jón átt sér ýmis tómstundastörf, m.a. verið áhugalistmálari, og skeldýra- söfnun byrjaði hann ekki fyrir en eftir að hann var hættur til sjós. SJ. þær. Þó væri hagkvæmt vegna ákvörðunar að opna eina sam- loku, ef fleiri eintök eru fyrir hendi. Tómu skeljarnar má svo geyma i smáum glösum, eld- spýtnastokkum eða litlum pappa- kössum, allt eftir stærð tegund- anna. Tegundum frá mismun- andi fundarstöðum má ekki rugla saman. Miði þarf að fylgja hverri tegund, þar sem á er ritað heiti tegundar (ef nafngreind hefur verið),söfnunardagur og ár, hvar henni var safnað, hvort hún var lifandi og á hve miklu dýpi hún fannst. Og að lokum skal getið nafns finnanda og nafngrein- anda.” Jón Bogason hreinsar sin skel- dýr venjulega úr klóri. En með það er vandfarið að leysi ekki meira upp en til stendur. Kuðunga hreinsar hann siðan alveg og setur bómull i og limir lokuna á. t safni Jóns getur margt að lita auk skelja og kuðunga, eru þar skrápdýr, krabbategundir, nefir, krossfiskar, fgulker, kuðunga- egg, marflær, nökkvar, sæköngu- lær, marflækjur, og burstaærnar, svo nokkuð sé nefnt. Guðmundur Bárðarson skirði Hafkóngur, stærsti Islenzki kuð- ungurinn, sem getur orðið yfir 20 cm að hæð. 1« 111111« HlBfll 1111«11 llfillltl Itlllrl r«n iB iifini iinii |«1H@ «B tSBfiBOD »QBHDH1 JftlfflB MtffffHH Llff'll H1 lliðfið Ififififffi fffi BfiBfij tlfifilfi filfitfiff Berglind Jónsdóttir virðir fyrir sér islenzku kuðungana (Sæsnigiana) i safni föður sins. Svampur, fundinn á 250 m dýpi suðvestan við Reykjanes, og tvö Igulker, maringull og hjartaigull. IIIU ■ítncr. i inniii HITIII ElllSll pTgVBri [IBIIIEI ÍrTBTTBI iTTTTftB ÁTTV59BB §fTTSTTT tríIÍTTTB TTBBTTT Tttigeii tslenzkar skeljar. Þekktum tegundum og skelja hér við land hefur fjölgað sföan bækur Ingimars Óskarssonar dýrafræöings Skeldýrafána tslands komu út.

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.