Tíminn - 13.09.1973, Side 15

Fimmtudagur 13. september 1973
TÍMINN
15
SÖGULEGUR FUNDUR í BORGAR-
RÁÐI UM SEÐLABANKAHÚSIÐ
Borgarráð sat á fundi frá kl. 15,30 á þriðjudag og lauk fundinum ekki fyrr en á tólfta
tímanum um kvöldið, eftir að gert hafði verið hlé til að sjá sjónvarpsþátt um Seðlabanka
Reykjavíkurborg er reiðubúin til að ræða nýjan byggingarstað fyrir Seðlabankann, samkvæmt tillögu
Framsóknarmanna og Sjálfstæðismanna. ____
Fulltrúi Alþýðuflokksins hlynntur, en Alþýðubandalagið á móti.
S.l. þriðjudag fjailaði borgar-
ráð Reykjavikur um Seðlabanka-
málið svo sem kunnugt er. Hófst
fundurinn kl. 15.30 um daginn, en
lauk ekki fyrr en á 12. timanum
um kvöldið. Er þetta einhver
lengsti borgarráðsfundur, sem
haidinn hefur verið. Að visu var
gefið fundarhlé til að hlýða á
umræður um Seðlabankann I
sjónvarpinu.
Niðurstaðan verður að teljast
mjög jákvæð fyrir þá, sem eru á
móti byggingu Seðlabankans við
Arnarhól. Fjórir af fimm borgar
ráðsmönnum samþykktu tiliög-
una, þar sem þvi er lýst yfir, að
borgin sé reiðubúin til hvers kon-
ar viðræðna, er leitt geti til far-
sællar lsusnar þessu máli. Lýsti
Björgvin Guðmundsson sig
samþykkan þessari tillögu, en
hann situr borgarráðsfundi sem
áheyrnarfulltrúi. Svo brá hins
vegar við, að Sigurjón Pétursson
greiddi atkvæði gegn tillögunni.
Kristján Benediktsson gerði I
mjög itarlegri bókun grein fyrir
afstöðu sinni til málsins. Einnig
kom bókun frá Björgvin
Guðmundssyni og borgarráðs-
mönnum Sjálfstæðisflokksins,
þeim Ólafi B. Thors, Kristjáni
Gunnarssyni og Albert Guð-
mundssyni.
Tillagan,sem samþykkt
var á fundinum
Tillaga flutt af borgarráðs-
mönnum Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins:
,,Af gefnu tilefni lýsir borgar-
ráð yfir, að það er reiðubúið til
viðræðna, sé þess óskað, við
stjórn Seðlabankans og ráðherra
þann, sem með bankamál fer,
um aðra staðsetningu byggingar
bankans en þá, sem nú er ákveðin
við Arnarhól, með það fyrir aug-
um, að lóðamál bankans verði
leysti á viðunandi hátt.
Jafnframt er borgarráð reiðu-
búiö til viðræðna við stjórn Seðla-
bankans og rikisstjórnina um þær
framkvæmdir, sem gerðar hafa
verið á lóðinni við Arnarhól.
Komi I ljós, að stjórn Seðla-
bankans hafi ekki áhuga á, að
Seðlabankanum verði valinn
staður á nýrri lóð, tjáir borgarráð
sig reiðubúið til viðræðna við við-
komandi ráðherra um þetta
mál”.
Á 12. timanum á þriðjudags-
kvöldið kom þessi tillaga til at-
kvæða i borgarráði og var
samþykkt með 4 atkv. gegn 1.
Sigurjón Pétursson greiddi at-
kvæði á mótiog færði þau rök fyr-
ir þvi, að hann teldi, að Reykjvik-
urborg ætti að hafa frumkvæði að
viðræðum við Seðlabankann.
(N.B. Yfirlýsing Seðlabankans
um viðræður lá þá fyrir, þegar
hér var komið).
Það kom greinilega i ljós á
fundinum, að borgarráðsmenn
höfðu velflestir búið sig rækilega
undir þennan framhaldsfund, þar
sem Seðlabankamálið var til
umræðu.
Kristján Benediktsson lagði
fram á fundinum itarlega og fróð-
lega greinargerð um málið, af
skipti höfuðborgarinnar af þvi og
stjórnvalda, og þykir blaðinu rétt
að birta þessa greinargerð i heild
sinni, til að varpa ljósi á stað-
reyndir málsins, en hún hljóðar
Greinargerð Kristjáns
Benediktssonar borgar-
fulltrúa
Hinn 27. júni 1967 gerði
Reykjavikurborg samning við
Seðlabankann um skipti á lóðun-
um Lækjargötu 4, sem bankinn
átti, og Frlkirkjuvegi 11, sem var
i eigu borgarinnar. 1 samningi
þessum var áskilið, að Seðla-
bankinn léti fram fara
hugmyndasamkeppni um stað-
setningu og gerð bankabyggingar
á lóðunum nr. 11 og 13 við
Frikirkjuveg, en borgin setti það
skilyrði fyrir makaskiptunum, að
úrlausn, sem fram kæmi i
samkeppninni, yrði viðunandi, og
að almenningsgarður gæti verið
áfram á þessum lóðum. Arangur-
inn sem út úr samkeppninni kom,
uppfyllti hvorugt þetta skilyrði.
Þar við bættist, að fjölmargir
Reykvikingar, eldri og yngri,
lýstu sig mótfalina þvi, aö hús
Thor Jensens yrði fjarlægt af sin-
um upprunalega stað á Fri-
kirkjuvegi 11.
Forráðamenn Seðlabankans
munu hafa fundiö, að húsbygging
þeirra I Hallargarðinum átti
erfitt uppdráttar og ákváðu þvi að
rrafsrtsMiih4
býðst Seðlabankinn til að láta
borgina hafa lóðina Frikirkjuveg
nr. 13 og einnig lóðina Lækjargötu '
nr. 4 með húsi, fái þeir i staðinn
lóö á horni Kalkofnsvegar og
Sölvhólsgötu, 3100 ferm. að stærð.
Makaskiptin við Seðla-
bankann - Hallargarði
borgið
Að þessu tilboði gekk
Reykjavikurborg, og var maka-
skiptasamningur undirritaður 27.
október 1971. Hófst Seðlabankinn
þegar handa um teikningu
bankahúss á hinni nýju lóð.
Voru lóðamörk og staðsetning
hússins samþykkt i Skipulags-
nefnd 11. desember 1972 og
byggingin sem slík samþykkt i
bygginganefnd þremur dögum -
siðar, eða 14. desember.
Fundargerðir þessara tveggja
nefnda fengu siðan venjulega af
greiðslu I borgarráði og borgar-
stjórn, án þess að athugasemdir
varðandi Seðlabankahúsið kæmu
þar fram.
Undirritaður getur fúslega ját-
að, að hann taldi svo mikinn
ávinning að þvi að losna við fyr-
irhugaða byggingu Seðlabankans
úr Haliargarðinum og þar með
væri bægt frá þeirri yfirvofandi
hættu, að hús Thor Jensens yrði
að vikja og garðurinn yrði
stórlega skertur sem útivistar-
svæði, að sllkt bæri aö kaupa þvi
verði að láta 40 m breiða sneið
af Arnarhólstúninu meðfram
Sölvhólsgötu, þar sem þá voru
bflastæði. Að sjálfsögðu lá þá
engin teikning fyrir af væntan-
legri byggingu. Ég get vel látið
mér detta I huga, aö svipuð af-
staða hafi ráðið gerðum ýmissa
annarra borgarfulltrúa varðandi
lóðaskiptin.
Hallargaröurinn viö Reykjavikurtjörn er einhver fegursti staöur f borginni. Þarna átti Seöla-
bankinn fyrst aö risa, — en meö góöra manna ráöum var þessum fagra reiti I borginni þyrmt. Nú hafa
byggingaráform bankans aftur strandaö,og hafa óskipulögö samtök borgaranna veriö þyngst á metun-
um. Höfuöskáld hafa risiö upp sem einn maöur og mótmælt skeröingu á túni IngólfsArnarsonar.
Eins og nú horfir, veit enginn hvar Seölabankinn ber næst niöur meö peningahofiö mikla.
Kristján Benediktsson.
Beitti sér fyrir merkri ályktun i
borgarráði.
Seðlabankahúsið stærra
en ráð var fyrir gert
Ekki verður annað séð I aðal-
skipulagsbók Reykjavikur, en .
höfundar aðalskipulagsins hafi
hugsað sér, að reist yrði hús á
norðurhluta Arnarhólstúns
meðfram Sölvhólsgötu. Þeirhafa
hins vegar örugglega ekki hugsað
sér, aö þar yrði reist 3000 ferm.
bygging, 10 metrar að hæð. Við
horf þeirra til bygginga á þessu
svæði kemur glöggt fram i aðal-
skipulagsbókinni, en þar segir:
„Lækjargata á eftir að breytast
mikið við það, að Skúlagata verð-
ur breikkuð og tengd Miðbænum
með nýjum hætti, svo sem ákveð-
iö er. Útsýni verður að varðveita
með þvi, að húsin verði lág, sem
reist verða við götuna norðan-
veröa, t.d. á svæði hafnarinnar.
Með þvi mun einnig Arnarhóll
njóta sín betur. Rikið hefur
eftirlátið Reykjavikurborg hann
sem almenningsgarð gegn þvi, að
borgin annist viðhald hans. Grasi
gróin brekkan upp af Lækjargötu
er áberandi dráttur I svip borgar
innar ásamt sérstæðum lágum
opinberum bygginum, er þar
standa. Helzt þeirra er Stjórnar-
ráðshúsið gamla. Hvort heldur
reistar verða nýjar byggingar
fyrirstjórnarráðið eða einhverjar
aðrar byggingar á svæðinu aust-
an Lækjargötu, þá ber að sjá svo
um, að stærð þeirra og staðar-
hlutföll verði á þann veg, að þær
beri ekki húsaröðina vestan
Lækjargötu og sjálfa brekkuna
ofurliði”.
Svo mörg eru þau orð skipu-
lagsfræðinganna og verða vart
misskilin. Þeim er rikt i huga, að
ekki verði spillt fagurri fjallasýn
til norðurs af svæðinu við Lækjar-
götu og Arnarhól með þvi að
reistar verði háar byggingar
nyrzt á þessu svæði.
Leiðir það hugann óneitanlega
að þvi slysi I skipulagsmálum
borgarinnar, sem varð við
Kleppsveginn, þar sem samfelld
röð vöruhúsa byrgir alla útsýn til
Esjunnar og út á sundin á löngum
kafla.
Meginþorrinn á móti
bankahúsinu
Ekki er nokkur vafi á því, að
meginþorri Reykvikinga er á
móti byggingu Seðlabankans.
Kemur þar margt til. Sumir eru
með öllu andvigir þvi, að
Arnarhólstúnið verð skert með
byggingum, hvernig svo sem þær
væru. Þeir munu þó fleiri, sem
telja með öllu ófært að reisa fyrir-
hugaða byggingu Seðlabankans,
sem áformað er að verði 4 hæðir,
á þessum stað.
Þá eru margir, sem telja aö
Seðlabankinn eigi ekki að ráðast i
svo dýra framkvæmd,
byggingarform hússins muni
mjög auka kostnað þess, og muni
þar að auki fara illa á þessum
stað.
Mörgum finnsL að sízt sitji á
Seölabankanum að auka á yfir-
spenntan vinnumarkað og festa
mörg hundruð milljónir af sparifé
landsmanna i þessari banka-
byggingu. Þeir hinir sömu benda
gjarnan á, að Seðlabankinn sé
ekki i teljandi vandræðum með
húsnæði, og aukið húsnæði muni
einungis auka á útþenslu bank-
ans, sem vissulega sé orðin nægi-
leg nú þegar.
Þá hefur verið á það bent, að
eðiilegra væri að leysa fyrst
húsnæðisþörf tveggja annarra
rikisstofnana, áður en röðin kæmi
að Seðlabankanum, þ.e. Alþingis
og Stjórnarráðsjns. Margir munu
svo þeir, sem andvlgir eru
byggingu Seðlabankans af öllum
framangreindum ástæðum.
Staðarvalið og gerð hússins eru
þau atriði þessa máls, sem
Reykjavikurborg hefur fjallaö
um. Þar er hins vegar um gerða
samninga að ræða, sem ekki
verður breytt nema með sam-
komulagi beggja aðila.
önnur þau atriði, sem að er vik-
ið hér að framan, eru einvörð-
ungu ákvörðunaratriði þeirra að-
ila, sem fara með yfirstjórn
Seðlabankans.
Bygging hússins ekki
réttlætanleg og eykur
verðþenslu
Sú ákvörðun þessara aðila að
ráðast i svo kostnaðarsama
framkvæmd, sem fyrirhuguð
bankabygging mun verða, er að
minum dómi ekki réttlætanleg.
Ekki hvað sizt með tilliti til þess,
að slík stórframkvæmd mun
óhjákvæmilega auka á verðbólg-
una, og gera sitt til að magna enn
meir þá spennu, sem nú er á
vinnumarkaðinum vegna mikill-
ar eftirspurnar eftir vinnuafli.
Min skoðun er sú, að ráðherra
bankamáia beri tvimælalaust að
bcita valdi sinu og gripa i taum-
ana, áður en lengra er haldið.
A sama hátt finnst mér sjálf-
sagt, að borgary firvöld
Reykjavikur komi til móts við al-
mennar óskir Ibúanna og tjái sig
reiðubúin til viðræðna og
samninga, hvort heldur er við
stjórn Seðlabankans eða ráðherra
bankamála, um aðra staðsetn-
ingu væntanlegs Seðlabankahúss.
Verður gert bilastæði
fyrir almenning á Seðla-
bankalóðinni?
1 tilefni af þessum breyttu við-
horfum átti blaðið stutt samtal
við Kristján Benediktsson, og
innti hann eftir þvi, hvað yrði nú
um þessa lóð og þau sprengi-
spjöll, sem þegar hefðu verið
framin. Borgarfulltrúinn svaraði
þvi til, að ekkert hefði verið rætt
um þau mál, fremur en önnur, við
núverandi lóðarhafa; hins vegar
teldi hann sjálfsagt, að gert yrði
þarna bilastæði neðan jarðar
fyrir um 400 bifreiðir, eins og
áætlað var, siðan mætti tyrfa yfir
og láta gras groa yfir jörð svo að
engin merki sæjust um þetta
umdeilda jarðrask.
A fundinum var einnig lög»fram
greinargerð frá Sjálfstæöis-
flokknum,og er hún birt hér á eftir
I heild:
Á árinu 1967 var gerður
samningur milli Reykjvikur-
borgar og Seðlabanka íslands,
sem gerði ráð fyrir byggingu fyr-
ir bankann á lóðunum nr. 11 og 13
við Fríkirkjuveg. Sú ráðagerö
reyndist nokkuð umdeild, var
m.a. bent á ,að erfitt myndi reyn-
ast I framkvæmd að uppfylla
þau ákvæði samningsins, er
kváðu á um, að sérkenni um-
bls. 25.