Tíminn - 16.09.1973, Page 21

20
TÍMINN
Sunnudagur 16. september 1973
Sunnudagur 16. september 1973
TÍMINN
21
I
1
I
Jóhannes Kolbeinsson.
Einn af þekktustu ferðamönn-
um Islands er Jóhannes Kolbeins-
son. Svo viðkunnur er hann af
vferöum sinum, og svo fjölmargir
eru þeir orðnir, sem minnast
ánægjulegra samskipta við hann
á' feröalögum, að það stappar
nasjri ókurteisi að ætla að kynna
hann i blaðagrein. Enda er spjall
okkar ekki til þess ætlað að bæta
neinu við vitneskju hinna mörgu
vina og góðkunningja Jóhannes-
ar, sem ferðazt hafa með honum
um byggðir og óbyggðir á liðnum
áratugum.
Hins er ekki að dyljast, að
margir leggja litla stund á ferða-
lög, þótt þeir hefðu ærna þörf fyr-
ir útivist. Þeim væri hollt aö
kynnast Jóhannesi Kolbeinssyni
og fara með honum eins og eina
öræfaferð. Þeir myndu án alls efa
koma hressari heim aftur.
Byrjaði snemma
að ferðast
Að svo mæltu snúum við okkur
beint að efninu og byrjum að
spyrja Jóhannes:
— Hvenær byrjaðir þú reglu-
bundin ferðalög?
— Reglubundin voru þau nú
ekki, en ég fór snemma að ferð-
ast, þegar færi gafst.
— Ferðaðist þú þá einn, eða
varstu i félagi með öörum?
— Ég tók þetta upp hjá sjálfum
mér og var minn eigin herra á
ferðum minum.
— En hvenær tengdist þú
Ferðafélagi Islands?
— Það var um mjög likt leyti.
Þetta gerist á árunum upp úr
1930. Það var árið 1933, sem ég
gekk i Feröafélagið.
— Varstu búinn að ferðast einn
um landið — kannski gangandi —
áöur en þú gekkst i Feröafélagiö?
— Ekki um landið, — það er að
segja ekki i þeirri merkingu, að
ég ferðaðist um langvegu sýslu úr
sýslu, en ég var mikið búinn að
feröast hér um nágrennið
til dæmis austan úr Arnessýslu
og hingað til Reykjavikur. Þá leið
var ég oft búinn að ganga, þvert
1111111111
Tímamynd: GE.
yfir fjöll og vegleysur. En margar
af þeim leiðum, sem ég gekk,
voru talsvert fjölfarnar þá, bæði
meö lestir og fjárrekstra.
— Þú ert Arnesingur að upp-
runa?
— Já, alveg i húð og hár. Fædd-
ist að (Jlfljótsvatni i Grafningi og
átti þar heima fram yfir tvitugs-
aldur.
—■ Hvenær settist þú að i
Reykjavik?
— Það gerðist árið 1929, og sið-
an hef ég átt heima hér.
— Voru ekki vegirnir heldur
ófullkomnir, þegar þið voruð að
byrja að nota langferðabila?
— Jú, það voru þeir, vægast
sagt. Það var notazt við þetta, af
þvi að menn þekktu ekki annað,
en gott var það ekki. Vegurinn frá
Þingvöllum að Laugarvatni og
þaöan austur Laugardalinn að
Geysi, var ekki annaö en rudd
braut, sem fylltist strax i fyrstu
snjóum.
— Manstu, hversu lengi menn
voru að komast, ja, segjum til
dæmis frá Reykjavik austur á
Selfoss?
— Ég man það ekki nákvæm-
lega,'en hitt man ég, að til Þing-
valla, — sem er nærri jafnlangt
og austur að Kotströnd — var
tveggja klukkutima ferð á bil, og
þótti ganga vel, ef maður var ekki
lengur. Það er rösklega tvöfalt
lengri timi en þaö tekur okkur
núna að komast þessa leið.
Óhöpp sjaldan,
slys aldrei
— Var ekki dálitið slarksamt i
feröalögum á þessum árum?
— Vegirnirvoru auðvitað verri
og bilarnir hvergi nærri eins full-
komnir og siðar varð. Aldrei urðu
þó neinar stórtafir af þeim sök-
um, hvaö þá slys.
Ég man eftir þvi einu sinni, að
við vorum að koma innan af
Hveravöllum á tveimur átján
manna bilum, sem þóttu glæsi-
legir farkostir á þeim árum, —
þetta var rétt um 1940. — Þegar
við áttum eftir eitthvaö fjóra eða
„SÁ, SEM ALLTAF ER AÐ HLUSTA Á
VEDURSPÁ, FERDAST ALDREI NEITT'
segir hinn alkunni ferðagarpur og fararstjóri, Jóhannes Kolbeinsson
1
fimm kilómetra niður að Gull-
fossi, lá leið okkar yfir melöldu,
sem heitir Pokakerling. Þegar
annar billinn var kominn upp á
ölduna, sökk hinn i, svo að hann
sat á öxli. Undir var kviksyndis-
leirefja, og skánin ekki nægilega
sterk til þess að tveir bilar flytu
yfir hana hvor á eftir öðrum. Nú
var farið að ræsa fram og bera að
grjót, og hinn billinn, sá sem yfir
komst, fór að reyna aö taka i
þann, sem niöri i sat. En þá fór
ekki betur en svo, að hjöruliður-
inn í honum brotnaði. Viö sátum
nú þarna, með annan bilinn sokk-
inn upp á grind i forarefju, en
hinn með brotinn hjörulið. Það
var óneitanlega heldur óglæsilegt
útlit. Það kom þó I ljós, þegar að
var gætt, að við vorum með ann-
an hjörulið til vara, og nú var haf-
izt handa að reyna að koma hon-
um i. Það tókst um siðir, og það
stóðst á endum, að þegar þvi
verki var lokið, hafði tekizt að
ræsa svo frá þeim bilnum, sem
fastur var, og bera undir hann
grjót, að hann gat ekið einn og
hjálparlaust leiðar sinnar. Þá var
ekki annað fyrir hendi en að aka
sem leið liggur til Reykjavikur.
Og allur stanzinn varð ekki nema
tvær klukkustundir eða tæplega
það.
— Urðu aldrei bilveltur i þess-
um ferðum ykkar?
— Það er varla hægt að segja,
að slikt hafi komið fyrir. Jú, ég
man eftir þvi, þegar við vorum
einu sinni að koma með Skiðafé-
laginu ofan frá Skiðaskála, að
billinn valt á hliðina rétt fyrir
neðan skálann. En við reistum
hann aftur við, og hann fór leiðar
sinnar eins og ekkert væri. Þetta
voru i rauninni ekki slys, heldur
smávægileg óhöpp.
Gönguferðirnar
voru sinsælar
— Hvað heldur þú að hafi verið
margir i hverri ferð á þessum ár-
um, svona upp og ofan?
— Það gat oft verið nokkuð
margt. Ég minnist gönguferðar á
Hengil árið 1935. Þar voru um
fjörutiu manns i för. Þetta sama
vor var gengið á Skjaldbreið, og
þá voru állka margir, eða litlu
færri, eitthvað á milli þrjátiu og
fjörutiu manns.
— Voru gönguferðir vinsælar á
þessum árum?
— Já, þær voru það.
— Þótti mönnum þetta ekki
neitt mikið á sig lagt?
— Nei, ekki svo mjög. Það má
heita, að það væri háð sömu tak-
mörkunum og nú: Ef gangan tók
meira en fimm klukkutima, þótti
hún of löng, en allt, sem þar var
fyrir neðan, var talið innan hóf-
legra takmarka.
— Voru farnar skiðaferðir að
vetrinum?
— Já, já. Skiöafélagið starfaði
á veturna., einmitt þann tima,
sem starfsemi Ferðafélagsins lá
niöri.
— Hvert var þá einkum fariö?
— Það var fariö upp i Skiða-
skála, á Hellisheiði og Hengil, vitt
og breitt, eins og hjartað girntist.
Og þá voru menn á skiðum. L. H.
Muller, kaupmaður, stofnandi
skiðafélagsins, fór alltaf með
hópinn upp á miðja Hellisheiði.
Sjálfur gekk hann oft á Skálafell.
Hann kallaði það sitt f jall og helg-
aði sér hað
— Manstu, hvenær Muller
stofnaði skiðafélagið?
— Ég held, að mig misminni
það ekki, að hann hafi stofnað fé-
lagið 27. febrúar 1914. Það á
þannig sextugsafmæli á næsta
vetri.
— Það hefur nú oft verið lif og
fjör i kringum ykkur i þessum
ferðum?
— Já, sannarlega var það. Það
kom oft fyrir, þegar maður gekk
á Hengil, að þar voru tuttugu til
þrjátiu manns saman komnir,
jafnvel þótt ekki væri neitt sér-
stakt um að vera. Mönnum þótti
útivistin góð, og þeir tóku fegins
hendi þessari upplyftingu. Nú er
orðið hljótt um Hengil og Innsta-
dal, þar kemur varla nokkur
maður lengur.
— Iðkaðir þú skiðaiþróttina
lengi sjálfur?
— Ég stundaði skiðagöngur
talsvert, en mikill brekkumaður
varð ég aldrei. Ég byrjaði á þvi
þegar i barnæsku að æfa mig i
skiðagöngu og sömuleiöis að
renna mér niður brekkur, auðvit-
að á mjög ófullkominn hátt. Mér
lét fremur vel að ganga á skiðum
og gerði það um langt árabil, um
það bil þrjátiu ár.
— Hvernig var nú þessum
skiðaferðum hagað? Þurfti ekki
að lita eftir fólki, að það færi sér
ekki að voða?
— Það læt ég allt vera. Flestir
virtust færir um að sjá um sjálfa
sig. Auðvitað var fylgt nákvæmri
timaákvörðun. Það var lagt af
stað á tilsettum tima frá Reykja-
vik, fararstjóri var jafnan með —
það var lengst af Kristján Skag-
fjörð — og siðan var ekið sem leið
liggur upp að Skiðaskála og fylgt
reglu Mullers að fara upp á miðja
Hellisheiði, upp i Smiðjulaut. Það
leiðst engum að setjast strax inn i
skála og drekka kaffi. Menn urðu
að ganga áður.
Allir árstimar
beztir
— Þér eru örnefni auöheyri-
lega töm. Þið hafið auðvitað orðið
harla fróðir um þá hluti?
— 0, jú. Þvi er ekki að neita, að
maöur lærði öll helztu örnefni á
þeim svæðum, sem ferðazt var
um. Það þekkja flestir Skálafell,
Skarðsmýrarfjall, Hengil,
Innstadal, Sleggjubeinsdali og
Lambahrygg. Reyndar brenglað-
istnafniðá Lambahrygg, og sum-
ir foru að kalla hann Selggju-
beinsskarð, en það er ekki rétt.
Þetta svæði heitir Lambahryggur
og siöan Innstidalur þegar upp á
hrygginn er komið.
— Við höfum minnzt hér bæði á
sumar- og vetrarferðir. Hvenær á
árinu þótti þér skemmtilegast að
ferðast?
— Alltaf. Það eru allir timar
ársins jafnskemmtilegir til ferða-
laga, þvi að hver árstimi hefur
sina sérstöku fegurð. Um sein-
ustu helgi fórum við upp á Hlöðu-
velli, þeir eru á Laugdælaafrétti,
og þar er skáli, sem Feröafélagið
er að kaupa að hálfu af upprekst-
rarfélagi Laugdæla. Siðan ber fé-
laginu skylda til þess að halda
skálanum við og sjá svo um, að
þar sé jafnan nóg af öllu. Laug-
dælir fá aftur á móti að nota skál-
ann I smalamennskum vor og
haust, og yfirleitt hvenær sem
þeir þurfa á að halda, eins og var,
á meðan þeir áttu hann einir.
Þegar við nú vorum þarna á
laugardaginn var, fengum við
slikt afbragðsveður, að annars
eins má lengi leita. Við ókum i
kringum fjallið á bil, sem tekur
þrjátiu og fjóra menn, og það er
ekki verri vegur en svo, að okkur
sóttist ferðin greitt, þótt billinn
væri þetta stór, og að ekki sé hægt
að segja að mannshönd hafi snert
við vegagerð á þessari leið.
— Hvernig land er þetta eigin-
lega?
— Það er á milli hrauns og
hliða. Hraunið nær ekki alveg að
fellinu, en það hefur rutt niður
skriðum, og eftir þeim er hægt að
aka. A stöku stað þarf að fara I
gegnum hraunhöft, sem eiginlega
eru ekki teljandi.
Um kvöldið var blæjalogn, al-
stirndur himinn og glampandi
tunglsljós. Lognkyrr siðsumar-
kvöld og stjörnunætur eru eitt-
hvert fegursta veður, sem hægt er
að kjósa sér.
Útilegumenn og
bólstaðir þeirra
— Finnur þú aldrei til likt og þú
værir útilegumaður, þegar þú ert
staddur einhvers staðar lengst
inni á öræfum?
— Ég finn að minnsta kosti
ekki til neinnar sektarkenndar
(og nú hló kempan, svo að sitt
skeggið hristist fagurlega). —
Hitt er annað mál, að þar er víð-
ast hátt til lofts og vitt til veggja,
og vera má, að útilegumenn for-
tiðarinnar hafi orðið þeirra töfra
varir, eins og ég. Mönnum getur
lika fundizt þeir vera litlir, and-
spænis hrikaleik öræfanna, en
þegar maður er að ferðast þar að
gamni sinu, umkringdur glöðum
ferðafélögum og með allt hugsan-
legt öryggi i bak og fyrir, þá verð-
ur viðhorfið sjálfsagt nokkuð ann-
að en hjá sekum og umkomulaus-
um mönnum, sem tekið hafa það
ráö að flýja til fjalla i veikri von
um undankomu.
— Hefur þú nokkurn tima fund-
ið merki um útilegumannabyggð-
ir?
— Já, þeir hafa verið hingað og
þangað, og meira að segja hér i
næsta nágrenni Reykjavikur, eða
svo að segja. Ég hef rekizt á ból-
staði útilegumanna hérna i kring-
um Hengilinn, eða leifar af þeim,
réttara sagt. A tveimur stöðum
eru þessar leifar mjög greinileg-
ar, en á einum stað eru þær
óglöggar.
— Hvenær fannst þú þessar
rústir?
— Það er orðið nokkuð langt
siðan ég fann þessa, sem ógreini-
legust var. Það má segja, að það
sé jafnt aldri Ferðafélagsins.
Nyrzti hausinn á Henglinum heit-
ir Skeggi. Við vorum eitt sinn i
grenjaleit og fundum þá á mó-
bergshryggjum fyrir sunnan
Dyradalinn, greinilegt mann-
virki, sem naumast getur verið
gertaf öðrum en útilegumönnum.
Það er þarna hellisgapi i berg-
stalli, og þar komu i ljós leifar af
grótgarði, sem hlaðinn hafði ver-
iö upp i gapann. Allt var þetta
hrunið, nema undirstaðan, og ein-
ir þrir steinar, sem la'gu þar ofan
á. Hins vegar fór það ekki neitt á
milli mála, að þetta var af manna
höndum gert. Hellismunninn snýr
á móti norðri, svo að sjálfsagt
hefur verið kaldsamt að búa
barna. oe eióstuet hefur bað ver-
ið, „þegar hann blés á norðan.”
— Þarna hefur ekki verið neitt
vígi?
— Nei, vigi er þar ekkert, þvi
að það er hægt að ganga af sléttu,
beint inn i hellisopið. Aftur á móti
fann ég einu sinni gamlan bólstað
útilegumanna, sem auðsjáanlega
er valinn með það fyrir augum,
að þaðan sé hægt að verjast að-
sókn óvina.
Ég var á ferð i Innstadal sum-
arið 1934, var að koma heim úr
sumarfrii og gerði þá það, sem
stundum hendir mig, að ég fór út
af alfaraleið, gekk inn Miðdal og
Innstadal, og var svona með aug-
un hjá mér, án þess ég væri þó að
leita að neinu sérstöku. Sá ég þá
allt i einu, hvar einhver missmið
var uppi I bergstalli. Þar var
hellisskúti, og ég sá ekki betur en
að eitthvað hefði verið hreyft við
náttúrunnar verkum úti fyrir
hellismunnanum. Ég fór nú þarna
alveg að, og þegar ég kom- að
berginu, var greinilegt, að höggv-
in höfðu verið i það spor, til þess
að hægt væri að komast upp i
skútann. Þegar upp kom, leyndi
sér ekki, að þarna hafði maður
eða" menn hafzt viö, þvi að fyrir
hellismunnann hafði verið hlað-
inn mikill grjótgarður, sem enn
stóð nokkuð vel. I einu horninu
var grjótbálkur, og i gólfinu var
mikiö af nautabeinum, sem brot-
in höfðu verið til mergjar. Það fór
ekki neitt á milli mála, að þarna
höfðu menn hafzt við.
Um þessa útilegumannabyggð
er til grein, sem birtist i Lesbók
Morgunblaðsins árið 1939, 30.
janúar minnir mig, eða eitthvað
nálægt þvi. Greinin er skrifuð af
Þórði Sigurðssyni, sem þá var
bóndi á Tannastöðum. Hann lézt
fyrir eitthvað tæpum tuttugu ár-
um, kominn á tiræðisaldur, fróð-
leiksmaður mikill.
— Og þessi bústaður er valinn
með vigi i huga?
— Já, það er hafið yfir allan
efa, að staðurinn er fyrst og
fremst valinn með það fyrir aug-
um, að þaðan megi verjast.
Þriðju rústina fann ég svo ekki
fyrr en fyrir skömmu. Það eru
eitthvað fjögur eða fimm ár siðan
ef ég man rétt. Við vorum að
ganga um Marardal og Digraveg
til Nesjavalla frá Kolviðarhóli.
Við gengum eftir gildragi, og kom
ég þá allt i einu auga á einhvern
samanburð af grjóti. Ég fór að at-
huga þetta, — og mikið rétt:
Þarna hafði verið hlaðinn kofi
fyrir smá-hellisgjögur, og borið
þar að talsvert af grjóti. Þetta
getur tæplega verið neitt annað
en gamalt útilegumannahreysi.
Það er finnanlegt i heimildum, að
á fyrstu árum átjándu aldar, aö
minnsta kosti fyrir 1720, var i
Ölfusi maður, sem hét Eyvindur
Jónsson. Hann lagðist tvisvar út,
og lenti meðal annars á flakki
sinu vestur i Dali. Eftir lýsing-
unni á staðnum, þar sem hann
fannst, gæti það vel hafa verið
hans bústaður, þetta hreysi, sem
ég gekk fram á fyrir sunnan
Marardalinn.
Fólk spyr gjarna
um þetta
— Ertu gjarna með það i huga
að finna útilegumannabyggðir,
þegar þú ferðast um landið?
— Nei, ekki er það nú. Þetta
verður svona eins oe ósiálfrátt og
án þess að ég ætlist beinlinis til
þess. Ég hef alltaf verið fljótur að
veita þvi athygli, ef eitthvað ber
fyrir augu, sem náttúran sjálf
hefur ekki gert — eitthvað, þar
sem mannshöndin hefur komið
við sögu.
— Hefur þú kannski fundið
fleiri rústir en þær, sem þú varst
að segja frá?
— Það get ég ekki sagt. Það er
ekki hægt að telja það með, þótt
maður sé orðinn sæmilega kunn-
ugur stöðum, þar sem margir
hafa komið og allir kannast við,
aöminnsta kosti af afspurn. Auð-
vitað hef ég komið að kofum
Fjalla-Eyvindar, bæði á Hvera-
völlum, i Eyvindarkofaveri,
Herðubreiðarlindum og Hvanna-
lindum, þótt sumir dragi nú reyn-
dar i efa, að hægt sé að eigna hon-
um þennan siöast talda kofa. Ég
held þó, að þar hafi Eyvindur ver-
iö. Það er alveg hans handbragð á
þeim mannaverkum, sem þar eru
enn sjáanleg.
—• Spyr fólk þig um örnefni og
útilegumannabyggðir, eða láta
menn sér á sama standa um slika
menningarsögu?
— Langflestir hafa áhuga á þvi
að fá frekari vitneskju um þess
háttar hluti. Að visu er ósköp litiö
vitað um margar þessar rústir,
þótt menn þykist vissir um, að
þar hafi sakamenn eða aðrir úti-
legumenn hafzt við um lengri eða
skemmri tima. Nú, stundum er
það beinlinis inni á ferðaáætlun-
inni að koma á staði eins og Eyv-
indarkofaver, Hvannalindir og
aðra slika, og þá eru flestir það
fróðleiksfúsir að vilja meira um
staðinn vita.Þegar komið er á
Hveravelli vilja allir sjá tóftina
hans Eyvindar.
Til eru enn eldri rústir, sem
eiginlega enginn veit neitt um,
eins og rústirnar i Hvitárnesi.
Þar eru mjög greinilegar bæjar-
rústir, og skáli Ferðafélagsins
stendur þar rétt hjá. Það eru að-
eins nokkrir metrar frá skála-
stafninum að rústunum. Þvi má
skjóta hér að, að þetta er elzti
skáli Ferðafélags tslands, reistur
árið 1930. Yfirsmiður við hann
var Jakob Thorarensen, skáld.
Hvað um Þórsmörk?
— Hefur þú ekki komið á öll
bæjarstæðin i Þórsmörk?
— Jú, jú, það hef ég gert.
Reyndar eru þau nú ekki nema
þrjú, Þuriðarstaðir eru vestur i
Rananum, talsvert vestan Húsa-
dals. Þar er allt blásið og sést
ekki annað en steinar úr hleösl-
um. Þó hafa fundizt þar minjar
um mannabyggð. Að Steinfinns-
stöðum, inni á Kápu, kom ég einu
sinni með Gisla Gestssyni, safn-
verði. Hann fann þar eyra af svo-
kallaðri grýtu, — það voru litlir
pottar, sem kallaðir voru þessu
nafni. Þessi grýta hafði verið búin
til úr norskum tálgusteini, sem
alls ekki er til hér á landi. Þarna
fundum við lfka herzlustein, sem
notaður hefur verið til þess að
herða sniðla, en sniðlarnir voru
eitt þeirra verkfæra, sem kola-
gerðarmenn notuðu. Þeir voru
notaðir til þess að afkvista lurk-
ana, sem svo gengu til mannsins,
sem kurlaði lurkana með öxi.
Blað sniðilsins var um það bil
tuttugu sentimetrar á langd — og
nú fundum við stein með rauf,
sem verið hefur nákvæmlega
mátuleg til þess að stinga i hana
sniðli. Það hefur verið látið kalt
vatn I raufina og þar hefur svo
sniðilsblaðið verið hert.
— Nú hefur það orð legið á, að i
Þórsmörk hafi byggð þótt heldur
óhæg sökum reimleika. Hvaða
skoöun hefur þú á þeim málum?
— Ég hef litið um þau mál
heyrt, ég hef litla skoðun á yfir-
náttúrlegum hlutum, enda litla
reynslu af þeim. Hitt er alveg
augljóst, að byggðarmönnum
hefur ekki verið neitt sérlega vel
við fasta búsetu i Mörkinni, þar
sem fé þeirra hafði gengið úti svo
lengi sem elztu menn mundu, og
vafalitið öldum saman. Búskapur
i Þórsmörk hlaut óhjákvæmilega
að skerða þau hlunnindi til mik-
illa muna.
— Kannski byggðarmenn hafi
sett draugaganginn á svið til þess
að hræða fólkið i burtu?
— Hver getur sagt um það?
Ekki ég. En annað eins hafa nú
tslendingar brallað, þegar þeir
hafa þótzt eiga hagsmuni sina að
verja. En hvað sem þvi liður, þá
er hitt að minnsta kosti stað-
reynd, að fólkið, sem setzt hafði
að I Þórsmörk, fluttist þaðan aft-
ur eftir skamma veru þar- Sjálf-
sagt hefur þvi lika þótt staðurinn I
meira lagi afskekktur, og vist
væri það ærin ástæða til brott-
flutnings þaðan, jafnvel þótt ekki
hafi neitt annað komið til.
Brautryðjendur.
— En svo að við snúum okkur
aftur að Ferðafélaginu: Hvernig
greiddist leiðtil öræfanna, þannig
að komizt yrði þangað á bilum?
— Það má segja, að leiðin
greiddist strax pg menn tóku upp
þann hátt að fara með bilinn allt
sem hann komst, alveg eins og
gert var með hestana áður. Það
var Sigurður Jónsson frá Laug,
sem tvimælalaust var brautryðj-
andi i þvi að opna öræfin fyrir
bilaumferð.
— Hvað um árnar? Voru þær
ekki allar óbrúaðar þarna upp-
frá?
— Þegar Sigurður og félagar
hans fóru meö sinn bil i fyrsta
skipti norður Sprengisand, þá
skipulögðu þeir farkostinn yfir
Tungnaá. Þeir sem sagt tóku bil-
inn allan i sundur, eftir þvi sem
þurfti, og fluttu hann siðan á ferju
yfir straumþunga ána. Það var i
meira lagi vel af sér vikið, enda
þótt billinn væri aðeins vörubill,
Gamli-Ford.
— Veiztu, hverjir voru með Sig-
urði i þessari för?
— Það voru þeir kapparnir,
Einar Magnússon, menntaskóla-
kennari, sem siðar varð rektor,
Valdimar Sveinbjörnsson,
iþróttakennari og Jón Viðis,
vegamælingamaður. Ég ætla
annars ekki að fjölyrða neitt frek-
ar um ferð þeirra félaganna, enda
getur Einar Magnússon lýst henni
margfalt betur en ég.
Akstur á öræfum.
— Hálendisgróður —
— Brýr. —
— Nú hefur mikið verið talað
um bilaakstur á öræfunum og
margir eru hræddir um gróðurinn
fyrir umferðinni. Hvað finnst þér
um þetta?
— Það á ekki að vera nein hætta
að aka um öræfin, ef það er gert
með fullri skynsemi. Ef menn,
aftur á móti, gera sér leik að þvi
að aka upp grasi grónar brekkur
og spæna i sundur, eins og margir
ökuglaðir menn gera, þá eru það
hin mestu náttúruspjöll, bæði frá
sjónarmiði nytsemdar og fegurð-
ar. Gróður hálendisins er við-
kvæmur og þolir illa hnjask, en
hann er lika fljótur að notfæra sér
áburð.
— Vantar ekki enn viða brýr, til
þess að hægt sé að komast með
sæmilegu móti um hálendið?
— Þær eru óðum að koma. Það
er til dæmis komin ný og fin brú á
Hvitá, fyrir innan Bláfell, en
gamla brúin af Soginu hefur lokið
hlutverki sinu. Hún var búin að
duga bæði vel og lengi. Hún var á
Soginu frá 1905 tii 1935, en var þá
rifin, flutt inn fyrir Bláfell og
byggð yfir Hvitá, jafnóðum og
hún var rifin niðurfrá. Ég held, aö
fyrsta notkun hennar hafi verið,
þegar leitarmenn ráku safn yfir
hana nýbyggða haustið 1935. Ég
kom þarna inneftir á páskum
1936. Þá var brúin fullsmiðuð, en
skúrarnir, sem brúarmenn höfðu
hafzt við i, stóðu þar enn. — Nú er
lika komin brú á Kreppu, svo að
menn geta komizt hindrunarlaust
I Hvannalindir og Kverkfjöll. Það
var mikilli hindrun rutt úr vegi,
þar sem Kreppa var.
Hér er gróðurinn
i sókn.
— Nú hefur þú, Jóhannes, verið
nákunnugur umhverfi Reykja-
vikur siðastliðna hálfa öld. Finnst
þér gróður á þessu svæði hafa
aukizt eða minnkað, siðan þú
manst fyrst eftir?
— Þessari spurningu er fljót-
svarað. Fyrir fimmtiu árum fór
ég á sólbjörtum haustdegi yfir
Hellisheiði. Þá var allt svart yfir
að lita, sem nú er orðið grænt.
Þetta ber ekki svo að skilja, að
það hafi allt verið svart grjót. Það
var grásvartur mosi. Nú er komið
gras i mosann, sem gerir hann
grænan yfir að lita. Hérna i Vötn-
unum voru tjarnir, sem þornuðu
upp, svo að eftir varð moldarflag,
sem. sprakk i þurrkum, eins og
blaut flög gera, þegar þau þorna,
og að þeim voru grafnir bakkar.
Framhald á bls. 39.
1
1
I
|
I