Tíminn - 22.11.1974, Side 7

Föstudagur 22. nóvember 1974.
TÍMINN
7
OLÍUKREPPAN Á ÍSLANDI
— Orð og athafnir —
Nýlega vaknaði almenningur
við það, að þjóðarbúið var kom-
ið i mörg þúsund milljóna kr.
skuld við Sovétrikin fyrir oliu-
vörur, keyptar af þeim sam-
kvæmt venju um langt árabil
með tilliti til jafnvirðiskaupa,
sem ekki voru lengur fyrir hendi
eftir að oliuvörur af þekktum
orsökum hækkuðu i verði langt
umfram þær vörur, sem áður
höfðu verið látnar i skiptum fyr-
ir þær.
Var af nefndum ástæðum
óhjákvæmilegt að leita samn-
inga við Sovétmenn um aukinn
gjaldfrest og aukin innkaup af
þeirra hálfu, og hefir nú náðst
nokkur árangur um hvort-
tveggja samkvæmt upplýsing-
um viðskiptamálaráðherrans,
sem jafnframt benti á, hversu
nauðsynlegt væri að gæta
sparnaðar i eyðslu hinnar dýru
innfluttu orku (þ.e. ollunnar).
En mörgum mun finnast að
raunhæfari stefna en hingað til
heföi átt að rikja varðandi
nefndan sparnað undir hand-
leiðslu helztu stjórnenda
þjóðarbúsins.
Verður i þessu sambandi
hugsað til þess að á þessu ári
krepputals og 19% söluskatts
(þar i framlenging á neyðar-
sjóðstillagi) hafa Islendingar
samkvæmt hinum opinberu
hagtiðindum flutt inn nálega
10.000 bila fyrir nærri 3000
millj.kr. að cif.-verði á 9
mánuðum þessa árs (frá jan.-
sept).
Þessum innflutningi bila fylg-
ir svo auðvitað aukinn innflutn-
ingur oliuvara og alls konar
varahluta og aukin bilaeign
kallar á aukinn vegakostnað
rikis, bæja og sveitafélaga, sem
er þegar orðinn iskyggilega hár
hér á landi. Má minna á, að
vegakostnaður rikisins er nú
kominn upp á milli 3 og 4 þúsund
milljóna kr. á ári, og samt er
óánægja, eins og fram kom nú i
haust I sambandi við Þorláks-
hafnarveg.
Svo eru það bilaferjurnar.
Keypt hefir verið ein fyrir leið-
ina Akranes — Reykjavik fyrir
130 millj. kr., en til þess að hún
nýtist á nokkurn viðunandi hátt
vantar hafnarmannvirki bæði á
Akranesi og i Reykjavik, sem
kosta munu marga tugi milljóna
kr. og er enn alls óvist hvenær
þau verða gerð á báðum stöð-
um, svo aðgagni megi verða, en
á meðan fyrnist skipið og er
fyrirsjáanlegur mikill árlegur
rekstrarhalli á þvl.
80% rikisábyrgð á kaupverði
Akranesferju mun hafa verið
veitt og tilsvarandi rikisábyrgð
mun eiga að gilda fyrir Vest-
mannaeyjaferju, sem Viðlaga-
sjóði (neyðarsjóði landsmanna)
hefur með undarlegum hætti
veriö blandað i að bjóða út til
smlðar, þótt fé vanti til að
byggja ibúðarhús fyrir það fólk,
sem vill flytja aftur til Vest-
mannaeyja og búa þar.
Vitað er, að það er fyrst og
fremst áhugi um bilaflutning
Vestmannaeyinga einna yfir
miðsumarið, sem rekur á eftir
þvi aö nýtt ferjuskip verði strax
fengið i stað þess að biða hæfi-
legrar fyrningar á núverandi
Vestmannaeyja-strandferða-
skipi, en aðrir en heimamenn i
Vestmannaeyjum munu vart
eiga erindi þangað út með bila
svo neinu nemi. Er þvi útlit fyr-
ir, aö skip, sem er miklu stærra
og dýrara en ella með tilliti til
hins umrædda takmarkaða
bflaflutnings, muni fá mjög
erfiöa rekstrarafkomu og mun
það þvi verða leiðinlegt áiita-
mál á ókomnum árum, hver á
að borga rekstrarhallann.
Athygli skal vakin á þvi, að
Akranesferjan, sem svo mjög
að stærð og gerð er smiðuð fyrir
bilaflutning, hefir rúmlega hel-
mingi meiri vélaorku en hið
fyrra skip á leiðinni og eyðir þar
meö helmingi meiri oliu, þvi að
þótt 10 minútna timasparnaður
verði á venjulegri siglingu milli
Akraness og Reykjavikur, þá
mun hið nýja skip eyða meiri
oliu i beitun og i höfnum, þannig
að oliueyðslan verði alveg tvö-
föld.
Sama mun verða upp á
teningnum i sambandi við Vest-
mannaéyjaferjuna. Henni mun
ætað að hafa 2000 ha. aðalvél á
móti 960 hö i núverandi Vest-
mannaeyjaskipi, Herjólfi,
ásamt mun meiri hjálparvélum,
þannig að oliukostnaður mun
verða sem næst tvöfaldur, þótt
sigling á meginleiðum taki ofur-
litið skemmri tima, t.d. með
hóflegu vélaálagi svo sem hálf-
tima skemur á milli Vest-
mannaeyja og Þorlákshafnar (3
tima I stað 3,5 tima) hvora leið.
Oliukostnaður Herjólfs er nú
sem næst kr. 23.000.- i einni ferð
Ve-Þh-Ve, en mun samkvæmt
framangreindu verða nálega
tvöfaldur fyrir umtalaða ferju
allar ferðir ársins, ekki bara
þær fáu ferðir yfir miðsumarið,
þegar ætla má að stærð skipsins
með bílaflutningsrúmi verði
sæmilega nýtt.
Fyrr i sumar sló ég þvi fram i
trúnaðarbréfi til nokkurra
áhrifamanna, hvort ekki kæmi
til greina, að Vestmannaeyjar
kæmu sér upp strætisvagna-
þjónustu með svo sem tveim 80
farþega vögnum i likingu við
stytztu (3.-4. km) hringkeyrslu-
leið slikra vagna i Reykjavlk,
sem veita um það bil 10 minútna
tiðni I ferðum, en væri þetta gert
mátti telja vist, að margur
Vestmannaeyingur myndi
spara sér kostnað af einkabil
meö mjög takmörkuðu notagildi
i hinum litla kaupstað, sem
stendur á aðeins rúmlega eins
ferkilómetra flatarmáli og þar
sem fyrning bila er óvenjulega
mikil vegna saltdriftarálags og
nú að einhverju leyti sandfoks
úr hinu óhefta hraunlandi.
Einhverjir, sem setja metnað
sinn I kröfugerð á þjóðfélagið,
fréttu af nefndri uppástungu
minni og tóku það sem hreina
móðgun að ætla Vestmanna-
eyingum að nota að einhverju
leyti strætisvagna i heimabyggð
sinni, og til áróðurs sneru svo
þessir menn hugmynd minni i
það horf, að ég hefði beinlinis
krafizt þess, að Vestmanna-
eyingar seldu alla sina einka-
bila. Hefi ég ekki hirt um að
leiðrétta þennan ómerkilega
útúrsnúning fyrr en nú. En úr
þvi að á þetta er minnzt, er ekki
úr vegi að varpa fram þeirri
spurningu með tilliti til hins
mikla almenna kostnaðar Is-
lendinga af einkabilum, hvort
ekki gæti borgað sig fyrir
þjóðarbúið að stórauka þjónustu
almenningsvagna og láta hana i
té ókeypis innan ákveðinna
marka eða gegn miklu lægra
gjaldi en nú tiðkast og vinna
þannig á móti óskaplegum
kostnaði af einkabilum, húsum
og stæðum fyrir þá, og ennfrem-
ur til að greiða úr umferðartöf-
um o.fl. o.fl.
Skal þá aftur vikið að þvi, sem
fyrr var frá horfið, að Islending-
ar hafa á 9 mánuðum flutt inn
nálega bila fyrir 3000 millj. kr.,
og svo má telja, að fjárfesting i
bilaferjurnar tvær verði með
hafnarmannvirkjum nálægt
1000 millj. kr., en ferjurnar sið-
an aö meðtöldum vöxtum og
fyrningu reknar með vel á öðru
hundraði millj. króna rekstrar-
halla á ári.
Verður að telja að hér sé um
að ræða varhugaverða þróun og
raunar ámælisverða ráðs-
mennsku á þjóðarbúinu, og væri
nær að meirihluti umræddrar
fjárfestingar rynni til virkjunar
fallvatna eða jarðvarma til
haldgóðra hagsbóta fyrir ibúa
landsins i stað hóflausrar eyðslu
i gagnstæða átt.
Guðjón F. Teitsson
Sögulegt leikrit sýnt nyrðra
BH-Reykjavik. — Hinn nýi eig-
andi Akraborgarinnar kemur á
föstudaginn og sækir hana. Kaup-
in eru frágengin, og enskur mað-
ur, Batty að nafni hreppti þetta
ágæta skip, sem aö margra áliti
var selt I ótima úr landi. Kaup-
verðið mun vera 67 þúsund
sterlingspund eða rúmlega 18
milljónir króna.
Samkvæmt upplýsingum, sem
blaöið aflaði sér hjá Birni
Magnússyni hjá Skipa og véla-
eftirlitinu, verður framtiðarstarf
Akraborgarinnar rannsóknir
vegna oliuleita. Hinn nýi eigandi
var ákaflega ánægður með skipið
I alla staði, en sérstaklega var
VELDUR,HVER mÍMX HELDUR
SAMVINNUBANKINN
hann hrifinn af vélarrúminu, sem
var hvitmálað. Þetta fannst hon-
um mikið til um, þvi að ensk vélar
rúm eru yfirleitt svört, en þarna
var allt hvitmálað og gólfið lika!
Þó að mörgum þyki sjónar-
sviptir að Akraborginni verður
ekki annað sagt en salan sé góð.
Skipið er erfitt i sölu. Það var á
sinum tima byggt fyrir Borgar-
ness-rútuna, og það er búið að
gera margar tilraunir til að selja
hana út um allan heim og búið að
taka langan tima, áður en þessi
sala kom til. Tilboðið barst i vor,
og siðan dróst það á langinn.
Batty leigði Skallagrimi Akra-
borgina áfram, þegar það dróst,
að nýja skipið kæmi, og þar með
missti hann af þeim viðskiptum,
sem hann hafði ætlað hana til, og
þar af leiðandi lá honum ekkert á
að fá hana þar til nú.
BH-Reykjavik. — Leikfélagið
Iðunn I Hrafnagilshreppi frum-
sýndi sl. laugardagskvöld leikrit-
ið Melkorka eftir Kristinu Sigfús-
dóttur undir leikstjórn Júliusar
Oddssonar. Var sýningunni mjög
vel tekið og leikendur og leikstjóri
klappaðir fram i leikslok. Frú
Sigriður Schiöth minntist ey-
firzku skáldkonunnar og verka
hennar, sem svo mikillar hylli
njóta viða um byggðir.
Melkorka er sögulegt leikrit og
hefur aldrei áður veriö flutt i
heilu lagi á leiksviði. Það hefur
verið flutt I útvarp og Leikfélag
Ólafsvikur sýndi það á siðasta
leikári.
Melkorka er I fimm þáttum og
eru leikendur 17 talsins. Með
aðalhlutverkin, Melkorku og
Höskuld Dalakollsson fara Þurlð-
ur Schiöth og Stefán Aðal-
steinsson.
Onnur sýning var á sunnudag
og eru næstu sýningar ráðgerðar
á fimmtudags- og föstudagskvöld
i Laugaborg.
Auglýsitf
í Hmanum
Þannig viljum viö helzt muna Akraborgina, — hvfta og rennilega á
siglingu.
Kaupandinn dáðist
að vélarrýminu
— Akraborgin fer utan um helgina
Sælgætismarkaður
Kertamarkaður
Opið til kl. 22 í kvöld
og laugardag til kl. 12
Vörumarkaðurinn hf.
Ármúla la,
Matvörudeild Sími 86111
Húsgagna- og heimilistækjadeild - 86112
V ef naðarvörudeild - 86113
Skrifstofa - 86114