Tíminn - 26.01.1975, Blaðsíða 15

14
TÍMINN
Sunnudagur 26. janúar 1975
Sunnudagur 26. janúar 1975
TÍMINN
15
Skrá yfir búfræðinga
frá Hvanneyri, er þátt tóku
í Færeyjaförinni 1974:
Aöalsteinn Hallgrimsson, Eyjafiröi.
Arnar Brynjólfsson, Arnessýslu.
Asgeir Eggertsson, Arnessýslu.
Björn Sigurvaldason, Húnavatnssýslu.
Eysteinn Sigurösson, Seltjarnarnesi.
Finnur L. Jóhannsson, Hafnarfirði.
Guðmundur G. Benediktsson, Reykjavik.
Guömundur Bjarnason, Mosfellssveit.
Guömundur G. Guömundsson, Reykjavik.
Guömundur J. Guðmundsson, Patreksfiröi.
Grimur Laxdal, Þingeyjarsýslu.
Halldór Steinþórsson, Reykjavik.
Helgi Eggertsson, Arnessýslu.
Jóhannes Kristjánsson, önundarfiröi.
Magnús Astvaldsson, Reykjavik.
Oddur Bjarnason, Arnessýslu.
ólafur Egilsson, Baröastrandarsýslu.
Sigurglsli Sveinbjörnss. Eyjafiröi.
Sigurður Bjarnason, Borgarfiröi.
Sævar Einarsson, Hafnarfiröi.
Þorleifur Eggertsson, Rangárvallasýslu.
Þorvaldur Jónsson, Borgarfiröi.
Þór Björnsson, Reykjavík.
Yfirfararstjóri: Trausti Eyjólfsson, Hvanneyri, Borg.
LAUGARDAGSKVÖLD eitt i
janúar 1974, sitjum við nokkrir
strákar á Hvanneyri inni I B-
kennslustofu skólans. 1 stofunni
er einnig staddur tómstunda- og
félagsmálakennarinn okkar,
Trausti Eyjólfsson. Þarna stend-
ur Trausti allvlgalegur með
sýningarvél sér við hlið. Er það
ætlunin að sýna okkur litskugga-
myndir úr Færeyjaför, sem hann
fór með Samkór Vestmannaeyja,
þegar kórinn sýndi þar óperett-
una „Meyjaskemman” sumarið
1972. Nú eru ljósin slökkt og
Trausti byrjar að sýna og heldur
skemmtilega tölu með hverri
mynd. Varð þetta hin bezta
skemmtan, áhugavekjandi og eft-
irminnileg.
Nokkrum dögum siðar er sá,
sem þetta ritar, staddur inni á
herbergi 24, hjá Eysteini nokkr-
um Sigurðssyni. Inni þar ber
ýmislegt á góma: Þjóðhátiðarár-
ið, ferðalög og Færeyjakvöldvaka
Trausta. — „Væri ekki tilvalið
fyrir okkur strákana, að fara til
Færeyja I vor?” skýzt upp úr
Eysteini. Allir góðir, sem þetta
heyra og lesa! Með þessum orð-
um var komin kveikjan að ferð
okkar búfræðinga til Færeyja sl.
vor.
Siðan er ekki að orðlengja það:
Trausti lagði blessun sina yfir
þessa hugmynd og hafizt var
handa um undirbúning, fundir
haldnir og skipulagning hafin.
Trausti tók að sér að vera leið-
sögumaður, þvi að bæði átti hann
hálft I hvoru hvatann að ferðinni
og var kunnugur nokkuð I Fær-
eyjum, auk þess sem hann á þar
vini og skólabræður. Honum til
aðstoðar voru í fararstjórn af
okkar hálfu, þeir Eysteinn
Sigurðsson og Sigurður Bjarna-
son. Skyggndust þeir I alla koppa
og kirnur til fjáröflunar. Eiga
þeir, er þar lögðu hönd á plóginn,
mikið hrós skilið.
Um vorið höfðu 24 látið skrá sig
Iferðina og þann 16. mai mættum
við slðan allir út á Reykjavíkur-
flugvöll, klukkan 9 að morgni. —
Þarna stóðum við meö eplarauð-
ar kinnar, nýútskrifaðir og
hamingjusamir búfræðingar,
uppábúnir I fallegu skólapeys-
unum okkar, og störöum á heilan
tug nýútskrifaðra blómarósa úr
fóstruskólanum, sem einnig voru
á leið til Færeyja. Er mér sérlega
minnisstæður einn félagi okkar,
er þar stóð fremstur I flokki,
klæddur hnausþykkum föður-
landsfrakka, hversu mjög honum
varð starsýnt á þennan fríða
fóstruhóp.
Nú stigum við upp I Fokkervél
Flugfélags Islands. Á móti okkur
tóku elskulegar flugfreyjur og
buðu okkur sæti. Upp i 30 þúsund
feta hæð komst vélin með hinn
verðmæta farm innanborðs,
framtlðaryrkjendur Islenskra
jarða og uppalendur leikskóla-i
barna. Flugveður var gott, skýj-l
að, en nokkur mótvindur.
Þjónustan um borð var með mikl-
um ágætum og áttum við hin
prýðilegustu viðskipti við flug-
freyjurnar. Að eins tima flugi
loknu var lent I Vogum. Þar er
eini flugvöllur eyjanna. Flug-
stööin er snotur bygging, lágreist
og vinaleg. — Þarna var þá hóp-
urinn allur samankominn á
frændþjóðar grund. Fóstrurnar
voru kátar og elskulegar og voru
nú farnar að færa sig aðeins nær
okkur strákunum, eins og kven-
kostum sæmir. A flugvellinum
tók á móti okkur Danjál Dani-
elsen, bóndi á Velbastað á
AAagnús Ástvaldsson:
Fyrri hluti
Þjóðhátíðarbúfræðingar
frá Hvanneyri
á ferð í Færeyjum
Straumey, þingmaður og formað-
ur Búnaðarfélags Færeyja.
Danjál er gamall Hvanneyringur
og skólabróðir Trausta, elskuleg-
ur og góðlátlegur maður. Hann
bauð okkur hjartanlega vel-
komna á færeyska grund og var
slöan með okkur, það sem eftir
var dagsins. — Danjál hafði lagt
sig allan fram við að gera þessa
ferð okkar mögulega, og honum
er ekki sízt að þakka, hve ferðin
tókst vel. A hann fyrir það mikið
hrós.
Við gengum í gegnum tollinn.
Tollarinn leit góðlátlega á okkur
og spurði á viðfeldinni dönsku:
„Nogen spiritus?”. Þar með var
allur skarinn kominn I gegn og
fékk sér hressingu á flugstöðinni,
kaffi og brauð. Mörgum var víst
næringin kærkomin, þvi haft er
fyrir satt, að brauðbirgðir hafi
nær þrotið við heimsókn þess.
Að snæðingi loknum var stigið
upp I splunkunýjan vagn, en
nokkrir fóru I bflinn hjá Danjál.
Ekið var hina skemmtilegu leið
meðfram Saurvogsvatni, I gegn
um samþorpin, Miðvog og Sanda-
vog til Oyrargjógv, en þar tókum
við ferjuna yfir til Vestmanna á
Straumey, eins fallegasta bæjar I
Færeyjum.
Eftir um það bil 10 minútna
siglingu, stigum við á land. A
hafnarbakkanum beið okkar ann-
ar vagn. Var nú ekið upp fyrir bæ-
inn að stifluvirki einu geysistóru.
Danjál sagði okkur frá raforku-
verunum I Vestmanna og gerð
stlflunnar. Kvað hann þetta eitt
stærsta mannvirki I Færeyjum og
sagði Vestmannabúa stolta af.
Frá stiflunni sér yfir alla Vest-
mannabyggðina og grösugar hlið-
arnar I kring, sem einkennast af
sérkennilegum kartöflugörðum
og fyssandi lækjum.
Landslagið I Færeyjum er við-
ast frekar ólikt þvi Islenzka. Að
visu eru bæði löndin fjöllótt, en i
Færeyjum er undirlendi mjög af
skornum skammti. Allt snarbratt
I sjó fram, slétt og fellt og gróið
frá fjöruborði upp á fjallsbrún.
Jarðvegur er mjög gljúpur og
grunnur. Einkennast ár og lækir
af þvi, hve þau dreifa úr sér, en
grafa sig eigi niður, þvi undir
hinu þunna jarðvegslagi er gler-
hörð klöppin.
A leið frá stiflunni týndist
svefnpoki, af þakgrind vagnsins.
Eigandi pokans hljóp til baka til
leitar. Ekki þótti mönnum
einleikið, hve piltur var lengi i
förum, svo hafin var eftirgrennsl-
an. Kom þá I ljós, að pokann hafði
hann strax fundið, en rekizt þar á
„gentu” sem hann varð svo hug-
fanginn af, að hann ætlaði ekki að
fást til að halda áfram og var hinn
þverasti við eftirleitarmenn. Eft-
ir atburð þennan var höfð sérstök
gát á náunga þessum og svefn-
poki merktur S.P. Es. ávallt
kyrfilegast bundinn.
Frá Vestmanna héldum við til
Kvivlkur, sem er næsta byggð
fyrir sunnan Vestmanna. Þar
skoöuðum við rústir hibýla frá
tlmum vikinga. Heimamaður var
þarna kominn til að útskýra fyrir
okkur hvernig svona hús hafa litið
út og hvernig I þeim var búið.
Vikingarústir þessar minntu mig
á rústimar að Stöng I Þjórsárdal.
— Eysteinn fararstjóri sagði það
verðugt verkefni fyrir einhvern
jarðnæðislausan búfræðing að
verða þarna eftir, koma þaki yfir
tóftirnar, fá sér konu og hefja
búskap að fornum sið. Iðraði
hann þó mjög sllks gáleysis, þar
sem stór hópur manna gerði sig
liklegan til að setjast þarna að, og
nokkrir hurfu þegar til að huga að
konuefnum. En þar sem farar-
stjórnin haföi fengið svo mikla
þjálfun I Vestmanna, sem áður er
aö vikið, gekk henni vonum fram-
ar aö ná öllum saman og komast
af stað aftur, þvi ferðinni var
heitið alla leið norður I Saksun,
sem er réttnyrztá Straumey. Var
fyrst lengi vel ekið til austurs,
niður I Kollafjörð á austurströnd-
inni.
Við Kjalnes beygir vegurinn
aftur til norðurs og farið er gegn-
um tvö þorp, Hósvik og Hvalvik.
Skammt fyrir norðaustan Hval-
vik er Streymnes. Þar er sundið
milli Straumeyjar og Austureyjar
mjóstog hefur nú verið brúað. Er
sú brú geysihá og mikið mann-
virki. Var okkur ekið yfir á aust-
urbakkann, en þar snúið við, þvi
eins og fyrr sagði var ferðinni
héitið til Saksun. — I Hvalvik býr
Hvanneyringurinn Hans Joensen.
Útskrifaður 1944. Hann rekur
búskap. Blakti fáni hjá heimili
hans okkur til heiðurs og slóst
hann I för með okkur til Saksun.
í Saksun er gullfallegt um að
litast, færeysk náttúrfegurð, eins
og hún er mest. Grasi vaxin,
snarbrött fjöllin mynda djúpan
dal með silfurtæra á I botni, og
fallegt vatn rétt við byggðina.
Þar sem áin kemur úr vatninu,
fellur hún i gljúfri að ósi, er þver-
beygir til vesturs og verður mjó
rás I gegnum fjallið til sjávar.
Þar sem byggðin er, verður dal-
urinn rýmri, en sjö til átta hundr-
uö metra há fjöllin byrgja útsýnið
á alla vegu. Þarna býr rausnar-
búi, Hvanneyringurinn Magnús
Joensen, bróðir Hans I Hvalvlk,
skólabróðir Trausta og Danjáls.
Við komum til Saksun siðla
dags I dásamlegu veðri, sólskin'
og heiðrikju. Magnús tók á móti
okkur með einstökum höfðings-
skap. Föðmuðust þeir Trausti af
ósvikinni gleði yfir endurfundum,
þvl að þeir höfðu ekki sézt I 28 ár.
I Saksun er margt að skoða. Þar
eru ævafornar byggingar, ekki
yngri en átta hundruð ára, og er
þeim haldið við sem safni, sem
öllum er opið. Þar gat að lita afar
merkt safn muna frá fornri tið,
húsmunir, veiðarfæri og alls kon-
ar verkfæri, sumt allar götur frá
tlmum vikinga. Að skoðun lokinni
var öllum hópnum visað til bæjar
Magnúsar. Hús i Saksun eru með
afbrigðum snyrtileg og bera vott
um sérlega góða umhirðu.
Hjá þeim hjónum önnu og
Magnúsi, beið okkar dekkað borð
með dýrindis kræsingum. Þar gat
að lita færeyska gestrisni I
hávegum og höfðingsskap með
eindæmum.
Við borðhaldið hélt Magnús
stutta og fallega ræðu. Talaði
hann um dvöl sina á Hvanneyri og
ógleymanlega daga þar og hversu
verðmætur sá tlmi hefði orðið
honum og kær I minningunni.
Lýsti hann óblandinni ánægju
sinni yfir að fá tækifæri til að sjá
Hvanneyringa og þá sérlega að fá
þá iheimsókn. Er Magnús talaði,
varð hann allt að þvl klökkur I
rómi. Segir það nokkuð um þann
frændhug, vinarþel og tryggð, er
við urðum alls staðar varir við I
garð Islendinga i Færeyjum.
Móttökurnar I Saksun urðu ekki
einsdæmi, heldur regla, sem gilti
án undantekninga ferðina á enda.
Er húsbóndinn hafði lokið sinni
ágætu ræðu, tók Hans I Hvalvik
við. Tók hann mjög I sama streng
og bróðir hans. Hafði hann uppi
spurnir um skólabræður slna frá
Hvanneyri 1942-1944. Gátu ýmsir
sagt honum fréttir af þeim og bað
hann okkur fyrir kveðjur til þess-
ara vina sinna, sem hann langar
þó mest til að fá að sjá aftur.
Er llða tók á boröhaldið kvaddi
Trausti sér hljóðs og færði þeim
önnu og Magnúsi þakkir fyrir
okkar hönd. Lýsti hann ánægju
sinni yfir hinum ógleymanlegu
móttökum og gestrisni þeirra
hjóna bað þeim blessunar og vel-
farnaðar og afhenti þeim
Magnúsi og Hans borðfána með
hvannarlaufinu, sem er merki
bændaskólans á Hvanneyri. Bað
hann þá þiggja til minningar um
komu okkar sem örlitinn þakk-
lætisvott.
Að lokum sagði Danjál nokkur
orð. Raktihann aðdragandann að
tslandsför sinni fyrir 30 árum og
sagði okkur frá dvöl sinni á
Hvanneyri. Tindi hann til ýmis
skemmtileg atvik, sem þá gerð-
ust, og hann geymir I minni sínu.
Talaði hann um þessar minningar
sem perlur, sem hann sízt vildi
glata.
Við vorum lengi að koma okkur
af stað aftur og vorum orðnir
nokkuð á eftir áætlun. Mönnum
leið svo dæmalaust vel I Saksun
og við kvöddum heimafólk vel og
vandlega. En nú var dagur að
kveldi kominn og ferðinni heitið
til Þórshafnar, þar sem við áttum
að gista. Þar höfðum við lika
mælt okkur mót við fóstrurnar
elskulegu og hugðu ýmsir gott til
glóöarinnar.
Á leiðinni var glatt á hjalla I
rútunni og mikið sungið, t.d.
„Fósturlandsins freyja”, „í vor
kom ég sunnan” og fleiri ætt-
jarðarlög, er Hvanneyrarkórinn
hafði sungið inn á segulband hjá
rlkisútvarpinu fyrir fáeinum dög-
Hópurinn í Saksun. Þarna má sjá þá Danjál og Trausta og Magnús Joensen, sem tók á móti Hvanneyringum.
um. Kannski voru það nú ekki allt
þessi þrælæfðu lög, sem sungin
voru, og sennilega létu fleiri ljós
sitt sklna en kórfélagar. Hvað um
það! Hver söng með sinu nefi af
hjartans list. Svei mér þá, ef ég
heyri ekki enn óminn af þessari
dásamlegu kantötu.
í Kollafirði var stanzað að
Kjalarnesi, hjá Thómasi Joensen
og önnu, konu hans. Thómas er
ráöunautur i sauðfjárrækt og
formaður „Föroyja jarðarráðs”
og rekur afarsnoturt bú. Hann tók
einkar alúðlega á móti okkur og
voru hús hans okkur opin. Skoð-
uöum við allar byggingarnar hátt
og lágt. Fjósið er básafjós, eins og
þau gerast á íslandi, en hlaðan er
minni, þar eð innistöðutimi kúnna
er skemmri en heima.
Við spurðum Thómas I þaula og
gaf hann skýr og góð svör. Hann
sagði okkur gang búrekstursins
og lýsti búskaparháttum. Heyöfl-
un sagði hann nokkuð erfiða, en
bæði væri verkað vothey og þurr-
hey. Sauðfé kvað hann ganga
sjálfala allt árið, en væri gefið
kjarnfóður seinni hluta með-
göngutlma. Ekkert sláturhús er I
Færeyjum, heldur fer öll slátrun
fram heima. Einnig vantar bænd-
urna sölusamtök, og samvinnu-
verzlanir eru ekki til. Eru þessir
þættir mála að baki þvi, sem við
erum vanir heima. En okkur leizt
vel á færeysku kýrnar. Þær eru
raunar norskar, þvi sæði hefur
verið sótt til Noregs lengi. Einnig
hafa nú verið flutt inn Aberdeen-
Angusholdanaut. (Thómas var
raunar ekki með þau, en við sáum
þau siðar I Kirkjubæ). Thómas
útlistaðifyrir okkur gerð „skerpi-
kjöts”, en það er kæst, likt og
hákarl, hengt upp I þar til gerða
hjalla og vindþurrkað. Það er
þjóðarréttur Færeyinga. — Að
endingu bauð Thómas öllum
hópnum I bæinn, upp á ávexti og
Is. Við þökkuðum indælar móttök-
ur og tókum m.a. lagið I kveðju-
skyni. Siðan ókum við yfir að
Oyrareingjum, sem er fyrir botni
Kollafjarðar.
Að Oeyrareingjum búa tvenn
hjón. Óli Kristján Debess og Ell-
en, kona hans, og bróðir óla,
Tummas og Elna kona hans.
Þetta fólk hafði búið okkur
dýrindis veizlu á heimili sinu.
Þeir, sem vildu, fengu meira að
segja einn snaps af Alaborgar-
ákaviti, að færeyskum sið. Er við
höfðum neytt kræsinga þessara
stóð upp Þorvaldur Jónsson,
Borgfirðingur, og ávarpaði gest-
gjafa okkar á dönsku. Þakkaði
hann frábæra gestrisni og hlýhug
og færði Ellen brúðu I islenzkum
þjóöbúningi að gjöf. Tók þá Óli til
máls og kvaðst mjög ánægður að
fá svo friðan hóp bændaefna I sin
heimahús. Var nú komið að
kveðjustund og litum við snöggv-
ast inn I gripahúsin að lokum. —
Þarna er átján kúa fjós, með
eindæmum snyrtilegt. (S.l. ár
mjólkaöi ein kýr þeirra Dedess
bræðra yfir sex þúsund lítra). I
jötum kúnna lá vothey. Angan af
þvl lét vel I nefi, enda rann Vest-
firðingur, úr okkar hópi, strax á
lyktina, greip hnefafylli stakk
nefinu i og teygaði að sér ilminn,
alsæll.
Fra Oyrareingjum héldum við
beint til Þórshafnar, höfuðstaðar
landsins. Það er fallegur bær,
nokkru stærri en Akureyri. Stend-
ur hann á ávölum hæöardrögum,
syðst á austurströnd Straumeyj-
ar. í gamla bæjarhlutanum eru
gömul timburhús, er standa miög
óskipulega. Á milli þeirra kvlsl-
ast stlgar og stræti. Þykir manni
þetta einkennilegt, en jafnframt
skemmtilegt og hlýlegt, þar eð
gömlum húsum er þarna ljóm-
andi vel við haldið.
Það vakti athygli okkar, hve
geysilega mikið var af bllum I
Þórshöfn. Sennilega er það
skýringin, að engir strætisvagnar
eru þar, heldur er annar hver bill
„hýruvognur” eða það, sem við
köllum leigubil.
A leiö okkar I gegn um bæinn
mættum við vælandi brunabil á
miklum hraða. Eftir honum komu
tugir blla og bifhjóla, ásamt her-
skara hlaupandi fólks, sem kall-
aði „eldur, eldur” að okkur
heyrðist.
Við ókum beint að matsölustað
einum I miðjum bænum. Þangað
voru fóstrurnar komnar og biðu
okkar I ofvæni, enda urðu þarna
miklir fagnaðarfundir. Við áttum
pantaðan mat fyrir allt liðið og
settumst að snæðingi. Vorum við
reyndar ekki svangir, eftir öll
veizluhöld dagsins. Þó er haft
fyrir satt, að sá I þykka frakkan-
um, hafi keypt upp alla „rófu-
stöppu” sem til var á matsölunni,
hvað sem hann svo gerði við
hana.
Þarna kvöddum við vin okkar,
Danjál, og þökkuðum ánægjulega
samfylgd. Hann kvaðst mundu
hitta okkur aftur, áður en viö fær-
um, og alls ekki vera búinn að
sleppa af okkur hendinni. — Þá
lagði Trausti okkur llfsreglurnar,
eða öllu heldur, samdi við okkur
um ákveðna þætti, sem við yrðum
að vera menn til að standa við,
einn fyrir alla og allir fyrir einn.
Sagði hann, að nú yrði haldið á
„ferðamannaheimið Fráhald”
þ.e.a.s. á Farfuglaheimilið til
Hallgerðar og Jóns Sfvertsens,
en þar átti allur hópurinn að
gista. Kvað hann „rúsdrykkju”
stranglega bannaða á Fráhaldi,
sem og allt framhjáhald og
viðhald. Kvað hann það hald sitt,
að þeir, sem ekki gætu haldið sér
á mottunni, yrðu hreinlega settir I
hald. Þar sem hver og einn var
enn I sinu haldi, samþykktu menn
þetta umyröalaust, — en áður
haföi hann fengið okkur til að
Framhald á 23. siðu.
Beðift eftir ferjunni i Oyrargjógv — Vestmanna I fjarska handan sundsins.
A rústum fornaldarbæjarins I Kvivfk.
Bóndabær I Saksun —þessi mynd veitir nokkra hugmynd um, hvernig þar er umhorfs.