Fréttablaðið - 17.04.2005, Blaðsíða 56

Frá því að AlþýðulýðveldiðKína og Japan tóku uppstjórnmálasamband árið
1972 hafa forsætisráðherrar og
keisari Japans beðið Kínverja alls
sautján sinnum afsökunar á fram-
ferði japanska hersins í Kína á
fjórða og fimmta áratug tuttug-
ustu aldar. Japanska þingið sam-
þykkti fyrir sjö árum skriflega af-
sökunarbeiðni til Kóreumanna
vegna harkalegrar nýlendustjórn-
ar Japana á Kóreuskaganum á
tímabilinu 1910-1945. En allar iðr-
unaryfirlýsingar Japana hafa
ekki dugað til að sannfæra suma,
sérstaklega Kínverja, um að hug-
ur fylgi máli. Því hafa tvær
stærstu grannþjóðir Japana verið
ofurviðkvæmar fyrir öllu sem
hægt er að túlka sem skort á
sannri iðrun af þeirra hálfu yfir
syndum feðranna.
Lýðræðisleg skólabókagerð
Í ljósi þess hversu þekkt stærð
þessi viðkvæmni Kínverja og
Kóreumanna er hafa margir undr-
azt þá ákvörðun japanskra stjórn-
valda að heimila að bækur eftir
þjóðernissinnaða sagnfræðinga, þar
sem hlut Japana í atburðum stríðs-
áranna er lýst með alljákvæðum
hætti, væru notaðar sem kennslu-
bækur í japönskum skólum. Shin-
ako Tsuchiya, sem á sæti í utanrík-
ismálanefnd japanska þingsins og
er formaður í stefnumótunarnefnd
stjórnarflokksins LDP í utanríkis-
málum, hafði skýringu á þessu á
reiðum höndum er Fréttablaðið
innti hana álits, en hún flutti erindi
á málþingi til heiðurs Vigdísi Finn-
bogadóttur í Háskóla Íslands á
fimmtudag.
Að sögn Tsuchiya ritstýrir
ríkisstjórnin í Japan ekki náms-
bókagerð í landinu, ólíkt því sem
tíðkast í einsflokksríkinu Kína.
Einkaaðilar sjá um alla slíka
námsgagnagerð. Ef námsgögnin
uppfylla tiltekin skilyrði eru þau
tekin inn á lista yfir gögn sem
kennarar í skólum landsins geta
valið til notkunar í kennslu. Þetta
segir Tsuchiya að sé mjög gegn-
sætt og lýðræðislegt kerfi, sem
ekki standi til að breyta. Reyndar
mun það vera svo að innan við eitt
prósent japanskra kennara kjósi
að nota þessar umdeildu kennslu-
bækur. Í kínverskum kennslubók-
um skortir ekkert á lýsingar á
þjáningum Kínverja undir her-
námi Japana en saga kínverska
kommúnistaflokksins hins vegar
mærð á alla vegu.
Í fréttaskýringu brezka viku-
ritsins Economist er það harmað
að Japanar, Kínverjar og Kóreu-
menn skuli ekki hafa borið gæfu
til að setja á fót ámóta nefnd og
fransk-þýzku skólabókanefndina,
sem tók til við það fljótlega eftir
síðari heimsstyrjöld að reyna að
samræma það hvernig hin sárs-
aukafulla sameiginlega saga
grannþjóðanna væri kennd næstu
kynslóðum. Spurð um þetta segir
Tsuchiya að sameiginleg sagn-
fræðinganefnd Japana og Kín-
verja sé reyndar þegar til, en
skammt sé síðan hún var sett á fót
og hún eigi erfitt með að starfa af
skilvirkni þegar andrúmsloftið er
svo spennu þrungið.
Kynt undir and-japönskum
múgæsingi?
Fréttaskýrendur hafa bent á að
hinir miðstýrðu ríkisfjölmiðlar
Kína hafi beinlínis kynt undir
reiðinni meðal kínversks almenn-
ings yfir því sem Kínverjar álíta
vera sögufalsanir Japana og kín-
versk stjórnvöld lagt þar einnig
virka hönd á plóg með því að
heimila aldrei þessu vant fjölda-
mótmæli sem náðu hámarki um
síðustu helgi, er æstur múgur
safnaðist að japanska sendiráðinu
í Peking og grýtti það með stein-
um, flöskum og eggjum svo að
rúður brotnuðu. Þetta voru mestu
fjöldamótmæli í Kína frá því árið
1999, er loftárásir NATO vegna
Kosovostríðsins stóðu yfir og
sprengjur lentu á kínverska
sendiráðinu í Belgrad. Mótmæli
af þessu tagi fóru fram í mörgum
borgum Kína, þar sem mótmæl-
endur hrópuðu and-japönsk víg-
orð og hvöttu til þess að japansk-
ar vörur yrðu sniðgengnar.
Viðskiptaráðherra Japans
leyfði sér að ýja að einmitt þessu –
að kínversk stjórnvöld hafi bein-
línis kynt undir hinum and-jap-
anska æsingi – er hann sagði í vik-
unni að þessi atburðarás í Kína
vekti óhug. Kínverski forsætisráð-
herrann, Wen Jiabao, lét hins veg-
ar svo ummælt að Japönum væri
nær að „horfast í augu við söguna
undanbragðalaust“. Fyrr væri
þeim ekki treystandi til að „axla
nýja ábyrgð á alþjóðavettvangi“,
en þessi síðustu ummæli ráðherr-
ans skildu flestir þannig að hann
teldi vafasamt að Japanar ættu er-
indi í varanlegt sæti í Öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna, sem Japans-
stjórn sækist eftir. Kína er nú eina
Asíuríkið sem á slíkt neitunar-
valdssæti í ráðinu, en Kínastjórn
hefur hingað til ekki beitt sér opin-
skátt gegn því að Japan verði eitt
þeirra ríkja sem fái slíkt sæti er
fyrirhugaðar breytingar verða
gerðar á Öryggisráðinu.
Undir vikulokin hafði kín-
verska ríkisfréttastofan Xinhua
eftir Cui Tiankai að Kínastjórn
væri að „reyna að kæla niður reið-
ina í fólki og hefði skorað á það að
forðast öfgafullar aðgerðir“. „Tjá-
ið heitar tilfinningar til föður-
landsins með viðeigandi hætti.
Hlýðið lögunum. Virðið reglu,“
segir í smáskilaboðum sem lög-
reglan í Shanghai sendi farsíma-
notendum í borginni.
Það er þó fleira en skólabóka-
deilan sem spillir samskiptum
asísku stórþjóðanna. Ágreiningur
um yfirráð yfir smáeyjum og legu
efnahagslögsögumarka trufla þau
einnig.
Utanríkisráðherra Japans,
Nobutaka Machimura, fer til Pek-
ing nú um helgina til að eiga við-
ræður við kínverska ráðamenn og
reyna að koma á ró í samskiptum
þjóðanna.
Hagsmunir hindra að deilan
versni
Þetta er alvarlegasta deila sem
komið hefur upp milli Kína og
Japans frá því að stjórnmálasam-
bandið var tekið upp fyrir 33
árum. En fréttaskýrendur eru
fæstir trúaðir á að þessi deila
verði til að spilla tengslunum
lengi. Gagnkvæmir efnahagslegir
hagsmunir séu orðnir svo miklir
að þeir muni hindra að það gerist.
Japanskar fjárfestingar í Kína
nema nú sem svarar um 17.000
milljörðum króna í um 20.000 fyr-
irtækjum. Í fyrra varð Kína að
stærsta viðskiptalandi Japans í
stað Bandaríkjanna.
Lykilinn að farsælli framtíð
kínversk-japanskra samskipta sér
þingmaðurinn Tsuchiya einnig í
efnahagstengslunum. „Bæði Kína
og Japan eiga svo mikið undir
þessum tengslum að það er vart
annað hugsanlegt en að við leys-
um þennan ágreining farsællega,“
segir hún. Framtíðarsýn hennar
sé sú að löndin sameinist um nán-
ara efnahagssamstarf sem muni
skapa stærsta efnahagssvæði
heims.
20 17. apríl 2005 SUNNUDAGUR
Þráfaldlegar iðrunaryfirlýsingar Japana vegna
grimmdarverka keisarahersins á fyrri helmingi tutt-
ugustu aldar hafa ekki dugað til að eyða tortryggni
Kínverja og Kóreumanna í þeirra garð. Auðunn
Arnórsson blaðamaður rekur hér orsakirnar fyrir
þeim deilum sem ógna nú uppbyggilegum samskipt-
um asísku stórþjóðanna.
K
ÍN
A
JAPAN
30
130
Filippseyja-
haf
Austur-
Kínahaf
Okinawa
K
ÍN
A
RÚSSLAND
JAPAN
Filippseyj
SUÐUR-KÓREA
TAÍVAN
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/A
P,
S
TE
FÁ
N
Sagan ereldfim
DEILT UM SÖGUBÆKUR Kínverskur hermaður við bókaskúlptúr fyrir utan námsbókabúð í Peking í vikunni.
SHINAKO TSUCHIYA Bendir á að í lýðræðislegu stjórnkerfi Japans ritstýri stjórnvöld ekki
kennslubókum.