Fréttablaðið - 27.05.2005, Qupperneq 18

18 27. maí 2005 FÖSTUDAGUR
Gefa Frakkar Evrópu spark?
Hafni Frakkar stjórnar-
skrársáttmála Evrópusam-
bandsins í þjóðaratkvæða-
greiðslunni á sunnudag
verður það áfall fyrir
samrunaþróunina í álf-
unni. Chirac mun sitja
áfram en forsætisráðherr-
ann fær að fjúka.
Jacques Chirac, forseti Frakk-
lands, gerði í sjónvarpsávarpi í
gærkvöld lokaáhlaup að því að
telja landa sína á að samþykkja
stjórnarskrársáttmála Evrópu-
sambandsins er þeir ganga til
þjóðaratkvæðis um hann á
sunnudaginn. Chirac, sem ákvað
að eigin frumkvæði að skjóta
málinu í þjóðaratkvæði „í þeim
tilgangi að láta ljós sitt sem evr-
ópskur leiðtogi skína skærar“
eins og það er orðað í umfjöllun
þýzka tímaritsins Der Spiegel,
óttast nú hið versta.
Fyrst eftir að Chirac boðaði at-
kvæðagreiðsluna mældust fylgj-
endur sáttmálans meðal franskra
kjósenda mun fleiri en andstæð-
ingar, en eftir því sem nær dró
festist meirihluti andstæðing-
anna í sessi í skoðanakönnunum.
Og „já“-hreyfingin, með alla rík-
isstjórnina og forystu stærstu
stjórnmálaflokkanna í broddi
fylkingar, tók að örvænta.
Hinir ýmsu leiðtogar ESB
lögðust á árar með Chirac að
vara Frakka við því að segja
„nei“. „Höfnun (sáttmálans) jafn-
gilti sjálfseyðingarhvöt,“ sagði
Jean Asselborn, utanríkisráð-
herra Lúxemborgar, sem gegnir
ESB-formennskunni þetta miss-
erið. Og Josep Borrell, spænskur
forseti Evrópuþingsins, beindi
orðum sínum beint til franskra
kjósenda: „Veitið ekki eigin ríkis-
stjórn ráðningu með því að gefa
Evrópusambandinu spark í rass-
inn.“
Franskt „nei“ við sáttmála-
verkinu yrði Evrópusambandinu
mikið áfall, en því var ætlað að
vera næsti stóri áfangi í hálfrar
aldar sögu Evrópusamrunans og
yfirumsjón með smíði þess hafði
fyrrverandi Frakklandsforseti,
Valery Giscard d’Estaing. Höfn-
un sáttmálans í Frakklandi
myndi að minnsta kosti tíma-
bundið hindra að sáttmálinn gæti
gengið í gildi. Öll aðildarríkin 25
verða að fullgilda hann til að
hann verði að lögum.
Í nýjustu skoðanakönnuninni
sögðust 54 prósent aðspurðra
myndu greiða atkvæði á móti
sáttmálanum en 46 prósent með.
En fimmti hver kjósandi hafði
enn ekki gert upp hug sinn og það
gaf „já“-hreyfingunni veika von
um að fylgjendur sáttmálans
myndu merja sigur, þvert á spár.
Uppstokkun spáð í stjórninni
Sjónvarpsávarpið sem Chirac
flutti í gærkvöld var síðasta opin-
bera framlag hans til baráttunn-
ar fyrir samþykkt sáttmálans.
Hann hefur sagt að hann muni
ekki segja af sér, jafnvel þótt
hans málstaður verði undir í
þjóðaratkvæðagreiðslunni. Í
frönskum fjölmiðlum gengur
hins vegar fjöllunum hærra sú
saga að Jean-Pierre Raffarin,
hinn óvinsæli forsætisráðherra
ríkisstjórnarinnar, verði látinn
fjúka. Dagblaðið Le Figaro leiddi
líkur að því að annað hvort innan-
ríkisráðherrann Dominique de
Villepin eða varnarmálaráðherr-
ann Michele Aillot-Marie taki
stöðu hans.
Einn vinsælasti stjórnmála-
maðurinn á hægrivængnum,
Nicolas Sarcozy, sem er formað-
ur stjórnarflokksins UMP, er
ekki talinn líklegur til að verða
eftirmaður Raffarins í bili, enda
grunnt á því góða milli hans og
Chiracs.
Málið hefur valdið djúpstæð-
um klofningi í Frakklandi, þvert
á flokkspólitískar línur. Flokks-
forysta bæði íhaldsflokks
Chiracs, UMP, og Sósíalista-
flokksins hefur barizt fyrir sam-
þykkt sáttmálans, en ófáir áhrifa-
menn í báðum flokkum hafa lagt
„nei“-hreyfingunni lið.
Hvernig sem fer er ljóst að
erfitt mun reynast fyrir sósí-
alista að græða þau sár sem
bræðravíg síðustu vikna hafa
valdið. Laurent Fabius, fyrrver-
andi forsætisráðherra, hefur ver-
ið leiknasti málsvari sósíalista
sem hafna sáttmálanum. Hann
varaði í gær andstæðinga sátt-
málans til að vera of vissir um að
þeir hefðu betur á sunnudaginn.
„Það segja allir núna að þetta sé
afgreitt mál,“ tjáði Fabius út-
varpsstöðinni France-Info, að
sögn AP-fréttastofunnar. „Ég trúi
því ekki. Skoðanakannanir hafa
ekkert að segja, aðeins atkvæða-
greiðslan.“
Öfl lengst til hægri og vinstri
hörðust á móti
Margir kjósendur bæði í
Frakklandi og í Hollandi, þar sem
þjóðaratkvæðagreiðsla verður
haldin á miðvikudaginn, hafa
margt við sáttmálann að athuga.
Vinstrisinnaðir andstæðingar
hans halda því fram að hann
grafi undan félagslegum réttind-
um og starfsöryggi og gefi mark-
aðsöflunum lausan tauminn.
Hægrisinnaðir andstæðingar
hans hafna honum aðallega á
þeim forsendum að hann veiki
stöðu þjóðríkjanna og færi yfir-
þjóðlegum stofnunum Evrópu-
sambandsins of mikil völd. Marg-
ir Frakkar, hvar í flokki sem þeir
standa, tortryggja hið 448 greina
plagg vegna þeirrar tilfinningar
að stækkun sambandsins í 25 og
síðar jafnvel 30 aðildarríki dragi
úr vægi Frakklands innan þess
og opni fyrir straum ódýrs vinnu-
afls frá fyrrverandi kommúnista-
ríkjunum í austri.
Ófáir þeirra sem hyggjast
greiða atkvæði gegn sáttmálan-
um í Frakklandi munu þó gera
það ekki sízt til að veita ríkis-
stjórninni ráðningu, en engin rík-
isstjórn í 47 ára sögu Fimmta lýð-
veldisins hefur notið eins lítillar
lýðhylli. Þessar óvinsældir er að-
allega að rekja til þess að henni
hefur ekki tekizt að koma efna-
hagslífinu upp úr niðursveiflu
síðustu missera, atvinnuleysi er
enn yfir tíu prósentustigum,
kaupmáttur hefur rýrnað og hag-
vöxtur staðið í stað.
Valery Giscard d’Estaing, sem
stýrði Framtíðarráðstefnunni
svonefndu, stjórnlagaþinginu
sem eyddi 17 mánuðum í að und-
irbúa stjórnarskrársáttmálann,
lét hafa eftir sér að andstæðing-
um sáttmálans hefði orðið svo vel
ágengt í að hafa áhrif á almenn-
ingsálitið í Frakklandi vegna
þess að þeir háðu „skilvirka og
fláráða baráttu þar sem þeir
ræddu allt annað en stjórnar-
skrána“. Í viðtali á RTL-sjón-
varpsstöðinni greip Giscard til
orðtaks knattspyrnunnar: „Ég
trúi á heilbrigða skynsemi
Frakka, svo að ég segi þeim: ekki
skora sjálfsmark!“
Stjórnarskrársáttmáli ESB:
Tíu ríki hafa
samþykkt
Til að stjórnarskrársáttmáli Evr-
ópusambandsins geti tekið gildi
verða öll aðildarríkin 25 að hafa
fullgilt hann. Þau sem fullgilt
hafa sáttmálann eru:
- Lettland, með atkvæðagreiðslu á
þingi í nóvember 2004
- Ungverjaland, með atkvæðagreiðslu á
þingi í desember 2004
- Slóvenía, með atkvæðagreiðslu á
þingi í febrúar 2005
- Ítalía, með atkvæðagreiðslu á þingi í
apríl
- Grikkland, með atkvæðagreiðslu á
þingi í apríl
- Austurríki, með atkvæðagreiðslu á
þingi í maí
- Spánn, með þjóðaratkvæðagreiðslu í
febrúar, atkvæðagreiðslu í neðri deild
þingsins í apríl og í öldungadeild í
maí
- Belgía, með atkvæðagreiðslu á þingi í
maí, en alls fimm þing héraða og
tungumálahópa landsins eiga eftir að
afgreiða málið fyrir sitt leyti
- Þýskaland, með atkvæðagreiðslu í
neðri deild þings í byrjun maí og í
efri deildinni í dag, föstudag.
Heimild: AP
Bobby Fischer, fyrrverandi
heimsmeistari í skák og núverandi
Íslendingur, hefur verið ófáanlegur til að
setjast að taflborðinu síðan hann vann
heimsmeistaratilinn í Laugardalshöllinni
1972. Undantekning frá þessu er þó
einvígið sem hann tefldi við Boris
Spassky í Júgóslavíu 1992.
Allar tilraunir til að fá Fischer að
skákborðinu síðan hafa reynst
árangurslausar og hann hefur reyndar
lýst því yfir að hann sé hættur að tefla
hefðbundna skák; segir hana allt of
fyrirsjáanlega og fasta í gömlum viðjum.
Hins vegar hefur hann látið í veðri vaka
að hann sé tilbúinn að tefla skák með
því skilyrði að um svokallaða Fischer-
slembiskák verði að ræða. Slembiskák,
eða Random Chess eins og hún kallast
á ensku, er alls ekki ný hugmynd og
Bobby Fischer er fjarri því fyrsti
skákmeistarinn sem veltir fyrir sér
nýjum afbrigðum af skák. Sjálfur Jose
Raúl Capablanca, sem var
heimsmeistari á árunum 1921-1927, var
með bollaleggingar um að breyta
skákinni en varð ekkert ágengt í þeim
efnum.
Slembiskák Fischers byggir á gamalli
útgáfu af skák þar sem taflmönnunum
var raðað upp á annan hátt en
venjulega. Heitir sú skák Shuffle Chess
á ensku eða Prechess. Fischer
endurbætti þetta skákafbrigði og
útkoman er Fischer-slembiskák.
Reglur Fischers ganga eftir sem áður út
á að taflmönnum á fyrstu reitaröð er
raðað með óhefðbundnum hætti en
það er þó gert eftir ákveðnum reglum
og tölva látin ráða ef því verður við
komið. Kóngurinn verður til dæmis að
vera einhvers staðar á milli hrókanna
og biskuparnir verða áfram að vera á
mislitum reitum. Peðin eru áfram á
annarri reitatöð. Þegar búið er að
ákvarða uppröðun hvítu mannanna skal
þeim svörtu raðað
upp hinum megin á
skákborðinu á
sama hátt og þeim
hvítu.
Fischer segir að skák
af þessu tagi krefjist
mun meiri
útsjónarsemi og frumleika af
hálfu skákmannsins en
hefðbundin skák.
GREINING: FISCHER SLEMBISKÁK
Sérviska e›a endurn‡jun skákarinnar?
AUÐUNN ARNÓRSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
ÞJÓÐARATKVÆÐA-
GREIÐSLAN Í FRAKKLANDI
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/A
P
HARÐUR ÁRÓÐURSSLAGUR Kona gengur hjá áróðursveggspjöldum gegn samþykkt
stjórnarskrársáttmála ESB í Aix-en-Provence í gær. Áróðursslagurinn með og á móti hefur
verið geysiharður og valdið miklum klofningi meðal Frakka.