Atuagagdliutit - 20.12.1973, Page 29

sorssungnerup autdlartlnerata nalåne amerdlanertigut tingmissartoK Do 17
imalunit He 111 (Kaertartunik nåkåtitslssutit mardlungnik motorigdlit) sila-
siutigalugit atomeKartarput, kinguslngnerussukut Ju 88 atorneKamerussar-
dlune, ama mardlungnik motorilik (åssilissame), ingmikut orssugssamausivi-
lersugaK såkuilo avdlat tamarmik piagauvdlutik ungasingnerussumut tingmi-
sinaulersiniardlugit. taimåitOK maskingevære atånitok atatinarneKarsimavoK:
pukitsumik tingmisitdlutik imamut er-Karsinaussarput, auerdluisalo serpalig-
titsinerisigut silasiortoK anorip sangmivianik takussuiigssaKalersarpoK.
I begyndelsen af krigen var det mest Do 17 eller He 111 (tomotors bombefly)
som blev anvendt til vejrobservationsformål, senere fortrinsvis Ju 88, ligeledes
tomotors kampmaskiner (billedet), som man forsynede med ekstratanke og
ribbede for al bevæbning for at forøge flyets aktionsradius. Dog beholdt man
maskingeværet på undersiden af skroget: når man fløj lavt fyredes en salve
mod vandoverfladen, og af de små vandfontæner, som nedslagene rejste, kunne
den ombordværende meteorolog aflæse vindretningen.
silamik nalunaertartoK nanine-
KarpoK Jan Mayen-ip avangna-
mut isuane, agsut takujuminait-
dlisardluarsimassoK.
kisalo tyskit kilisautåt 1940-me
novemberip Kiteiminerane misi-
livoK Jan Mayen patdligtordlugo
tåssane silasiorfiliomiardlune, ki-
siånile tuluit sorssutånit malugi-
neKardlune sule nunigusseriarti-
nane. taimåitumik tyskit kilisau-
tåta nålagåta umiarssuaK ikardli-
sipå inugtailo nunamut ånagiar-
titdlugit erninardlo malerssortai-
sa tigussarait.
kisiåne aulajåinerpåmik nersu-
namerpåmigdlo silasiornermik
sulissut tåssaugunarput tingmi-
ssartutigut silamik alapemaerssu-
tit „Luftwaffe“-mik (tingmissar-
tortartut tyskit pissut), ukiut tat-
dlimat sivnerdlugit sorssungne-
Kamerane avguaKatigigsitdlugo
uvdlup unuavdlo ingerdlanerane
mardlpriardlutik tingmissartor-
tarsimavdlutik, akulikeKissu-
mik ima silardlugtigititdlugo
tingmissartut avdlat tamarmik
autdlariarsinautinagit. tupingnå-
ngitsumik tingmissartortartut
tåuko „Luftwaffe“-mérsut tuså-
massåuput „sila KanoK ikaluartit-
dlugo tingmissartorsiqaussut" tai-
måitumigdlo avdlanuit ajomaku-
sortunut suliagssanut atomeKar-
tardlutik misiligtagaKardluamer-
tik pissutigalugo, ilåtigut misig-
ssuiartortitauvdlutik åssiliartorti-
tauvdlutigdlo Kalåtdlit-nunåta
tunuanut avdlatut ajulerdlune
mitarfiusinaussunik, iligit umiar-
ssuaisa ingerdlaoKatigit ujarneri-
nut avdlanutdlo. kisiåne suliåt a-
jomakusoKaoK navianaKalunilo.
tingmissartortartut 13-it sivisune-
russumik silasiomermut tåssunga
sulisitaussut sordlo åssersutigalu-
go ukiut tatdlimångorneråne tai-
matut suliaKalernermingnit amiå-
kutuarisimavait sisamat. tyskit
silasiordlutik tingmissamerat a-
merdlanertigut autdlartarfeKar-
poK Væme-p tingmissartunut mi-
tarfianit Trondheimip enrånit.
Tysklandip Finlandivdlo Sovjet-
unionimik såssussinerata kingor-
nagut Norgep avangnå imatdlo
nunatdlo tamatuma erKånitut sor-
ssungnikut pingåruteKameruler-
put, tingmissartortartoKatigitdlo
silasiortartut Banak-ip tingmi-
ssartunut mitarfianut nutåmut i-
nigssitåuput, Nordkap-imit 100
km-inik kujasingnerussume, ty-
skit såkutuisa Norge Kimangnig-
sså tikitdlugo ukiåkut 1944-me.
Beerenbergip ingia pujorajugtoK
Banak-imit tingminernut tama-
ngajangnut utimut sågtarfiuvoK,
åmåtaoK tyskit sorssungnermut
silasiomeråne Jan Mayen pingår-
nerssauvoK.
iligit septemberime 1940-me Jan
Mayen-ime silasiorfingmik pérsit-
sinerånut pissutaunerpausimavoK
1940-p nålemerane tuluit ajor-
nartorsiomerujugssuånik. tuluit
sorssutait tåssatuangajåuput tu-
luit KeKertaisa tyskinit nunivfigi-
niameKamigssfinut såkortumik a-
kissisinaussutuat taimåitumigdlo
umiarssuit atorumasimångilait
KeKertamut soKångitsumut unga-
seKissumutdlo igdlersutigssatut,
tamatumalo saniatigut pajugtau-
tigssaK sikusiornermut nalentutoK
pingitsomiåsavdlugo ajomartor-
siutauvoK. novemberimile 1940-
me issertortumik Skotlandime ili-
simassagssarsiortugssat piarérsa-
gaulerput. autdlartitagssaic umi-
arssuaK tåssa ména tikitdlugo tu-
luit sorssutåine ilisimaneKångit-
sok taiguserneKartoK HMS (ku-
ngip umiarssuå) „Veslekari". u-
miarssuan tåssauvoK norskit pui-
ssiniutåt taima atilik: tåuna å-
malo „Polarbjørn“-itoKaK, New
Foundlandime 1949-me ikuatdlag-
toK, umiarssuit sikuiuitsuliartau-
tit mardluput norskit pigissåinit
tusåmassaunerssaussut iligingne
sikuiuitsup imåne sorssungnerme
atorneKarsimassunit. omingniarå
„KeKertaK X“, tåssungalo „Vesle-
kari“ tåussumalo igdlersuissoralu-
go ingerdlaoKatå kisame martsi-
me 1941-me apuput agsut ajor-
nakusortumik pisanganaKissu-
migdlo ingerdlarérsimavdlutik.
KeKertardlo tåssåsit Jan Mayen.
silasiorfiup pérneranit Kåumatit
mardluinait Kångiutut påsineKar-
simavoK silasiorfik pingitsorne-
KarsinåungitsoK, ilåtigut pissuti-
galugo KaertartulersuineK tivsu-
kartunik tyskitdlo arKartartuisa
umiarssuarnut ingerdlaoKatiging-
nut sassussissamerisa iligit umi-
arssuait ingerdlaoKatigit Atlanti-
kup avangnarpasingnerussuatigut
ingerdlassariaKalersisimangma-
tigik.
Island avKusårdlugo uvdlup u-
nuavdlo ingerdlaneråne måna si-
lamik nalunaerutit arfineK pinga-
soriardlutik nagsiuneKartalerput
Tuluit-nunånut såkutut Kutdler-
saKarfiånut. „Veslekarivdle“ Jan
Mayen-i mut silasiomermut ator-
tugssåinait nagsarsimångilai. må-
ssa erssemigsunik malungnarto-
KångikaluaK akericat aulajanger-
sumik tåssane inigssiniagssamår-
tut novemberime 1940-me misilé-
riaraluamermik kingomagut, ki-
siåne tyskit soKutigingningnerat
migdlisimångivigsoK ersserpoK a-
kulikitsumik tingmissartunik ku-
låussissamerisigut amartartutdlo
Kingutait alapernaerssortut pui-
galuartarnerisigut ilånériardlutik
KeKertaK misigssortardlugo. tu-
luit-nunåta nangmineK sorssung-
nermut atortugssat tamavisa ator-
figssaKartitorujugssuvai, taimåi-
tumigdlo Jan Mayen-ime såkutu-
minut KamutilitorKat umiarssuit
Kamutilé mardluk kisisa inigssit-
dlugit, åipåta silåinarmut erear-
sinångortineragut tingmissartor-
niutaussångortineKarsimavdlune
tingmissartomiutip umissutånik
piligaugame. agsorssuaK ajor-
nartorsiomarpoK Kamutigdlit tåu-
ko niuniarnere inigssiniamerilo;
KeKertame niussivfigssat ajoma-
kusoraluaKissut, sule agssartor-
niamerat ajornameroKaoK, tåssa
nunap Kåva arssakunik lavamig-
dlo ångamik Kagdlersimangmat.
tingmissartomiut kisame inig-
ssingmat „nunamutdlo" aulaja-
ngersimalerunardlune Kuagssug-
torssuamik cementimigdlo aula-
jaeKUserdlugo, tauva misiligdlu-
go pisanganaKissumik igitugsså-
ngorput, tamånalo såkutut Kut-
dlersåta suj ugdliuvfigi ssugssauvå
nålagaugamime. serKOKaoK, kisi-
åne uteriamera såkortungårmat
agdlåt Kamutilik pigsigpoK umi-
ssutåtalo atortuisa ilåta sencortoK
kinågut erKordlugo, issaruai ase-
rordlugit kigutailo mardlugsuit
napivdlugit! kingumut tungavia
KajangnaerssorKigtariaKarpoK pit-
saunerussungordlugo.
aussåinartoK KeKertamut ikior-
tigssat tikerérput, angutit amer-
dlanerussut såkutdlo, ilåtigut
tingmissartorniutit „Kamutilivit"
20 mm-it mardluk, tåssame pi-
ssariaKavigput, tyskime aussaler-
dlune Kaumanerulemeragut ting-
missartutigut tåkutikulaneruler-
mata. måssalo tingmissartut Ka-
KutiguinaK Kulautivigtaraluartut
KaKUtiguinardlo erKåineKartar-
dlune, tamatuma pissariaKartipå
ilungersunartumik alapemaer-
ssortuartariaKarneK såkutut a-
merdlångikaluaKissut. sékutoKar-
fiuvdle Kingmé Kimugtut iluaKU-
tauvdluaKaut: inuit sule tusarsi-
naorKajångikait tingmissartorpa-
lungneK, Kingmit ilisamavigsu-
mik miaggulersarput, taimailiv-
dlutik inugtait torKorfigssianukar-
tardlutik Kamutigdlitdlo inugta-
lerdlugit pivfigssaKardluartitar-
dlugit. pigårtunutaoK OKilisautau-
ssarpoK tingmissartut uvdlorpag-
ssuarae aggerfigissartagartik au-
lajangersimassoK atortarmåssuk,
pissutigigunardlugo tingmissartut
silasiomermut atortarmata. OKa-
lugtuarineKarpoK norskit Jan
Mayen-imitut nal. 11,35 Kamuti-
lingnukartartut, nalunaencutardlo
11,30 tingmissartoK tåkutarpoK.
soruname akerarit pissugssaune-
råtut ingmingnut erKåutarput, ki-
siånile ingmingnut pissusiliupåt
erKoriåsanatik! agdlåt OKalugtua-
rineKarpoK tyskit tingmissartor-
tartuisa nåkartitarait avisit nutåt
Norgemilo encardlisa ikingutaisa-
lo inuvdluarKUSsutait Jan Mayen-
ime såkutunut! ajoraluartumik
tingmissartoK tåuna kukulugtor-
nikut nåkartitauvoK inusugtumit
tikerdlåmit, tingmissartordlo av-
dla taortaussoK taimailiomigssa-
mut ajoraluartumik isumaKatigi-
neKångitsorpcK —. sorssungnerme
OKalugtuangnåt amerdlaKaut; ku-
larnångilardle „sikuiuitsup Mal-
tå“-ne sorssungneK Maltavingme
tingmissartutigut sorssungnertut
nåkigtaitsigalunilo sukangatigi-
ngisåinartoK, imalunit umiarssuit
ingerdlaoKatigit akiunerssuisut i-
ngassagtigisanatik KeKertap er-
Kåne. AtlantikoK sorssungneK
nåvdlugo sorssugfit pingåmerrit
ilagåt iligit atortugssanik agssar-
torfisa Ruslandip avangnånut pi-
ngårnerssaringmåssuk — Islandip
Jan Mayen-ivdlo akomisigut i-
ngerdlaortardlutik kimut uterale-
rångamik.
1944-me oktoberime amerika-
miut Norgep nålagkersuissuinit
akuerineKarput radiukut pejleri-
ssarfingmik Jan Mayen-ime pi-
lersitsinigssamut, novemberivdlo
7-iåne 1943 US Coast Guard ku-
tere „Northland" tikipoK 41-nik
inugtaKardlune atortugssatdlo 30
tons nagsardlugit — agsutdlo mi-
anerssorKussausimavdlutik usi-
ngiaivfigssanut ajomakusoKissu-
nut taima ukiarértigissukut. ki-
siåne sap. ak. mardlugsuit Kångi-
utinartut atortugssat niorKarér-
put stationilo amerikamiunik Ku-
li t migssåine amerdlåssusilingnik
inoKartugssaK sukanerpåmik ine-
rérpoK, måssa usingiainerme a-
tortugssat pingårtut ilait ånaine-
Karsimagaluartut. iluagtitåriput
atortugssat åssinge „Northland“-ip
pigissai piardlugit taorsiutdlugit!
1. decembereKalinartoK statione
inerérpoK atorneKalerdlunilo; ilå-
tigut nålagarisimavå danskeK A-
merikap såkutuine løjtnantiussoK
US Coast Guard-ine Arnold Pe-
tersen. norskit såkutoKarfiånut
pissuseK kussanartuvoK, ameri-
kamiut tikiutingikatdlarmata ilu-
aKUsersutit Kerititsivit, errorsivit
elektricitetitortut filmertarfigdlo
Jan Mayen-ime ilisimaneKångi-
kaluarput.
1942-me aussaunerane norskit
taigdlicrtcrssuat, Nordahl Grieg,
taimanikut norskit kivfåungitsut
såkutuine nålagaussoK kaptajni-
tut atorfeKardlune Kåumat siv-
nerdlugo Jan MayenimipoK. tå-
ssaninermine såkutut najugåni-
ngilaK inigssarsivdlunile silasior-
fitorKame aserugausimagaluartu-
me 1940-me. tåssane kisimikajug-
tarpoK, taigdlicrdlune, kisiånile
sungivfingmine såkutoKarfing-
miut ilagigajugtardlugit agsutdlo
iluarineKalerdlune. Jan Mayen
imititdlune ilåtigut taigdliane tu-
såmassaK agdlagsimavå ateKartoK
„Kongen". Nordahl Grieg, Norgep
kivfåungitsungomiardlune akiu-
nerane sujulerssuissut pingåme-
rit ilåt 41-inamik ukiOKardlune
tOKUvoK. 1943-me tåmarpoK, avi-
siliortutut iligit tingmissartue
Berlinimut nåkåtitsiartomerine i-
lautitdlune.
Sikuiuitsup imåne KeKertaK
1. KeKertaK tårdlune imamit pu-
tusimavoK
kiserdliortOK issigtOK merKuit-
SOK.
tåssa Norgep KeKertautå
pigissatuarisså.
2. tårtume anorerssuit ukiume
pujorssuaK aussaunerane
nunamut soKångitsumut tagia-
lårissut
ilulissanut, Kaersumut ujama-
nut.
3. tåssa nunarput, angerdlarsi-
mavfigput
tarnivut ilusilemeKarput
kigaitsumik erssertitåuput
ånaissamit nunamit.
4. naussut orpitdlo ivigkat åma
tunivåtigut naunermikut erKig-
sinermik
taimailivdluta aunålertariaKav-
dluta
inunermik tugdlagauvdlune
narmgissamik.
5. nunavta ivssua itisujussaraoK
issertortumik aliasungneK nau-
SSOK
atausiussutaussaraoK
kisiåne erKortumit plngilaK.
6. tåssame nunarput ånaisimavar-
put
énaivdlugo imamit imamut,
utertisaguvtigume encarsame-
rinaK
nåmåsångilaK.
7. auna nunarput „KeKertaK".
anore såkortOK nigdlertoK.
nausinaunane singnagtugaK.
suliagssarput tåssa toKutsineK.
8. taimailiomivtigut kinguårit nu-
tåt
angmassut kissartut kivfåu-
ngitsut
pilutat karritdlo akomine uva-
guvtitut
pineKantunagit.
Nordahl Grieg,
Ishavet, juli 1942.
Kostskolen Sandalhuus
Drenge og piger fra ind- og udland optages.
Særlig undervisningsordning for udlandsdanske.
Skolen har eksamensret. Indhent oplysninger.
Pris pr. elev årligt kr. 6.600,—.
MARKHOLT-OLESINS REALSKOLE
J.H. JACOBSEN .7.000 FREDERICIA (05) 921818
flely'TS
Hehctia
BOLCHER
er de bedste
oli;«?«:
sukuarKat
pitsaunerpåt
-1 nemme poser
12 forskellige slags
; — pugssiarigsut
éssigingitsut 12
29