Atuagagdliutit - 11.12.1985, Page 15

NR. 50 1985
ATUAGAGDLIUTIT/G RØN LANDSPOSTEN
15
Kalaallit
nipilersoqqaasiat
All.: Per Rosing
Nunani issituni inuit nipilersortar-
nerat europamiunit sunnigaanngit-
soq nalitsinni taamaallaat Avaner-
suarmi Tunumilu, ataasiakkaanillu
nunatta kujaterpiaani, suli atorne-
qartarpoq, tassa inngerneq qilaam-
mik nipilersuuserluni. Ilaatigut qi-
laat atornagu nipaannarmik in-
ngerneq ingerlanneqartarsimavoq,
aatsaalli immikkut ittumik pisoqar-
simagaangat.
Qilaatersorluni inngernerup uki-
orpassuarni sumiiffinni imminnut
ungasikkaluaqisuni alllanngujuis-
simaneranut takussutissatut asser-
suutit pingasut aallaqqaatigilakka.
Taakku Mikael Hauser-ip atuagas-
siami Grønland-imi nr. 8 —
1979-mi saqqummersumi allaaseri-
samini ilanngussimavai:
Erinaq assigiiaaq
»1723-mi Nuup avannaatungaani,
ilimanartumik Atammimmi, qilaa-
tersorlutik inngertut Hans Egedep
ima allaaserai:
»— naammatsillutik nerereera-
mik qiiareeramillu pinnguarniarlu-
tik nikutserput: pinnguarnerallu
imaappoq: qilaateerannguamik pe-
qarput, saanernik sinaakkutilik,
amermik qalligaq, taannalu qisu-
minermik anaalertarpaat, eqqu-
miitsunik aalasarlutik ileqimisaar-
torlutik, qatiggatik, tallitik, nissu-
tillu tamanut tamaanga sangute-
qattaarlugit erinarsorput ilaatigul-
lu ileqqorsuutit atorneqarluarsin-
naasut ataasiinnarmik erinallit su-
lerisarnerminnillu imallit atortar-
paat. Qiimanerulerniarlutik pe-
qanngitsortatik illaruaatigisarpaat
quiasaarutigalugit oqaluttarneri
pissusiiluunniit allat ilaartarlugit.
Unnuarsuaq naallugu taamatut a-
liikkusersorput-----«.
Timini sangujoraartillugu
Tunumut »Umiamik ilisimasassar-
siornermi« 1883-84-mi ukiinerta-
limmit Gustav Holmip Ammassa-
limmi inngerneq ima allaaseraa:
»Atuisoq matup saavani naqqup
qeqqani qeqartarpoq, allaangalluni
seeqqunilu peqingatilaarlugit. In-
ngertoq angutaaguni uninngaan-
narneq ajorpoq, inngerutilli akut-
toqatigiissaarnera malillugu seeq-
quni annerusumik minnerusumil-
luunniit peqeqattaartarlugit, ilaan-
nilu siumut kungumilluunniit allo-
riartarpoq tunummulluunniit saat-
tarluni. Ilaatigut timini assigiin-
ngitsorpassuarnik sangujoraartil-
lugu aalatittarpaa. Qilaat sakissap
nalaaniitinneqartarpoq saamim-
mik tigummillugu, kajumillu taler-
pimmik tigummiarneqartumik qi-
laatip sinaakkutaa ipuata akianiit-
toq pingasukkuutaartunik sivikit-
sunik anaalerneqartarpoq. Innger-
toq sequnngingajassimasarpoq kii-
naatalu isikkua allanngussanani,
ilaatigulli soorlumminnermik illlar-
nermilluunniit kipitinneqartar-
poq.«
Kiisalu Erik Holtved-ip 1935-
37-mi Avanersuarmiinnerminit
marlukkuutaarluni inngerneq al-
laaseraa:
Inngertut marluullutik tamarmik
assigiimmik nipeqarlutik atuipput.
Aappaa qilaatersorpoq, aappaali
qeqqiinnarluni inngertoq isini
qummut saatillugit, amerlanerti-
gullu sequnngingalluni. Qilaater-
sortup timini inngerummut tiguar-
tisimanermullu atatinnerullugu aa-
latittarpaa. Akuttoqatigiissaarineq
tassaavoq anaasinerit pingasut tul-
leriisungaannartut, dum-dum-
dum, qiterlersaat kingullermut aal-
larniinerulluni. Taamatut ingiui-
neq unitsinnagu ingerlanneqartar-
poq, sukkassusialu kisimi allann-
gortinneqarsinnaavoq sukkatsitil-
lugu, ilaanni sakkortuumik. Sas-
sarsimanermi tamarmi isikkat niki-
sinneqarneq ajorput.
Inngertup nissuni avissaangati-
laartarpai, tassa timini kisiat aala-
tillugu, amerlanertigut seeqquni
peqilaarlugit. Qilaatersorneq iluti-
galugu (ingerlaqatigalugu) eqqus-
sortarpoq, qilaallu eqquit killuan-
nut nuunneqartarluni. Timi aam-
ma aalatinneqartarpoq, taassuma-
li, ingammillu tuit, aalatinnerat aa-
lajangeruminaappoq. Soorlumi sa-
juallattarnerit timi aqqusaartaraat,
soorlu qimmeq masattoq issutto-
raangami. Inngerneq qilaatersor-
nerlu erseqqissumik imminnut ata-
qatigiinnersut tusaajuminaappoq.
Soorlumi qilaat isumaminik inger-
lasoq, inngerutip ingerlanera apeq-
qutaatinnagu.« (uanga nuts.)
Immikkoortut qulit
Nipilersornermik ilisimatuup ilin-
niartitsisullu Michael Hauser-ip
H.C. Petersen-illu (nunatsinni ilisi-
maneqarluartup) kalaallit inngeru-
taat nipilersortarnerallu immik-
koortitersimavaat, saqqummersis-
simallugillu »Meddelelser om
Grønland«-imi nr. 7, 1985. Tassani
inngerutit immikkoortunut qulinut
agguarneqarsimapput:
1. Inngerutit upperisarsiorner-
mut tunngasut. Taakkununnga
ilaaapput: Aquutit (Tusariat innge-
rutaat), Toornisut inng., Taartat
inngiitaat (Tunumi), Qilasut inng.,
Inng. tussiutit (serratinut qanittut),
Anersaatit, Serratit assigiinngitsut,
Uaajeerutit, Upputit, Nersuutit,
Aqaatit, Pernartorsiutit, Qutsasiu-
tit, Pisanut innng. (Assersuuti-
gaakka)
2. Ingerutit ivernermi atorneqar-
tartut. Assersuutigalugit: Innger-
nissamut kajumissaarutit, Akin-
naatit, Aallarnersaatit, Kingilliisit,
Avissaarutit, Ivertut pisii, Inngeru-
tit kingornuttakkat, Inng. assuar-
liutit, Tippalersiutit.
3. Anersaatit. Taakkununnga
ilaapput; Inng. pinngortitamut mi-
aiginermik imallit, Inng. nunanit
immikkut misigissuseqarfigisanut
tunngasut, I. Inuit akornanni misi-
gissutsinik imallit, I. saassussissu-
tit, I. appiussuisussutit, I. nuan-
naarnermik aliasunnermillu imal-
lit.
4. Inngerutit aliikkutat. Taakku-
nunnga ilaapput; Inng. taallaqann-
gitsut, (Tunumi) Mumerutit, Quia-
saarutit.
5. Inngerutit sulianut tunngasut.
6. Inngerutit sumiissusersiutit pi-
sanillu kalerriissutit.
7. Erinarsuutit ikattut pinnguar-
tullu atortagaat.
8. Meerarsiutit.
9. Meeqqat inngerutaat.
10. Inngerutit oqaluttuaniittut.
Fugle, dyr og fisk
udstoppes naturligt og hold-
bart. Billige priser. Medsend an-
noncen, 5% rabat. Salg af fær-
digvarer.
Konservator Hans Novrup
Strandvejen 52, 7120 Vejle 0
Tlf. 05 81 47 27
Det skrevne
budskab...
har gennem årtusinder været
grundlaget for al uddannelse og in-
formationsformidling.
Bogen har været fundamental i
udbredelse og kendskabet til kunst
og videnskab, og dens betydning
har gennem tiderne været stadigt
stigende.
Litteratur, kommunikation og
nyhedsformidling formidles nu via
mangeartede kanaler, men på
trods af disse ændringer i informa-
tionsstrukturen, er bogen i dag det
foretrukne redskab til viderebring-
ning af kommunikation.
Der bliver læst mange bøger i
Grønland og Atuagkat Boghandel
har i mange år haft det store an-
svar, at skulle kunne tilbyde det
grønlandske samfund et varieret
og bredt udvalg af relevant littera-
tur. Selvfølgelig til relevante priser.
Dette har altid været Atuagkats
målsætning, og det vil fortsat være
sådan.
Derfor bugner vore hylder og
reoler altid af spændende bøger
inden for alle genrer og til ethvert
formål.
Det skulle glæde os, at vise dem
for dig.
HELE GRØNLANDS LOKALE BOGHANDEL
CVOTRYK