Atuagagdliutit

Árgangur
Tölublað

Atuagagdliutit - 09.12.1997, Blaðsíða 10

Atuagagdliutit - 09.12.1997, Blaðsíða 10
10 Nr. 95 • 1997 GRØNLANDSPOSTEN Atuagaq: Inuutersuaq Ulloriaq Atuakkamik naliliisoq Otto Sandgreen Atuagaq taanna pisiaralugu qupperarukku takussavat anginersaa Hans L. Larsenip atuakkiarinngikkaa, inuilli ar- laqartut aammalu pingaame- rusumik inuk pineqartoq nammineq atuakkoqataasi- masut. Taamaakkaluartoq atuakkiortuanik taaneqartoq pissusissamisoortumik pivoq, soqutiginninnermigut eqia- suissutsimigullu atuagaq taanna qiimmaammemartoq naammassisinnaasimamma- gu. Angutip atuakkiarineqar- tup Inuutersuup atuakkiassaq taanna aallamerpaa, Hans L. Larsen siulequtsiussamini Inuutersuaq pillugu ima al- lammat: »1982-imi Knud Rasmussenip Højskoliani utoqqaat ataatsimeersuarne- ranni peqataatilluni inigisat- sinnut omippaanga. Pappia- raatini nassarsimasani saq- qummiuppai, qimerloorte- reerlugillu imatut oqarfigaa- nga: »Maanna uanga utoq- qarsuanngorpunga, siunerta- risimagaluarpara makku ka- tersugaatiminikka atuagan- ngorterusukkaluarlugit, illit ilisarisimagakkit saaffigaak- kit qaqugu inuujunnaaruma saqqummersinniajaaritit...« Tamannalu tassa Hans L. Larsenip isumaga malillugu torrallavillugu naammassi- vaa. Ingerlatiinnarluguli oqar- tariaqarpunga: Atuakkiaq na- lileruminaappoq, inuttaasoq inunnit arlaqartunit naatsun- nguakkuutaartunik assigiin- ngitsutigut qanorissusilerne- qarmat. Kisianni tamanna so- qutaanngilaq, una pingaartin- narnerulluni: Atuakkiortua Hansi inuttaasumut nerior- suisimanini eqquutikkumallu- gu angisuupilorujussuarmik suliaqarsimavoq, inuit Inuu- tersuarmut atassuteqartarsi- masut saaffigisarsimavai angut taanna pillugu misigi- saminnik allaaserinnitsillugit, tamannalu imminermini suli- aavoq aamma mikinngitsoq. Nuannaarutiginngitsuugas- saanngilaq qujassutiginngit- suugassaananilu avanersuar- miut ilaannik imaqartumik atuagaateqalemerput - Oo- daaq kisimiikkunnaarpoq. Immikkullu atuagaq »qano- rissusilernagu« innersuussuti- giinnassavara pisiareqqullu- gu, ilumut soqutiginartuuvoq. Kisianniaasiit amigaateqa- laarpoq, atuakkiarisaasup atu- akkiortuatalu tamarmik pi- suussutigisaannik oqaatigine- qarsinnaasumik - tassa Inuu- tersuup soorlu Kangerluar- summiinnerminni piniartutut inuunermi misigisat ilaat oqa- luttuarisimanngilaa, tassa 1938-p ukiaani nuliani aappa- ralugu eqalupparujussuarnik pisaqamertik - ilaatigut unga- sikkaluarlutigik inuulluutigil- luarsimasatsinnik. Taamatul- lu isumaga malillugu Fanger- rådep ataatsimiissutaani allas- simasunik ilaqarnerusariaqa- raluarpoq. Ukioq 1938 Inuutersuaq ilasseqqaarpara, tassa umi- arsuarmik Siorapalummut pilluta suliassanik akunnat- tuutsiamitsinni piniartoq ajo- qersuiartortitaq taamani sora- arninngoreersimasoq Enok Kristiansen oqaloqatigitsia- rakku. Tuperminnut aggersar- manga iseriartorlunga mat- tammik inororsaarmannga as- sut mamarsalersunga silatit- sinni qatittuarpalaamik illar- palaariartoq alakkaleriarpoq piniartoq. Enukkut aalaniullu- arpaat - utoqqatserlunili er- ngerluni aniniara'mi palasis- sartinngooq ilassitsiarusun- nermik puttukkiartulaartoq... angut mikisukullak sillajaaq, nalunarani imaannaq uppiti- tassaanngitsoq...sunaaffalu- mi. Tassami ilassiinnarlunga a- nimmat - ilassinnikkiartorne- ralu ulloq mannamut puiun- ngisaannarpara qungujuum- missutigisarlugulu - taava Enok pilerpoq: »Inuutersuaq inuit eqqaamallaqqissut eq- qaamallaqqissortaraat. Tassa sammisarilluartarpaa Ittus- saarsuat - taamanilu arnaq taanna aamma takuara - atu- akkiaani Amandus Petrussen- ip aaqqissugaani »Qillarsuak- kunnik oqaluttuaq«-mi atuar- sinnaavat - oqaluttuartillugu, sumillu allattugaqanngilluin- narluni tusakkani tamaasa eq- qaamalluartarpai.« Tamatuma kingoma ukiuni arfinilinni avanersuarmiin- ninni soorunami naapisimaar- luartarpara Fangerrådimilu ataatsimeeqatigisarlugu, kii- naa anginerusumik qunguju- laamermik ilisamaatilik pui- ortussaajunnaarsimallugu, Kangerluarsummilu illuanni nulianillu angisuumik unner- siutigisariaqartumik pineqar- tarsimallunga qujassutissa- qarfigilersimallugit, - taa- maattumik atuagaq una angummut tassunga nulianul- lu qujassutitut isumaqarfigi- tigu - tamanna atuakkiortuata Hans L. Larsenip ajorissasi- manngilaa. Aaqqissuisoq Hans L. Larsen Atuakkiorfik 1997 Quppernerit: 139 Akia: kr. 148,00 Atuagaq Ejnar Mår Gudmundsson: Silarsuup inngilii Allattoq, Otto Sandgreen Atuakkiorfik 1997, 252-inik quppemilik, akia 252,00 kroner. Atuakkiortua islandimiuu- voq, atuakkiaalu taanna qallu- naatuunngortinneqarsimasoq Peter Fr. Rosingimit kalaalli- suunngortitaavoq. Atuakkiortua arlalinnik atuakkiaqarsimavoq, unalu »Silarsuup inngilii« torralla- gaasimaqinermat Nunat avan- narliit Siunnersuisoqatigiivisa atuakkiomermut nersomaasi- uttagaannik nersornaaseme- qarsimavoq. Quppemerisa siulliit ilaan- ni, atuakkap aallarteriamera- ni, allassimavoq atuagaq taanna atuakkiortup qatan- ngutaanut 43-nik ukioqarluni toqusimasumut eqqaaneqaa- tissiissutaasoq, nalunarlunili suna pillugu, erseqqissumik oqaatigineqannginnami. Ta- manna pillugu oqartariaqar- poq: Atuagaq islandimiunut tunngavoq, inunnik taakku- ninnga, atuakkiortumik qa- tanngutaanillu ilaqutaannillu ilisarisimannittuinillu ima- qartoq. Ataguli! Atuakkiaq taanna oqaluttualiaasumik oqaatigi- neqarpoq, tassanilu inuttaasut pingaamersaat skizofrenimik taaneqartartumik nappaate- qartoq. Uggomarpoq nappaa- tip taassuma sunarpiaanera tamatuminngalu nappaateqa- lersumut qanoq sunniuteqar- tamera ilisimasaqarluartumit nassuiaatigineqarsimanngim- mat. Oqaatigineqartarporli nappaat taanna isummakkut nappaataasoq, kinaassutsip allanngomera, avinneqarnera - immaqa isumaarunneq, tsu- makillineq, sianilluanngin- neq. Aamma allamik nassui- ameqartarpoq, tassa inuusut- tup utersigisaqannginneruju- suanik (ungdomssløvsind). Imaassinnaavoq atuakkiortup qatanngutaa toqujaartoq taan- na tamatuminnga nappaate- qarsimasoq, taamalu nappaa- tip taassuma qanorissusia atu- akkiortuata »qanillugu« atu- akkiarisimallugu. Atuakkap sianilluanngin- nermik (oqaaseq taanna na- leqqulluinnanngitsoq nalun- ngikkaluarpara) imaqamera qaavata assiliartaatigut erser- sinniameqarsimavoq - inuusi- magunaraluartut titartomer- passuamik paasissaalluanngi- tsut. Naluara nappaat qulaani taaneqartoq Nunatsinni qanoq atugaatiginersoq. Sianigin- ngilluinnarpara. Atuakkap taassuma kalaallisuunngortin- neqarnissaanik pingaartitsil- lutik sulissutiginnittut nalusi- massanngilaat atuakkamik taama ittumik atuagaateqar- nissaq kalaalitsinnut qanoq pingaaruteqartigissasoq - siu- mut ilisimareemeqamiassam- mat taassuminnga nappaate- qalemeq inummut pineqartu- mut avatangiisaanullu qanoq sunniuteqartartoq. Aammami imaassinnaavoq nersomeqar- simanerinnaa pillugu nutser- neqarsimasoq. Nappaatip taassuma qano- rittuussusianik nalusutsinnut atuagaq peqqissaarullugu atu- araanni ilinniarfissaavoq, - sunaaffa taamaattumik nap- paatilik assigiinngitsorpassu- amik atugaqarsinnaasoq. Atuagaq taamaannermigut uannut assut nalileruminaap- poq, taamaattumik quppeme- rit ilaanni allassimasunik eq- qarsaatersorfissaqqitsitannik issuaatsiaannassaanga, soorlu qupp. 47-mi: »Nukappiaran- nguugallarama ilisimatuussu- seq tassaaginnarpoq nammi- neq iluarisannguamik isumas- sarsiat: Unnuaq tassaavoq malik nunakkut qaariartortoq, ullut tassaallutik orpiit sorla- qaratik immatigut sarfaatitit- tut, immatigut kiserliorlutik isummakkut ingerlaarlutik taamerinnarmut aniasutut it- tutigut«. Qupp. 65: »Nalunaaqutaq marlunngorpoq. Taamaakka- luartoq paasisinnaanngilara aqqusinermi quasartumi, inuunermik taaneqartartumi, sooq iluamik napaniarsin- naannginnerlunga, sooq inuit ilaat aqqusinertigut narlullu- innartutigut ingerlannartar- nersut, massa allat aqqusinee- rannguani nerukitsuni tarra- juttuinnarni ingerlaniarusaa- palaaginnartartut...« Qupp. 246: »Qaqqat kittili- tik qaqortut peerpatigit tim- missat tikerarlutik takkutis- sapput. Nakorsap taaq tigus- savaa tiitorfimmullu kuillugu, taavalu allaffimmi ukiup taar- neranut tammarluni. Taqqama silataani piffissaq sululerluni aarsaarpoq, tungu- jortumit akimut ersitsumiit sinerissamut taarmit poorne- qartumut. Sivinganermi aput sinimminit iterpoq. Timmis- sat aallarpata taamerup tiitor- fimmi amiakkui kuineqassap- put...« Kalaaq meeraqataalu joiianni: pi „\ ror Ml VKKiORI IK 4; w Meeqqat nunaqar- fimmiut Jullikkunni atuffassissutigissallugu piukkunnartoq (PM) - Johanne Platou-p meeqqanut atuakkiaa »Ka- laaq meeraqataalu« nunatta avannaarpiaani nunaqarfimmi inuuneq pillugu oqaluttuartoq assut meeqqanut jullimut tunissutissaqqippoq. Kujataamiuulluni nunatta avanaarpiarsuani kaperlattar- tumi inuuneq tusarfigalugu assut alutomartoqarpoq. Ka- laaq meeraqataalu nunaqar- fmnguami inukitsumi perori- artorput ulluinnarnilu inuu- nermut akuliusimalluinnarlu- tik. Naak meeqqatut allatut pinnguamermik aallutaqarlu- artaraluarlutik aamma isuma- gisassaqartuartarput tamanna- mi pisariaqarluinnarpoq inui- aqatigiinnguani piniamermik inuuniuteqartuni. Kikkut ta- marmik pisinnaasartik najoq- qutaralugu ikiuuttarput. Meeqqat atuakkami naa- peqqaarpavut atuareersimal- lutik atuarfiup silataani nipi- mik aalajangersimasumik tu- saaniagaqartut. Tassami heli- kopterimut ilaalluni Angu- taaluk tikittussaavoq. Angu- taaluk utoqqaavoq assullu meeqqanik assannittuulluni. Meeqqallu utoqqartartik aam- ma asaqaat. Angutaaluup tikinngilaar- nerani piniartut marluk nan- nussimallutik nunaqarfimmut tikikkiartorlutik kalerrisaarip- put. Atuartut paasitinneqarput taama qimussit tikikkiarto- raangamik qaammartartumik ikitseqattaartartut nannussi- manertik kalleriutigalugu. Pi- niartup aappa tassaavoq Ka- laap angutaa, taamalu qaam- martartumik kalerriineq nilat- tartillutik takugamikku qiim- maallaqaat nunaqqatitillu ka- lerrisaarlugit. »Naneruarraaq - Naneruar- raaq«. Kallaaq perngarpoq Taamaalluni Kalaaq puisimik pemarpoq. Tamannalumi nu- naqarfinnguarmiunut tamanut nuannersumik tutsinneqar- poq. Puisitaa amiakkuerullu- gu sassaalliutigineqareermat unnukkut katersortarfimmi nuannattunnguaqarpoq. Ka- laap angajoqqaavi pingaartor- siomermik tunniussinnaasatik tamaasa erligiunnaarlugit pil- liutigaat. Makku ilaat nannup amimernganik qarliliassanik paggattut, ilaat mattassuamik qaleralinnillu, naggtaatigullu qitik. Oqaluttuaq atuarlugu nunaqqatigiit nuannaarnerat nallittorsiomerallu takorloo- ruminarluinnarpoq. Taamatuttaaq ukiup inger- lanerani piniagassat malitta- ralugit nunaqqatigiit inuune- rat oqaluttuarineqarpoq, alu- tomartunullu ilaalluni avaner- suarmi appaliarsunniartame- rup eqqartomeqamera. Ila qanormi qilanaamarti- gaa, taama eqqarsarnarpoq meeqqat malittarisatta ilaata Bertiliip umiarsuup tikinnis- saanut qilanaamera atuarlugu. Nunaqarfik ukiumut ataasia- annarluni umiarsuaqartarpoq Bertiliilu cykelinik allatitsisi- mavoq umiarsuullu tikinnis- saa pissangagingaaramiuk al- lamik isumaaruppoq. Berti- liilli umiarsuup tikinnissaanut kisiartaalluni qilanaartuun- ngilaq, tassami taama akuttu- tigisumik tikinneqartaramik niuertarfimmi nioqqutissanik nunguutsingajavissimapput, nunaqarfimmiullu tamarmik umiarsuup tikinnissaanut qi- lanaarput. Atuagaq Einar Heilmanni- mit assiliartalersugaavoq. Kalaaq meeraqataalu 52- inik quppernilik kr.l 12,- Atuakkiorfik 1997.

x

Atuagagdliutit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.