Fréttablaðið - 05.07.2005, Blaðsíða 14

Grundvallarmálin í Gleneagles
Lei›togafundur sjö helstu i›nríkja heims og Rússlands hefst á morgun í Skotlandi. Málefni fátækustu
ríkja heims ver›a í brennidepli en einnig ver›a a›ger›ir til a› sporna vi› hl‡nun jar›ar ræddar. Hverjar
efndirnar svo ver›a á eftir a› koma í ljós.
Upptakturinn að leiðtogafundi sjö
helstu iðnríkja heims og Rúss-
lands hefur verið í lengra lagi og
vakið nánast meiri athygli en
sjálfur fundurinn. Á morgun
koma leiðtogarnir hins vegar
loksins saman í Gleneagles í
Skotlandi og taka ákvarðanir sem
gætu haft veruleg áhrif á líf stórs
hluta heimsbyggðarinnar. Tvö
mál verða í brennidepli: aðstoð
við fátækustu ríki heims og hlýn-
un jarðar.
Samkomulag í sjónmáli
Ráðamenn heimsins hefur hingað
til greint á um orsakir hækkandi
hitastigs jarðar og til hvaða að-
gerða eigi að grípa til að snúa
þeirri þróun við. Stór hluti iðn-
ríkjanna hefur staðfest Kyoto-
bókunina sem skuldbindur þau til
að draga úr losun gróðuhúsaloft-
tegunda en Bandaríkin eru ekki í
þeim hópi.
Á G8-fundinum hyggjast leið-
togarnir ræða hvaða leiðir eru
færar í þessum efnum eftir að
Kyoto-bókunin rennur út árið
2012.
Þrátt fyrir að George W. Bush
Bandaríkjaforseti hafi þegar lýst
því yfir að hann muni ekki skrifa
undir samkomulag í svipuðum
dúr og Kyoto-bókunina þá eru
menn engu að síður nokkuð bjart-
sýnir á að sátt náist á fundinum
um aðgerðir til að sporna við hlýn-
un jarðar.
Undirbúningsfundir erindreka
G8-ríkjanna stóðu yfir alla helg-
ina um málið og hafði breska dag-
blaðið Financial Times eftir ein-
um þeirra að samkomulag hefði
náðst um ályktunardrög sem allar
líkur væru á að leiðtogarnir
myndu síðan samþykkja.. „Í drög-
unum er viðurkennt að bregðast
verði við hlýnun jarðar og að um-
svif okkar mannanna séu ein af
orsökum hennar.“ Í drögunum eru
Kínverjar og Indverjar hvattir til
að standa sig betur í loftslagsmál-
um.
Í viðtali við bresku ITV-sjón-
varpsstöðina tók Bush í svipaðan
streng þar sem hann lýsti hækk-
andi hitastigi jarðar sem „mikil-
vægu vandamáli sem taka verður
á“. Þessi ummæli eru athyglis-
verð því fram til þessa hafa
bandarísk stjórnvöld ekki talið
fyrirliggjandi rannsóknir nægi-
lega afdráttarlausar til að ástæða
sé til að grípa til sérstakra að-
gerða á grundvelli þeirra.
Þótt Bandaríkjamenn vilji ekki
gangast undir skuldbindingar um
sértækar aðgerðir til að draga úr
losun gróðuhúsaloftegunda sagði
Bush að mikið kapp væri nú lagt á
í Bandaríkjunum að þróa um-
hverfisvænni orkugjafa, vetnis-
bifreiðar og önnur svipuð úrræði
sem drægju úr jarðeldsneytis-
notkun þjóðarinnar.
Ráðist gegn fátækt
Málefni Afríkuríkja sunnan Sa-
hara eru hins vegar sá liður fund-
arins sem flestir munu fylgjast
með. Live-8 tónleikarnir um helg-
ina voru beinlínis haldnir til að
vekja athygli á fátæktinni sem
þessi lönd búa við og skora á leið-
toga G8-ríkjanna að gera eitthvað
í ástandinu. Það er einkum á
þremur sviðum sem aðgerða er
talið þörf: við að bæta aðgang fá-
tæku landanna að mörkuðum,
lækka eða fella niður skuldir
þeirra og stórauka þróunaraðstoð.
Flestir eru sammála um að
verndartollar og niðurgreiðslur
sem ríkari lönd heimsins beita
enn miskunnarlaust standi efna-
hagslífi þróunarlandanna veru-
lega fyrir þrifum þar sem þau
geta ekki selt útflutningsafurðir
sínar með góðu móti. Bush sagði í
viðtalinu á ITV í gær að hann
væri til viðræðu um að hætta nið-
urgreiðslum á bandarískum land-
búnaðarvörum, en aðeins ef Evr-
ópusambandið legði landbúnaðar-
stefnu sína á hilluna. Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands,
hvatti sömuleiðis til að ESB hætti
niðurgreiðslum á landbúnaðar-
vörum í umræðum um fjárlög
sambandsins á dögunum. Engu að
síður verður að telja ólíklegt að
niðurgreiðslum verði hætt, til
þess er andstaða þjóða á borð við
Frakka og Þjóðverja allt of mikil.
Mikilvægur áfangi náðist í síð-
asta mánuði við að draga úr fá-
tækt þróunarlandanna þegar fjár-
málaráðherrar G8-ríkjanna sam-
þykktu að fella niður 2.600 millj-
arða króna skuldir þeirra nítján
ríkja sem verst eru stödd. Tals-
menn hjálparsamtaka benda hins
vegar á að 43 önnur ríki glími við
alvarlegan skuldahala. Þeim verði
einnig að hjálpa svo þau geti frek-
ar einbeitt sér að því að bæta heil-
brigði og menntun þegna sinna.
Um þetta ríkir hins vegar ágrein-
ingur og vitað er að Bandaríkja-
menn eru ekki tilbúnir að fallast á
slíka niðurfellingu skilmálalaust.
Hvað beina fjárhagsaðstoð
varðar hermir Financial Times að
talsverðar líkur séu á að G8-ríkin
muni á fundinum ná samkomulagi
um að tvöfalda þróunaraðstoð
sína á næstu fimm árum. Á síð-
asta ári nam aðstoð helstu aðildar-
ríkja Efnahags- og framfarastofn-
unarinnar við þróunarlöndin rúm-
um 5.000 milljörðum króna
þannig að um umtalsverða fjár-
muni er að ræða ef þessi góðu
áform ná fram að ganga. Á hinn
bóginn er líklegt að aðstoðin verði
skilyrt verulega til að tryggja að
fjármunirnir nýtist sem best en
það gæti aftur leitt til að sumar
þjóðir sem eru svo óheppnar að
eiga spillta leiðtoga fá ekki neitt.
Samkvæmt nýrri ársskýrslu Samein-
uðu þjóðanna um eiturlyfjaneyslu í
heiminum fjölgar eiturlyfjaneytend-
um stöðugt. Kannabis er vinsælasta
efnið en kókaín er í sókn í Evrópu.
Þórarinn Tyrfingsson yfiræknir
sjúkrahúss SÁA á Vogi segir að svip-
uð þróun sé á Íslandi.
Hvernig er þróunin á Íslandi?
Það fer ekki milli mála að neysla
ólöglegra vímuefna er að aukast. Til-
fellum af neyslu ólöglegra vímuefna
hefur fjölgað úr 300 árið 1985 upp í
meira en 800 árið 2005. Kannabis-
neysla hefur vaxið stöðugt frá 1996
og hefur aldrei verið meiri en und-
anfarin tvö ár. Við höfum fylgt öðr-
um Evrópuþjóðum í kókaínneyslu
en um 1999 varð sprenging í kóka-
ínneyslu á Íslandi. Síðan þá hefur
neysla efnisins aukist hægt og ró-
lega.
Hvaða fíkniefni er mest notað á
Íslandi?
Það fer eftir aldri og ýmsu, en það
sem mest er notað er kannabis. Ef
skoðuð er neysla örvandi efna svo
sem e-pillna, amfetamíns og kóka-
íns annars vegar og kannabis hins
vegar má samt vart sjá hvað er vin-
sælast af þessu. 60 prósent eitur-
lyfjaneytenda á milli tvítugs og þrí-
tugs eru á örvandi efnum en kanna-
bisnotkun er mun meiri meðal
þeirra sem eru undir tvítugu.
Hvernig er kókaínneyslan á Ís-
landi?
Kókaínneyslan hefur öðruvísi snið í
Evrópu. Þegar þetta kom til Banda-
ríkjanna voru þetta nýir kúnnar, fólk
sem ekki hafði verið í eiturlyfjum
áður. Í Evrópu er þetta mjög blönd-
uð neysla. Fólkið hefur verið í neyslu
áður í öðrum efnum. Það er gríðar-
lega mikil þjóðsögn að þeir ríku séu
í kókaíni. Kókaínneytendur eru ekki
ríkir hér. Það fólk sem leitar til okkar
vegna kókaínneyslu er ekki ríkt, það
er ungt og varla komið inn á vinnu-
markaðinn.
ÞÓRARINN TYRFINGSSON
Eykst stö›ugt
FÍKNIEFNANEYSLA
SPURT & SVARAÐ
14 5. júlí 2005 ÞRIÐJUDAGUR
Fundur svonefndra G8-ríkja hefst í Gleneagles
í Skotlandi á morgun en þar verða ýmis mikil-
væg mál brotin til mergjar.
Forsaga málsins?
Félagsskapur helstu iðnríkja heims á rætur
sínar að rekja til olíukreppu áttunda áratugar-
ins en árið 1973 höfðu Bandaríkjamenn for-
göngu um að kalla til sérfræðingafundar sex
voldugustu ríkja Vesturlanda. 1975 hittust svo
leiðtogar þessara ríkja í fyrsta sinn til að ræða
um heimsins gagn og nauðsynjar og um svip-
að leyti var farið að kalla hópinn Group of Six
eða G6. 1976 bættist Kanada í hópinn og
1998 var Rússlandi boðið til viðræðnanna í
fyrsta sinn. Síðustu árin hefur svo forseti
framkvæmdastjórnar ESB verið áheyrnarfull-
trúi á fundunum.Vera Rússa í þessum hópi er
nokkuð athyglisverð því þeir eru ekki í hópi
átta helstu iðnríkja heims, rússneska hagkerf-
ið er það sextánda stærsta í heiminum. Hins
vegar er kínverska hagkerfið það sjötta
stærsta í heiminum en samt er Kínverjum
ekki boðið í klúbbinn. Raunar skýtur það
skökku við að á samkomu þar sem örlög
heilu heimsálfanna eru ákveðin eigi Afríka
eða Suður-Afríka enga fulltrúa.
Hvað ræða menn?
Upphaflega snerust G6-fundirnir einöngu um
efnahags- og viðskiptamál en undir 1980
komast stjórnmál jafnframt á dagskrána. G8-
ríkin geta sett sér sameiginleg markmið og
stefnu en það er hverju aðildarríkjanna í
sjálfsvald sett hvort það fylgi þeim.
G8-klúbburinn hefur verið gagnrýndur fyrir að
vera hagsmunagæslusamtök ríkustu þjóða
heims sem vinna að því leynt og ljóst að
bæta sinn hag á kostnað fátæku ríkjanna.
Benda gagnrýnend-
urnir iðulega á nei-
kvæðar hliðar
hnattvæðingar máli
sínu til stuðnings.
Mikill mótmæli hafa
verið höfð í frammi á
síðustu árum við fundi
G8-ríkjanna og
hafa þau oft
endað með
eignaspjöllum
og meiðslum á
saklausum borgur-
um. Þannig fór allt í bál
og brand á G8-fundin-
um í Genúa á Ítalíu
2001.
Næstum öll helstu i›nríki heims
FBL. GREINING: G8-RÍKIN
fréttir og fró›leikur
SVONA ERUM VIÐ
INNFLUTNINGUR Í MAÍ
Heimild: Hagstofan
2004
2005
17
,2
33
m
il
lj
ar
ða
r
23
,9
60
m
il
lj
ar
ða
r
Nýbýlavegi 14, Kópavogi. Sími 554 4443. Fax 554 4102.
rafport@rafport.is www.rafport.is
Umboðsmenn um land allt
• Miðar á bréf, pakka, bréfabindi o.fl.
• Á CD/DVD diska, miðar úr plasti
• Prentar miða úr Word-, Excel- og Outlook
• Prentar merkiborða bæði á pappír og plast,
stærðir eftir vali, allt að eins meters langa
• Allt að 62mm breidd
• 50 miðar á mínútu*
• USB tenging
• Windows hugbúnaður
• Sjálfvirk klipping
• Heilar lengjur eða staðlaðar
*Staðlaðir póstfangamiðar
Fljótvirkasti miðaprentarinn
Umboðsaðili:
QL-550
Ti lboðsverð 12.999 kr. Augl. Þórhildar 1390.43
KRÖPP KJÖR Vonast er til að leiðtogar iðnríkjanna átta muni komast að samkomulagi um að aðstoða fátækustu ríki heims við að
komast út úr þeim ógöngum sem þau virðast föst í.
SVEINN GUÐMARSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
LEIÐTOGAFUNDUR
G8-RÍKJANNA