Fréttablaðið - 05.10.2005, Blaðsíða 46

MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 2005 MARKAÐURINN22
F Y R S T O G S Í Ð A S T
Hugtakið fjármálalæsi er nýlegt hér á landi. Það
hefur þó lengri sögu erlendis, ekki síst í Bandaríkj-
unum þar sem kennsla og rannsóknir hafa verið
stundaðar um árabil á því sem kallað hefur verið á
ensku Financial Literacy.
Íslandsbanki hyggst nú í samstarfi við Háskól-
ann í Reykjavík halda námskeið fyrir almenning
um færni í fjármálum og var ráðstefna bankans
sem haldin var í samvinnu við Háskólann í Reykja-
vík um fjármálalæsi upphafið að frekari kynningu
aðilanna tveggja á vitundarvakningu meðal al-
mennings um fjármál. Íslandsbanki
ætlar á næstunni að dreifa á öll heimili
fræðsluriti um eignauppbyggingu og
færni í fjármálum.
Íslandsbanki kynnti á ráðstefnunni
niðurstöður könnunar sem bankinn
gerði um viðhorf almennings til fjármála. Þar kom
meðal annars í ljós að tæplega sextíu prósent að-
spurðra sögðust hafa mikinn áhuga á fjármálum en
þegar sömu aðilar voru spurðir hvort þeir höfðu
þekkingu á fjármálum sögðust aðeins rúmlega þrjá-
tíu prósent hafa mikla þekkingu á fjármálum.
Almar Guðmundsson, framkvæmdastjóri eigna-
stýringar hjá Íslandsbanka, sagði það ljóst að mik-
ill áhugi væri á fjármálum hjá almenningi en
byggja þyrfti upp færni. Hann sagði að nútímamað-
urinn legði fyrst og fremst áherslu á lága greiðslu-
byrði og svigrúm til lífsgæða á þeim tíma sem hann
lifði í þegar kæmi að húsnæðismálum en hugsaði
því minna um að byggja upp eignir enda væri eig-
infjármyndun hæg.
Þessar staðreyndir sagði Almar kalla á að auka
áherslu á uppbyggingu á fjármálalegum eignum ef
fólk ætlaði sér að hafa svigrúm til lífsgæða í fram-
tíðinni. Í könnun Íslandsbanka kom fram að karlar
spöruðu hærri upphæð á ári en konur, um 240.000
krónur á móti 140.000 krónum hjá konum. Það
skipti hins vegar máli hvernig almenningur hygðist
ávaxta peningana og að bankarnir gegndu þar mik-
ilvægu hlutverki því þeir hefðu náð mikilvægum
árangri og hefðu mikla sérfræðiþekkingu. Þeir
ættu því að deila þekkingu sinni með almenningi.
Meðal erlendra fyrirlesara á ráðstefnunni var
dr. William L. Anthes, formaður sam-
takanna National Endowment for Fin-
ancial Education. Hann sagði að Íslend-
ingar gætu lært af þeim mistökum sem
Bandaríkjamenn hefðu gert. Anthes
sagði að margir gerðu sér ekki grein
fyrir því að það kæmi að skuldadögum. Þeir sem
tækju lán vissu margir hverjir ekki að það þyrfti að
greiða þau til baka. Mikilvægt væri að átta sig á því
að það væri hægt að byggja upp eignir á sama hátt
og það væri hægt að byggja upp skuldir og fólk
gæti valið þar um. Hann sagði að það væri leikur
einn að fá greiðslukort í Bandaríkjunum og að
dæmi væru um að ungt fólk í Bandaríkjunum hefði
framið sjálfsmorð út af of háum greiðslukorta-
reikningum. Mikilvægt væri að fræða ungt fólk um
fjármál og að um sex hundruð þúsund nemendur í
Bandaríkjunum fengju námsefni samtakanna um
fjármálalæsi á hverju ári. Það væri ekki síður mik-
ilvægt í samfélagi eins og Íslandi sem hefði alla
burði til að kenna komandi kynslóðum að spara
frekar en að skuldsetja sig.
M Á L I Ð E R
Fjármálalæsi
Eru Íslendingar að einhverju
leyti eftirbátar nágrannalanda
sinna þegar kemur að viðhorfi
til fjármála?
Þeir sem hafa búið erlendis
kynnast því oft að eigin raun.
Við erum að sumu leyti ennþá
föst í „þetta reddast“ hugsun-
inni sem þekkist minna meðal
annarra þjóða. Við höfum þó
litlar beinar samanburðarupp-
lýsingar í hönd-
unum í sambandi
við þetta. Annars
má segja að við-
horfið hefur
breyst mikið
undanfarin ár og
fjármálin eru
farin að skipa
mikilvægari sess
hjá almenningi
hér á landi. Við
hjá Íslandsbanka
létum nýverið
gera könnun um
þekkingu lands-
manna á fjármál-
um. Þar kom í
ljós að meirihlut-
inn eða tæp 60%
hefur áhuga á
fjármálum sem
þýðir að fólk er að velta fjár-
málum fyrir sér og hefur áhuga
á aukinni þekkingu í þeim efn-
um. Fólk er líka farið að upp-
götva í ríkari mæli hversu auð-
velt og mikilvægt það er að
byggja upp sjóð og undirbúa
þannig framtíðina.
Hvað er færni í fjármálum?
Færni í fjármálum snýst um að
fólk hafi tök og getu til að
skipuleggja og stýra sínum út-
gjöldum og tekjum á sem best-
an hátt. Það þýðir í raun að fólk
skipuleggi fjármál sín í núinu
með skýrum hætti og ekki síð-
ur að það leitist við að setja sér
markmið um ráðstöfunartekjur
til lífstíðar og að byggja upp
eignir og sjóði sem ná þeim
markmiðum.
Hvernig er hægt að þjálfa færni
í fjármálum?
Grunnur að því að þjálfa fjár-
málaleikni er að kveikja áhuga
á fjármálum og að viðhorfið sé
jákvætt. Mikilvægt er að áhugi
og grunnþekking á fjármálum
byggist upp í gegnum skóla-
starfið og ekki síður inni á
heimilum. Íslandsbanki hefur í
gegnum árin lagt mikla áherslu
á að fræða viðskiptavini um
hvernig best er að haga málum
og hvað ber að hafa í huga um
fjármálin hverju sinni. Þann
þátt erum við ennfremur sífellt
að efla. Á þessu ári höfum við
þegar haldið marga áhugaverða
fundi og námskeið, t.d. um
skipulag lífeyris- og eftirlauna-
sparnaðar og mikilvægi lífeyr-
ismála almennt, um húsnæðis-
lán og hvað þarf að hafa í huga
þegar þau eru tekin og um fjár-
festingar í hlutabréfum og al-
menna eignauppbyggingu. Það
er mikilvægt að bankarnir hafi
velgengi viðskiptamanna í huga
og aðstoði þá við úrlausn þess-
ara mála. Íslandsbanki veitir
sínum viðskiptavinum ráðgjöf
og þjónustu tengda eignaupp-
byggingu þannig að þeir sem
hafa ekki áhuga eða tíma til að
setja sig inn í ein-
staka þætti fjár-
mála, t.d. um
ávöxtun eigna,
eiga þess kost að
fá aðstoð sérfræð-
inga bankans við
að skipuleggja
þessi mál. Við
finnum fyrir mikl-
um áhuga á slíkri
þjónustu.
Hversu mikilvægt
er fyrir stjórn-
endur fyrirtækja
að vera glöggir á
tölur í starfi sínu?
Það hlýtur að
skipta miklu máli.
Það er nú einu
sinni svo að einn
lykilþáttur í stjórnun fyrir-
tækja snýst um afkomutölur,
áætlanagerð og markmið þeim
tengd. Þess vegna er nauðsyn-
legt að stjórnendur séu vel
ìlæsirî á tölurnar og ekki síður
að þeir skilja samhengi hlut-
anna. Þeirra viðfangsefni er í
grunninn ekkert ólíkt því sem
einstaklingarnir eru að fást við
– það þarf að skipuleggja fjár-
málin og fylgja þeim eftir til
skemmri tíma og ekki síður að
setja og fylgja eftir lengri tíma
markmiðum.
Hvernig geta Íslendingar breytt
viðhorfi sínu til fjármála?
Um þessar mundir leggur fólk
mikla áherslu á að lækka
greiðslubyrði til að skapa svig-
rúm til lífsgæða og athafna í
núinu. Þetta leiðir af sér að
eignauppbygging í gegnum
fasteignakaup er oft á tíðum
hæg sem þýðir að fólk þarf að
vera enn meðvitaðra en áður
um að byggja upp fjármálaleg-
ar eignir í gegnum lífeyris-
sparnað og annan sparnað. Við
teljum þess vegna að fólk þurfi
að breyta viðhorfi sínu þegar
kemur að eignauppbyggingu til
lengri tíma. Við þurfum að hafa
skýr markmið um okkar ráð-
stöfunartekjur þegar eftir-
launaaldri er náð og setja fram
sparnaðaráætlun í samræmi við
það. Í sparnaði vinnur tíminn
með okkur og því mikilvægt að
byrja strax. Íslandsbanki er að
fara af stað með átak til að
vekja fólk til umhugsunar um
fjármálin og kveikja meiri
áhuga og vitund á fjármálum.
Það geta allir orðið betri.
Stjórn á útgjöldum
T Ö L V U P Ó S T U R I N N
Til Almars
Guðmundssonar
framkvæmdastjóra
eignastýringar Íslandsbanka
Fjármálalæsi fyrir
komandi kynslóðir
Íslandsbanki og Háskólinn í Reykjavík héldu á dögunum ráðstefnu um
fjármálalæsi. Meðal fyrirlesara á ráðstefnunni voru sérfræðingar frá Banda-
ríkjunum, sem teljast í fremstu röð þegar kemur að fjármálalæsi. Hjálmar
Blöndal hlustaði á fyrirlestra og kynnti sér samstarf aðilanna tveggja.
GESTIR Á RÁÐSTEFNU ÍSLANDSBANKA OG HÁSKÓLANS Í REYKJAVÍK Fjöldi fólks lagði leið sína á ráðstefnuna en þar töluðu nokkr-
ir af helstu sérfræðingum í Bandaríkjunum í fjármálalæsi auk þess sem kynntar voru niðurstöður könnunar Íslandsbanka á viðhorfi almenn-
ings til fjármála.
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/E
.Ó
L
Þar kom meðal annars í ljós að tæplega sextíu prósent aðspurðra sögðust hafa
mikinn áhuga á fjármálum en þegar sömu aðilar voru spurðir hvort þeir höfðu
þekkingu á fjármálum sögðust aðeins rúmlega þrjátíu prósent hafa mikla þekk-
ingu á fjármálum.