Tíminn - 05.10.1975, Page 1

SLÖNGUR
BARKAR
TENGI
Landvélar hf
Ræða Ólafs
Jóhannessonar
á fundi
Framsóknarfélags
Reykjavíkur
...... > 0
Þessi galvaski og vigalegi
maður er Gunnar Ijósmynd-
ari Tímans, og af þviað hann
er ekki i hversdagsfötunum,
er myndin birt hér á forsiðu,
og þó ef til vill ekki siður af
þvi að hann fyllir heila opnu
af myndum inni i blaðinu af
myndum, sem hanrí tók, er
hann fór meö Flug-
björgunarsveitinni i Reykja-
vik i æfingaleiðangur á
Eyjafjallajökul um siðustu
helgi. Hér stendur hann á
efsta tindi Eyjafjallajökuls,
Goðasteini. Myndir Gunnars
eru á bls. 10 og 11 i blaðinu
I dag.
Skipafélög um heim allan hafafengið að finna fyrir efnahagsiægðinni, sem nó þjakar veröldina.
Skipafélög í örðugleikum
vegna skorts á verkefnum
HHJ—Rvik. — i sumar drógust
flutningar sjóleiðis mjög saman i
Evrópu. Þá héldu menn, að sam-
drátturinn stafaði fyrst og fremst
af þvi að sumarleyfi stóðu þá sem
hæst, og ástandið myndi batna
með haustinu, en nií er sýnt, að
svo verður ekki og orsakirnar eru
aðrar og alvarlegri.
Þannig komst Hjörtur Hjartar,
forst jóri skipadeildar SIS, að orði
I viötali við Timann i gær. Þessi
samdráttur er greinilega hluti af
efnahagskreppunni, sem nú riður
yfir, sa^ði Hjörtur. Verkefni
skipafélaganna eru nú minni en
mörg undanfarin ár og fragtin
lægri.
SIS hefur að visu nokkurn veg-
inn verkefni fyrir sin skip, en þó
er áberandi, að nú flyzt minna til
landsins af byggingarefni en áð-
ur.
Sumir islenzkir skipaeigendur
hafa reynt að finna skipum sinum
verkefni erlendis t.d. á Mið-
jarðarhafinu.
Oft hefur verið mikið um
timburflutninga frá Hvitahafinu
til meginlandshafna, en þeirhafa
að undanförnu verið minni en
veriðhefur ummargra ára skeið.
Hins vegar hefur verið mikið
um flutninga til ýmissa Afriku-
landa einkum á vesturströndinni,
sagði Hjörtur, en islenzku skipa-
félögin hafa ekki leitað á þann
markað, enda hafa ýmsir skipa-
eigendur orðið fyrir miklum
skakkaföllum i sambandi við
þessa flutninga, þvi að hafnarað-
staða og afgreiðsla er slik i mörg-
um þessara landa að skip hafa
þurft að bfða mánuðum saman
eftir losun.
Sparisjóðurinn
ó Bíldudal:
Samvinnu
eða
Lands-
bankinn
taka við
rekstr-
inum
BH—Reykjavik. — Spari-
sjóðurinn á Bildudal hefur
um nokkurt skeið átt i
rekstrarerf iðleikum. Var
þess vegna gripið til þess
ráðs að leita til viðskipta-
banka með yfirtöku i huga.
Eru þaðaðallega tveir bank-
ar, sem koma til greina i
þessuin efnum, Samvinnu-
bankinn og I.andsbanki ís-
lands.
Þannig komst Brynjólfur
Bry njólfsson, sparisjóðs-
stjóri á Bfldudal, að orði við
Timann er við höfðum sam-
band við hann.
— Þetta mál hefur verið á
döfinni frá þvi um siðustu
áramót og er á lokastigi
þessa dagana. Hvor bankinn
yfirtekur rekstur sparisjóðs-
ins vil ég ekki fullyrða á
þessu stigi málsins.
Rannsókn á menningarvenjum íslendinga:
Alistair AAacLean sa
rithöfundur útlendur
sem flestir þekkja
Áriö 1969 voru skráðar bóka-
búðir á tslandi áttatiu og niu, og
kom þvi bókabúð á hverja tvö
þúsund og þrjú hundruð ibúa.
Arin 1969 og 1970 seldist háii
milijón eintaka af islenzkum
bókum. Útlán i bókasöfnum
námu nær sjö bindum á hvern
mann árið 1971. Seljist sex til sjö
þúsund eintök af bók eftir Hall-
dór Laxness, jafngildir það þvi,
að sex til sjö milljónir eintaka af
bókum höfuðskálda i Banda-
rikjunum, seldust þar i landi,
þvi að íbúar þar eru þúsund
sinnum fieiri.
Þetta kemur fram i ritgerð,
sem bandariskur félagsfræðing-
ur af sænskum ættum, Richard
F. Tomasson, hefur samið i há-
skólanum i AlbuquerQue i Nýju
Mexikó sem menningarvenjur
tslendinga. Mun hann hafa
dvalizt talsvert hér á landi til
þess að safna efni i ritgerð sina.
Hann segir einnig, að við
vikukönnun i nóvembermánuði
1970 hafi komið i ljós, að 86%
tslendinga, 14—79 ára að aldri,
hlustuðu á útvarp riflega þrjár
klukkustundir á dag að meðal-
tali, samtimis þvi að 85% höfðu
aðgang að sjónvarpi. Þá seljist
405 eintök dagblaða á hvert þús-
und landsmanna, en þar að auki
séu gefin út vikublöð og timarit,
tvöaf þeim mjög fjöllesin. Siðan
bætir hann við, að á sjöunda
áratugnum hafi 86—126 þúsund
manns farið i leikhús i Reykja-
vik árlega.
Þarna er dregin upp álitleg
mynd af lestrarhneigð og menn-
ingarvenjum Islendinga. En
ekki er allt jafn álitlegt, sem á
eftir fer. Þess er og getið að
menningarlegt efni hljóövarps-
ins sé gott og gilt. Sjónvarps--
dagskrána segir hann siðri,og
dagblöðunum lýsir hann með
orðum fransks þjóðfélagsfræð-
ings, sem hér dvaldist, og kvað
þau vera eitt „ævarandi
Dreyfusmál”.
Siöan segir höfundur af könn-
un, sem hann gerði meðal
hundrað Islendinga á menning-
arvenjum þeirra, karla og
kvenna að jöfnu. Var helming-
urinn úr Reykjavik, seytján af
Hvolsvelli, seytján úr Stafholts-
tungum og sextán af Isafirði.
Fimmtán höföu lokið mennta-
skólanámi, en tuttugu og niu
höfðu ekkert skólanám stundað
umfram skyldunám. Þetta fólk
var fætt á árunum 1903— 1950.
Könnun leiddi i ljós, að fjórir
höfðu enga bók lesið siðastliðið
ár og tuttugu og fjórir aöeins
eina til fjóra, en nitján tuttugu
bækur eða meira. Bókaeign á
heimilum þessa fólks reyndist
alls engin hjá einum innan við
fimmtiu hjá þrettán og yfir þús-
und hjá átta. Niu gátu aðeins
nefnt fjögur núlifandi skáld og
rithöfunda á tslandi eöa þaöan
af færri, og tveir komu ekki
neinu nafni fyrir sig. Fjórir gátu
ekki nefnt neitt látið skáld is-
lenzkt eða rithöfund. Fjörutiu
og sex mundu ekki nafn neins
útlends rithöfundar á lifi og
prjátiu gátu ekki nefnt neinn lát-
inn. Af lifandi rithöfundum, sem
menn minntust, röðuðust þeir
tiu, sem flestum komu i huga, á
þessa leið: Halldór Laxness,
Gunnar Gunnarsson, Tómas
Guðmundsson, Guðmundur
Hagalin, Kristmann Guð-
mundsson, Jóhannes úr Kötlum,
Guðrún frá Lundi, Hannes Pét-
ursson, Svava Jakobsdóttir,
Þórbergur Þórðarson. Látnir
skipuðust þannig i sæti: Davið
Stefánsson, Jónas Hallgrims-
son, Matthias Jochumsson,
Hallgrimur Pétursson, Hannes
Hafstein, Jón Trausti og Grimur
Thomsen.
Af lifandi höfundum útlendum
urðu þessir fimm efstir: Alistair
MacLean, Agatha Christie,
William Heinesen, Arthur
Miller og Francois Sagan. Af
látnum Ernest Hemingway,
H.C. Andersen, William Shake-
speare, Henrik Ibsen og John
Steinbeck.
Niutiu og einn gat gert rétta
grein fyrir Njáli, áttatiu og sex
Gretti, sjötiu og fimm Gunnari á
Hlíðarenda, þrjátiu og sex Guð-
rúnu ósvifursdóttur, átján
Helgu fögru.
Þegar um það var spurt, að
hvaða Islendingi, sem lifs var,
fólkið dáðist mest að, varð röðin
þessi: Halldór Laxness.
Kristján Eldjárn, Jóhannes
Kjarval, Sigurbjörn Einarsson,
Hannibal Valdimarsson, Geir
Ha 11 grimsson , Gunnar
Gunnarsson, Jóhann Hafstein,
Asmundur Sveinsson og Asgeir
Asgeirsson. Látnir Islendingar
fengu einkunnir i þessari röð:
Jón Sigurðsson, Bjarni Bene-
diktsson, Ólafur Thors, Hall-
grimur Pétursson, Davið
Stefánsson, Jónas Hallgrims-
son, Seinn Björnsson, Jónas
Jónsson frá Hriflu, Matthias
Jochumsson, Snorri Sturluson.
Niðurstöður höfundar eru á
þessa leið: Karlar eru betur að
sér um bókmenntir en konur,
bæði i Reykjavik og á hinum
stöðunum þremur. Engan mun
var unnt að finna á bókmennta-
afstöðu fólks eftir búsetu, nema
hvað fólk úti á landi var heldur
betur að sér um fornsögurnar.
Munurinn á þeim, sem lokið
hafa stúdentsprófi og hinum,
þar á meðal þeim, sem ekkert
skólanám höfðu stundaö um-
fram skyldunám, er ekki mikill.
Þó var meðal bókaeign á
heimilum stúdentanna 444 ein-
tök, en 320 á heimilum hinna.
Þeir, sem fæddir voru 1937 og
siðar höfðu meiri bókmennta-
þekkingu.