Tíminn - 05.10.1975, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 5. október 1975
Menn 09 máUfni
Góður mólflutningur á
erlendum vettvangi
Ræða Ólafs
Jóhannessonar
Ræöa sú, sem Ólafur Jóhannes-
son viöskiptaráöherra flutti á
fundi Framsóknarfélags Reykja-
vikur siöastl. miövikudag, hefur
vakiö mikla athygli, en úrdráttur
úr henni hefur bæöi birzt i Timan-
um og Morgunblaöinu, og i dag
birtir Timinn hana I heilu lagi.
Þaö hefur ekki sizt vakiö athygli,
aö Ólafur Jóhannesson skýrir It-
arlega frá staöreyndum og dreg-
ur upp óhlutdræga mynd af efna-
hagsástandinu, eins og þaö er, en
reynir hvorki að fegra þaö eöa
sverta, eins og oft er vandi stjórn-
málaleiðtoga. Þeir, sem kynna
sér efni ræðunnar, fá þannig
glögga mynd af stöðu þjóðarbús-
ins i dag.
Þaö er ljóst af þessari ræðu
Ólafs, að horfurnar eru alvarleg-
ar og eru að sumu leyti iskyggi-
legri en þær voru fyrr á árinu. Sá
bati, sem menn hafa verið að
gera sér vonir um, hefur enn ekki
komið til sögunnar, heldur hafa
viðskiptakjörin i heild haldið á-
fram að versna. Orðugra getur
þvi orðið að halda fullri atvinnu
en áður, en allt verður þó aö
reyna, sem er skynsamlegt i þeim
efnum. Miklu skiptir, að þjóöin
sýni almennt skilning á ástandinu
og kröfum verði stillt svo i hóf, að
ekki leiði til meiri vandræða og
öngþveitis.
Sem betur fer, búa Islendingar
enn við betri almennan efnahag
en flestar aðrar þjóðir. Merki um
þetta eru mikil ferðalög úr landi
og mikil bilaeign. Þetta segir þó
ekki alla söguna. Kjörin eru mis-
jöfn og þeir, sem hafa lág laun og
stórar fjölskyldur, eiga áreiðan-
lega fullt i fangi i glimunni við
verðbólguna. Þess vegna verður
óhjákvæmilegt að leiðrétta hlut
þessa fólks á einhvern hátt. Þeir,
sem betur eru settir, verða hins
vegar að sýna þegnskap og þolin-
mæði meðan verið er að komast
yfir erfiðasta hjallann.
Að öðru leyti visast til ræðu
Ólafs Jóhannessonar, sem birt er
i blaðinu i dag.
Góður mól-
flutningur
Ræðan, sem Einar Ágústsson
utanrikisráðherra flutti á alls-
herjarþinginu i siðastl. viku,
hefur áreiðanlega orðið málstað
íslands mikill ávinningur á al-
þjóðlegum vettvangi. Einar rakti
fyrst itarlega þau rök, sem lágu
til þess, að Islendingar töldu sér
ekki fært að draga úrfærslu fisk-
veiðilögsögunnar i 200 milur.
Hann lýsti ástandi fiskstofnanna,
sem gerði stóraukna friðun að-
kallandi, jafnframt þvi, sem íiann
sýndi fram á, hve algerlega fs-
lendingar væru háðir fiskveiðum.
Sóknin á fiskimiöin viö Island
yrði aö minnka og islenzki skipa-
stóllinn væri fullfær um að nýta.
eðlilegan hámarksafla á svæðinu.
Með hliðsjón af öllu þessu, hefði
rikisstjórn Islands ákveðiö að
gera nauðsynlegar ráðstafanir i
ljósi þeirrar þróunar i þjóðarétti,
sem mest samstaða hefur náöst
um og ráða má af þeim samn-
ingatexta, sem nefndarformenn
lögðu fram i lok fundar hafréttar-
ráðstefnunnar, sem haldinn var i
Genf á siðastl. ári. Þau atriði
textans, sem einkum voru höfð i
huga, fjalla um rétt strandrikis til
að ákveða leyfilegan hámarks-
afla innan 200 milna fjarlægðar
og að meta jafnframt möguleika
sina til að hagnýta hann allan eða
hluta af honum. Þessi sjónarmið
nytu áreiðanlega fylgis yfirgnæf-
andi meirihluta þeirra rikja sem
taka þátt i ráðstefnunni.
Úrelt kerfi
Einar Agústsson sagði siðan:
„Það er auðvitað einnig ljóst,
að sum riki berjast enn gegn
þeirri lausn, sem nú var lýst, þar
Undan Eyjafjöllum.
sem þeim mundi henta að halda
áfram fyrri stefnu sinni og senda
stóra togaraflota til þess að hag-
nýta sér fiskimið annarra þjóða
án þeirra samþykkis. En nú er
timi til þess kominn að horfast I
augu við þá staðreynd, að yfir-
gnæfandi meirihluti rikjanna I
hinu alþjóðlega samfélagi er and-
vigur sliku hátterni og að það
kerfi, sem það er byggt á er úrelt
og algjörlega óaðgengilegt fyrir
þær þjóðir, sem riki þau, er fisk-
veiðar stunda á fjarlægum mið-
um, vilja svifta auðlindum með
þessum hætti. I stað þess að berj-
ast gegn hugtakinu um efnahags-
lögsögu ættu þessi riki að láta sér
nægja, ef þau þurfa ekki að greiða
skaðabætur fyrir þau geysilegu
auðæfi, sem þau hafa tekið úr
þessum auðlindum hingaö til. Að
þvi er mitt land varöar, hafa
þessar úreltu aðfarir oft áður
stofnað efnahagslegri afkomu
okkar i hættu og við getum ekki
þolað slikar aðgerðir lengur.”
íslendingar lóta
ekki undan
þvingunum
Þá sagði Einar Agústsson:
„Hins vegar er rikisstjórn Is-
lands ekki andvig þvi, að veita
sanngjarna aðlögun til bráða-
birgða til þess að koma i veg fyrir
efnahagslega örðugleika erlendra
fiskimanna, en þá verður að hafa
i huga tvær mikilsverðar forsend-
ur. Annars vegar er það, að
stefna okkar i þessum málum
hefur verið alkunna i nærri þvi 30
ár og getur ekki komið neinum aö
óvörum — allra sizt þeim þjóðum,
sem erlendir fiskimenn á okkar
miðum eru frá. Og hins vegar
munum við ekki láta undan efna-
hagslegum þrýstingi svo sem
þeim, sem okkur hefur verið
sýndur af Sambandslýðveldinu
Þýzkalandi og hefur lýst sér i
löndunarbanni fyrir islenzka tog-
ara i þýzkum höfnum og i þvi að
koma I veg fyrir að tollalækkanir
i Efnahagsbandalaginu kæmu til
framkvæmda.”
Að lokum færði Einar Ágústs-
son rök að þvi, að útfærsla is-
lenzku fiskveiðilögsögunnar
myndi frekar verða til að flýta
fyrir endanlegri lausn á hafrétt-
arráðstefnunni en hið gagnstæða.
Areiðanlegt er, eins og áður
segir, aö þessi rökfasti málflutn-
ingur Einars Agústssonar á alls-
herjarþinginu hefur styrkt stöðu
íslands á alþjóðlegum vettvangi.
Tímabær
athugun
Fleiri og fleiri bætast nú i hóp
Borgnesinga, Bolvikinga og
Hvergerðina, sem hafa bent á þá
mismunun, sem felst i undan-
þáguákvæöum skattalaganna, og
veldur þvi, að stórefnamenn og
hátekjumenn geta að mestu eða
öllu komizt undan sköttum. Þann-
ig hefur stjórn og fulltrúaráð
Starfsmannafélags Reykjavikur
tekið undir þá kröfu, að leiðrétt-
ing verði gerð i þessum efnum.
Viða erlendis er nú hafin hörð
gagnrýni á slikar undanþágur.
Einna hörðust hefur hún verið I
Bandarikjunum, enda hefur fjár-
laganefnd fulltrúadeildar Banda-
rikjaþings nú tekiö skattalögin til
meðferðar i þvi skyni að breyta
undanþágureglunum. Banda-
riska stórblaðið „New York
Times” benti nýlega á nokkur
dæmi um, hvernig skattaundan-
þágur væru misnotaðar. T.d.
greiddi læknir, sem hafði 105 þús.
dollara tekjurengantekjuskatt og
verðbréfakaupmaður sem hafði
180 þús. dollara i tekjur greiddi
aðeins 1000 dollara. Mest áber-
andi dæmið var þó hjá forstjóra
einum, sem hafði 448 þús. dollara
i árstekjur, en greiddi ekki nema
1200 dollara i tekjuskatt. Allir
þessir aðilar höfðu talið lögiega
fram, en þeim hafði tekizt að nota
undanþágur sem eru leyfðar
vegna skulda, sem verða til við
fasteignabrask.
Svipuð ákvæði eru i Islenzkum
skattalögum, og eru vafalaust
stórlega misnotuð. Sama gildir
um ýmsar aðrar undanþágur.
Það er orðið timabært, að þessi
mál verði ekki siður athuguð hér
en annars staðar. Almenningur
sættir sig ekki viö vaxandi byrðar
meðan ýmsir stórgróðamenn eru
nær skattfrjálsir.
/■
Arás á kaup-
félögin
Þjóðviljinn hefur hafið mikla
sókn gegn kaupfélögunum fyrir
hækkun þá, sem orðið hefur á
vinnslu- og dreifingarkostnaði
landbúnaöarvara. Þó er stað-
reyndin sú, að slikur kostnaður er
yfirleitt mun lægri hér en I ná-
grannalöndum okkar. Astæðan er
sú, að hér annast samvinnufélög
bænda að mestu leyti verzlunina
með landbúnaðarafurðir og
keppa að þvi að hafa milliliða-
kostnaðinn sem minnstan. Það
verður að vona, að ritstjórar
Þjóðviljans hafi ekki kynnt sér
þetta og umrædd árás þeirra stafi
ekki af öðru verra. Hækkun svo-
nefnd milliliðakostnaðar nú staf-
ar hins vegar af ástæðum, sem
ritstjórum Þjóðviljans ættu að
vera kunnar. Við svokölluð milli-
liðastörf, sem snerta sölu land-
búnaðarafuröa, starfar orðið
fjöldi fólks eins og verzlunarfólk,
bifreiðastjórar, starfsfólk i
mjólkurbúum og frystihúsum og
ýmsum vinnslustöðvum. Þetta
'íólk verður að sjálfsögðu að fá
kaup i samræmi við annað vinn-
andi fólk. Eða álita ritstjórar
Þjóðviljans að þetta fólk eigi aö
setja skör neðar en annað fólk i
landinu? Var Þjóðviljinn ef til vill
andvigur þeim leiðréttingum á
kaupi, sem starfsfólk viö slátrun-
arstörf hefur beitt sér fyrir að
undanförnu? Almennt kaupgjald
hefur hækkað verulega á þessu
ári og umrætt starfsfólk hefur að
sjálfsögðum ástæðum ekki verið
haft útundan. Hækkanir á kaupi
eru aðalorsök hins aukna milli-
liðakostnaðar. Þetta ættu rit-
stjórar Þjóðviljans að hafa vitaö.
Þess vegna er erfitt að afsaka þá
með þvi, að umrædd árás þeirra
sé eingöngu sprottin af þekking-
arleysi.
Kron
Annars á að vera auövelt fyrir
ritstjóra Þjóðviljans að afla sér
haldgóðra upplýsinga um milli-
liöakostnaðinn. Flokksmenn Al-
þýðubandalagsins brutust til
valda i Kaupfélagi Reykjavikur
og nágrennis fyrir nokkrum ára-
tugum og hafa haldið þeim siðan.
Þar hafa þeir fengið gott tækifæri
til að sýna i verki, að þeir eru ekki
siður garpar á boröi en i oröi. 1
Reykjavik er stærsti markaður
landsins og þar eru þvi bezt skil-
yrði til að ná góðum árangri á
verzlunarsviðinu. Hvernig hefur
KRON vegnað þar við þessi hag-
stæðu skilyrðí undir forustu
þeirra Alþýðubandalagsmanna?
Þvi miður hefur árangurinn ekki
orðið slikur sem skyldi. Kaup-
mannaverzlanirnar hafa haldið
hlut sinum og vel það. Hvergi á
landinu hafa kaupmenn stærri
hluta verzlunarinnar en I Reykja-
(Timamynd Gunnar)
vik. Það segir sina sögu um það,
hvernig KRON hefur tekizt að
lækka milliliðakostnaðinn og
vinna sér þannig vaxandi við-
skipti.
Staðreyndin er sú, að sam-
vinnufélögin I dreifbýlinu hafa
leyst af hendi
ómetanlega þjónustu fyrir
bændastéttina og aðra ibúa þess,
þrátt fyrir stórum örðugri
verzlunaraðstöðu en i höfuðborg-
inni. I dreifbýlinu hefur kaup-
mannaverzlunin lika viða verið á
undanhaldi, öfugt við það, sem
hefur gerzt i Reykjavik. Ritstjór-
ar Þjóðviljans ættu að kynna sér
vel alla þessa sögu áður en þeir
kasta meira grjóti að samvinnu-
félögum bænda og ásaka þau
fyrir of háan milliliðakostnað.
Viðskiptin við
Noreg
Miklum áróðri er nú haldið uppi
af vissum aöilum til aö sanna
réttmæti þess, að við eigum aö
hefja oliukaup frá Noregi. Ein
rökin eru þau, að siðan oliuverðiö
hækkaði, hefur verið halli á við-
skiptum okkar við Sovétrikin.
Það ætti ekki að hafa nein áhrif á
fisksölu okkar til Sovétrikjanna,
þótt við keyptum frá Noregi oliu,
sem svaraði þeim halla, sem er á
viðskiptum okkar við Sovétríkin.
Þeir, sem þessu halda fram,
gæta þess ekki, að mikill halli
hefur verið á viðskiptum Islands
og Noregs, Islendingum i óhag.
Arið 1971 nam útflutningur okkar
til Noregs 206 millj. króna, en inn-
flutningur þaðan 842 millj. Arið
1972 nam útflutningur okkar til
Noregs 207 millj. króna, en inn-
flutningur þaðan 1238 millj. Árið
1973 nam útflutningur okkar til
Noregs 401 millj. króna, en inn-
flutningur þaðan 3272 millj. Það
virðst þvi siður en svo bætandi á
þennan halla. En vitanlega verð-
um við ekki siður að greiða Norð-
mönnum en Rússum i beinhörð-
um gjaldeyri þann halla, sem
verður á oliuviðskiptunum. Og
ekkert bendir til þess, að við get-
um fengið hagstæðari greiðslu-
skilmála hjá Norðmönnum en
Rússum.
Sá er hins vegar munurinn, að
talsverðar likur eru til þess, að
við getum aukið fisksöluna til
Sovétrikjanna og jafnað hallann á
þann hátt. Hins vegar virðist
harla óliklegt, aö Norðmenn fari
aö kaupa af okkur fisk.
Þ.Þ.