Eintak - 19.05.1994, Qupperneq 15

'f- ®§i':
^gg •

illllll!iÉi«::
";f?Qf'W'S^7\
WM&B’ fflf

nóff 27. janúar 1974 og hefur lík
hans aldrei fundist. Dómstóiar kom
ust að þeirri niðurstöðu að honum
hefði verið ráðinn bani.
reglunni í Reykjavík, benda á mörg
þeirra í skýrslum sínum. Þær voru
hins vegar aldrei lagðar fram fyrir
dómi.
Afar sérstæð rann-
sókn að mati saka-
dómara
Ármann skrifaði skýrslu sem
dagsett er og undirrituð 9. janúar
1977. Þar gagnrýnir hann lögreglu-
rannsóknina á hvarfi Guðmundar
Einarssonar harðlega eftir að hafa
lesið yfir dómskjölin. Rekur hann
ýmis atriði sem hann telur gagn-
rýnisverð og er að ýmsu leyti sam-
hljóða Kristmundi, sem skilaði af
sér svipaðri skýrslu fimm dögum
síðar, 14. janúar.
„Lögreglurannsókn máls þessa er
í ýmsu vægast sagt afar sérstæð,11
segir orðrétt í skýrslu Ármanns. „...
Látið hefur verið undir höfuð leggj-
ast að kanna veigamikil sönnunar-
gögn. Mikilsverð vitni hafa ekki
verið yfirheyrð.“
Hann gagnrýnir að ekki hafi ver-
ið rætt við aðra íbúa að Hamars-
braut 11 né það fólk sem Erla Bolla-
dóttir var með um kvöldið og ók
henni heim. Þá bendir hann á að
ekki hafi verið kannað hvort hljóð-
bært væri í húsinu.
Efasemdir Ármanns um að Erla
hafi sagt rétt og satt frá kemur best
fram í því þegar hann segir:
„... væri þó ef til vill ekki úr vegi
að fá viðhlítandi svar við því,
hvernig „mótanlegur“, „linur“,
„blautur11 mannssaur kemst heill á
húfi í gegnum tvennar brækur?“
Erla hafði staðhæft að hún hefði
séð saurblett í lakinu sem þre-
menningarnir eiga að hafa vafið
um lík Guðmundar og hún hafi
fundið megna lykt, saurlykt. Ár-
mann var greinilega ekki trúaður á
þetta atriði.
Loks er athyglisvert að Ármann
bendir á að hvergi hafi komið fram
hvernig „mál þetta kemst á rek-
spöl“. Geturn hefur verið leitt að
því að Erla hafi viljað vera sanr-
vinnufús og segja það sem lögreglu-
mennirnir vildu til að losna úr
varðhaldinu vegna póstsvika, sem
hún og Sævar voru sökuð um, en
þau höfðu eignast dóttur tveimur
mánuðum fyrr. Ekki skal lagt mat á
það hér, en að minnsta kosti er frá-
sögn Erlu grundvöllur þess að
rannsóknin á hvarfi Guðmundar
varð að sakamáli.
Eftir að þessi skýrsla Ármanns
var fram.komin ritaði Grétar Sæ-
mundsson, lögreglumaður,
skýrslu sem greinilega er viðbrögð
við gagnrýni Ármanns urn að ekki
hafi verið rætt við nágranna, enda
er hún dagsett 13.1.1977.
Grétar segir að honum hafi verið
falið í byrjun apríl 1976, rúmum
tveimur árurn eftir meinta atburði,
að ræða við þáverandi íbúa að
Hamarsbraut 11 og nágranna sem
bjuggu gegnt húsinu, þaðan sem
inngangurinn sést í kjallaraíbúðina.
Ræddi hann við sjö manns en eng-
inn gat gefið upplýsingar urn
óvenjulegan hávaða og minntist
enginn neins óvenjulegs þessa nótt.
„Ekki gátu þau sagt hvort um há-
vaða hefði verið að ræða frá kjall-
araíbúðinni aðfaranótt 27. jan.
1974.,“ segir í skýrslunni um fram-
burð hjónanna sem bjuggu á mið-
hæðinni. „Þau hefðu aldrei heyrt
neinn hávaða sem hægt væri að
setja í samband við þá atburði sem
talið er að hafi átt sér stað í kjallara-
íbúðinni umrædda nótt. Ekki gátu
þau heldur sagt neitt um manna-
ferðir við húsið eða bílakomur
þessa nótt.“ Hjónin í risinu gátu
heldur engar upplýsingar gefið og
það sama gilti urn nágrannana í
húsinu gegnt Hamarsbraut 11.
Skýrsla um þetta lá ekki fyrir
þegar lögreglurannsókninni lauk
sem hlýtur að teljast óeðlilegt.
Efasemdir um
sannleiksgildi
framburðar Erlu
Víkur þá sögunni að skýrslu
Kristmundar Sigurðssonar, yfirlög-
regluþjóns, sem ber yfirskriftina:
Guðmundar Einarssonar málið.
Nokkrir minnispunktar.
Kristmundur gagnrýnir rann-
sókn málsins á ýmsa lund og furðar
sig á vinnubrögðunum. Hann tek-
ur oftar sterkar til orða en Ármann
í gagnrýni sinni. Ástæða er til að
birta nokkra kafla úr þessari
skýrslu.
Eins og Ármann, er Kristmundur
ekki trúaður á sögu Erlu Bolladótt-
ur um saurblettinn í lakinu.
„Erla kemur inn úr hreinu lofti,
segist hafa skriðið inn um glugga á
þvottahúsinu. Hún talar ekki um í
skýrslu sinni að hún hafi fundið
slæma lykt er inn kom, hvorki í
þvottahúsinu eða íbúðinni; sem
nokkuð er rætt um í málinu að hafi
verið mikil eftir að Guðmundur
hlaut bana.
Hún getur aðeins um, að lakið
hafi verið tekið úr rúmi hennar og
farið hafi niður úr poka með sykri í.
Ekki virðist hún verða annars vör
mmSií&i
hafi leitað að lakinu eða litast nánar
um í íbúðinni, sem hefði þó verið
eðlilegt að hún gerði.
Ekki hefðu blóðblettir átt að
leyna sér í teppinu þar sem Guð-
mundur lá áður en hann var dreg-
inn fram í geymsluna, ef verulega
hefði blætt úr honum.
Hún segist vakna við þrusk utan
við herbergisgluggann þar sem hún
svaf, sofnar aftur og vaknar á ný er
ákærðir eru komnir inn í kjallar-
ann. Bendir ekki til ölvunarsvefns.
Er hún kemur að þeim í geymsl-
unni sér hún mannslíkama í lakinu
sínu, getur um blett sem myndast
hafi við sitjanda þess sem í lakinu
var. Hún minnist ekki á neina
blóðbletti í lakinu.
Er hún sér lakið í sorptunnu
morguninn eftir minnist hún á að
saur hafi verið í lakinu, minnist þá
ekki heldur á blóð í því.
Það kemur ekki fram hvort hún
hirti lakið og þvoði úr því.
Búið var að taka lakið úr rúmi
Erlu er hún kom heim, hver tók
lakið? Lakið er þýðingarmikið í
málinu varðandi það hvort Guð-
rnundur lést af völdum hnífsstungu
eða af völdum högga og sparka og
þá hverjir veittu þau.“
Engu er líkara en að Kristmund-
ur sjái ástæðu til að hrekja vitnis-
burð Erlu með öllu. Hann segist
sakna þess að ekki hafi verið rætt
við nágranna, sem var þó gert eins
og áður hefur komið fram. „Þá finn
ég ekki í málsskjölunum að kannað
hafi verið hvort hljóðbært er á rnilli
kjallaraíbúðarinnar og hæðarinnar
eða hver hafi verið afstaða her-
bergja sem sofið var í á hæðinni og
herbergjanna í kjallaraíbúðinni.
Varla fara slagsmál eða ryskingar
fram á hljóðlátan hátt, ekki síst ætti
að heyrast vel í húsi sem er ekki við
umferðargötu og það að næturlagi.
Þá kemur ekki fram hvort
geymslan, sem lík Guðmundar á að
hafa verið drégið inn í og geymt um
stund og síðan vafið inn í lak, hefur
verið tóm er þetta átti sér stað svo
aðstaða hafi verið til að athafna sig
þar. Er myndir hafa verið teknar í
geymslunni er hún full af alls konar
dóti.
Ekki kemur heldur fram hvort
Sævar M. Ciesielski
var fundinn sekur um að hafa valdið dauða Guðmundar við þriðja
mann. Vitnisburðir sem rennt gátu stoðum undir fjarvistarsönnun
hans voru hundsaðir.
er hún kemur heim. Minnist ekki á
það að húsgögn hafi verið úr lagi
færð. Hún segist ekki hafa verið
ölvuð. Ekki kemur fram að hún
kannað hafi verið gólfið í geymsl-
unni og ekki síst það horn hennar,
sem sagt er að líkið hafi verið dreg-
ið í og geymt nokkra stund. Hvort
þar hefði mátt merkja eitthvað, sem
upplýsingar gæti gefið, ekki síst
blóð.“
Kristmundur bendir á fleiri
tæknilega vankanta við rannsókn-
ina. Hann undrast að ekki hafi
fundist blóðblettir sem sýni óyggj-
andi að manndráp hafi verið fram-
ið, hvorki í bílum, sem rannsakaðir
voru, né á Hamarsbrautinni.
„Ekki sé ég að leit hafi verið gerð
eða kannað hvort fmnanlegir væru
skór þeir sem þeir félagar voru í
drápsnóttina.
Hefðu þeir verið til hefði ekki
verið óeðlilegt að senda þá til rann-
sóknar fyrst annað var sent til blóð-
könnunar. Ekki síst skó þess sem
bar líkið höfuðmegin."
Yfirlögregluþjónninn hefur
einnig efasemdir um líkflutninginn
í Hafnarfjarðarhraunið. „Ekki
verður gengið langt í hrauninu með
þunga byrði, er snjór er yfir allt. Þá
er einnig erfiðara að átta sig á hent-
ugum stöðum í hrauninu jafnvel
fyrir kunnuga menn.“
Yfirlögreglupjónn-
inn taldi malið
ekki upplýst
Aftarlega í skýrslu sinni veltir
Kristmundur upp nokkrunr spurn-
ingum sem honum finnst ekki hafa
verið svarað til hlítar.
„Voru engin ummerki í íbúðinni
í kjallaranum morguninn eftir eða
annars staðar í því húsnæði, sem
Erla Bolladóttir hafði yfir að ráða,
sem þurfti að hreinsa? Ef svo hefur
verið, hver gerði það og á hvern
hátt? Hvenær var þingað um það af
viðstöddum og gerendum hvernig
við skyldi bregðast ef grunur félli á
eitthvert þeirra? Varla getur at-
burður eins og manndráp verið svo
eðlilegur í augum þessa fólks að
ekkert þurfi að sinna þessu atriði.
Hvaða viðurlög settu þau sér
gagnvart hvort öðru ef eitthvert
þeirra skýrði frá því sem gerðist?"
Ekki er annað að skilja á orðurn
Kristmundar en að hann hafi tak-
markaða trú á játningum sakborn-
inga. „Hvað er það, eftir að fólk
þetta er búið að skýra frá drápi
Guðmundar að það skuli ekki vilja
segja hvar líkamsleifar hans eru ef
þær eru á annað borð til enn, sem
þögnin bendir þó til?“ Lái honum
hver sem vill að spyrja svo.
Þar sem játningarnar sem fýrir
lágu voru jafn misvísandi og raun
bar vitni og sakborningar breyttu
framburði sínum hvað eftir annað
og tóku þá jafnharðan aftur, eyðir
Kristmundur nokkru plássi í að
velta fyrir sér hvernig dauða Guð-
mundar hefði getað borið að. Legg-
ur hann fram nokkrar mögulegar
skýringar sem eiga það þó flestar
sammerkt að útiloka aðild einhvers
þeirra þriggja sem dæmdir voru
fyrir rnorðið. Og ekki kemst hann
að neinni niðurstöðu sem hann tel-
ur líklegri annarri.
Undir lokin kemst Kristmundur
að eftirfarandi niðurstöðu:
„Margt hefur eflaust farið fram-
hjá mér í málsskjölum þessum sem
betur hefði rnátt lesa og huga að en
framanskráð verkar á huga minn.
Við lestur málsins finnst mér ekki
hafa verið staðið að yfirheyrslum
eins og tilefni hafa gefist til og ekki
sé fram komið svo ljóst sé hvort
einn eða fleiri af kærðurn hafi vald-
ið dauða Guðmundar Einarsson-
ar.“ Svo mörg voru þau orð.
Þegar skýrslur þær sem hér hafa
verið til umfjöllunar voru skrifaðar
var komið að lokum lögreglurann-
sóknarinnar og í febrúarbyrjun
1977 lauk henni undir stjórn Karls
Schutz.
Sævar og Tryggvi Rúnar tóku aft-
ur framburð sinn í Guðmundar-
málinu fyrir dómi í lok mars og það
sama gerði Kristján Viðar í lok
september sanra ár.
Hinn 19. desember sama ár kvað
Sakadómur Reykjavíkur upp úr-
skurð sinn samhliða í Guðmundar-
og Geirfinnsmálunum, auk fjölda
smærri mála þar sem sömu sak-
borningar kornu við sögu. Dóm-
arnir voru þeir þyngstu frá því
dauðarefsing var afnumin á Islandi.
Ármann Kristinsson sakadómari,
sem lýsti miklum efasemdum um
ágæti lögreglurannsóknarinnar, átti
sæti í dómnum ásamt Haraldi
Henryssyni og Gunnlaugi Briem
dómsformanni, en efasemdir hans í
skýrslunni koma hvergi fram í
dómnum. ©
FIMMTUDAGUR 19. MAI 1994
15