Tíminn - 11.06.1977, Qupperneq 28

28
Laugardagur ll.júní 1977
Anton Mohr:
Árni og Berit
Ævintýraför um AsTu
barnatíminn
eins og þeim væri fært.
Nú þurfti fyrst og fremst
að fá vitneskju um hvert
Árni yrði fluttur. Það
valt mikið á verustaðn-
um. Liklega fengju þau
ekki fulla vissu um það
fyrr en eftir vikutima.
Fyrst þurfti að ljúka að
fullu réttarhöldunum.
Málafærslumaðurinn
hafði heyrt, að þeim
sakfelldu yrði dreift hér
og þar um Síberiu, til
þess að hindra það að
nokkurt samband gæti
orðið á milli þeirra.
Berit spurði hvort
hægt væri að hafa nokk-
ur áhrif á það, hvert
Árni yrði sendur, en það
sagði málafærslu-
maðurinn að væri alveg
útilokað. Föngunum
væri skipt niður af
dómurum i Irkutsk og
þeim úrskurði væri ekki
hægt að fá breytt. Þetta
væri lika erfitt starf, þar
sem skipta þyrfti niður
mörg þúsund saka-
mönnum árlega.
Næsta dag óku Berit og
kona málafærslumanns-
ins til fangabúðanna.
Berit vonaði að hún
fengi að sjá Árna, og ef
til vill tala við hann, en
það fékk hún ekki, en i
varðstofunni voru henni
afhentir munir hans all
ir, fatnaður og fleira,
þar sem hún var hans
nánasta skyldmenni.
Berit fannst sem Árni
væri dáinn og henni væri
þess vegna af-
hentirmunir hans og föt.
Varðmaðurinn, sem
sá hvernig Berit leið,
vildi sýna samúð og
gleðja þessa ungu
fallegu stúlku. Hann
sagði, að Árna liði vel.
Hann hefði verið færður
i fangabúninginn i gær
og það liti svo út, sem
hann myndi sætta sig við
sitt hlutskipti. Hlekkina
nefndi hann ekki. Þvi
næst kvöddu þær fanga-
vörðinn og óku aftur
heim.
14.
Næstu daga reyndu
hjónin, sem þau gátu að
gleðja Berit og láta hana
gleyma um stund hinum
grimmu örlögum þeirra
systkina. Þau buðu fólki
til sin á ýmsum timum
dags. Stundum i súkku-
laðiveizlu, stundum
kaffi, stundum te.
Þannig liðu dagarnir. Á
kvöldin var dannsað og
farið i leikhús. En mest
þótti Berit gaman i
,, torikaskemmtitúr un-
um”. (Torika er rúss-
neskur sleði með þrem-
ur hestum fyrir). í þess
um sleðum var þotið um
slétturnar og mjallrokið
huldi hestana og
sleðann. Smátt og
smátt kynntist Berit
fólkinu og allir voru
henni góðir og þægilegir
i viðmóti eins og Rússar
eru yfirleitt. Annars var
það ekkert að undra þótt
Berit væri vel tekið. Hún
var bæði ung og fögur,
og fas hennar og yndis-
þokki hreif alla við
fyrstu kynningu og þó
var framkoman látlaus.
Auk þess hafði allur
bærinn heyrt brot af
ævisögu þeirra systkina
og frétt um ákvörðun
hennar að fylgja bróður
sínum i útlegðina. Það
var likast þvi aðallir
vildu gera dvöl hennar i
Tomsk sem ánægjuleg-
asta. Berit fannst líka
mjög gaman að njóta
lifsins: dansa.borða sæl-
gæti o is og hlusta á
skjall og hrósyrði. Það
var Iangt síðan hún hafði
leikið sér með lifsglöðu
fólki.
En i miðjum dansin-
um og gleðinni var
stundum sem ský drægi
fyrir sólu, er hún minnt-
ist þess, hve Árni átti
erfiða daga. Hún reyndi
að harka af sér. Eins og
sakir stóðu, gat hún ekk-
ert fyrir hann gert. Hún
vissi það líka, að mesta
gleði Árna væri að henni
liði vel.
Þessum gleðistundum
hennar færi lika að
fækka, þar sem hún
hafði fastráðið það að
fylgja Árna i útlegðina.
Vesalings Árni átti
bágt þessa daga. í stað
'þess að dansa og
skemmta sér, varð hann
að æfa þá list i fanga-
búðunum að ganga i
hlekkjum.Hann varð að
læra það að lyfta ekki
fótunum of hátt. Hann
varð að læra það að lyfta
fótunum aðeins það hátt,
að þeir skreiddust ineð
jörðinni. Vegna járn-
anna varð gangan hjá
Árna hálfálappaleg.
Hann gekk iboginn og
hikandi og gat varla
stillt sig um að gripa i
járnin til að létta sér
fótaburðinn. En hann
vandist þvi smátt og
smátt að lyfta fótunum
lágt og fann að vel mátti
ganga allmikið með
þessa hlekki.
Já, Árni lærði margt
þessa dagana. Smátt og
smátt kynntist hann
þjáningabræðrum sin-
um, og sér til mikillar
undrunar, komst hann
að raun um það, að þeir
voru hvorki likir
ræningjum eða upp-
hlaupsmönnum, eins og
hann hafði hugsað sér
þá. Vitanlega voru þeir
órakaðir og hálf ógeðs-
legir i þessum and-
styggilega fangabúningi
en liklega leit hann eins
út i þeirra augum.
Við nánari kynni kom
það i ljós, að þessir
fangar voru hjálpsamir
og alúðlegir. Marg-
ir þeirra voru auk þess
hámenntaðir. Þarna
voru lögmenn, læknar
og listamenn. Margir
þeirra höfðu áður verið i
röð fremstu manna
keisaradæmisins rúss-
neska. Þetta voru menn
sem höfðu tekið þátt i
byltingartilraunum af
ráðnum huga og fyrir-
fram gert sér ljósa
áhættuna sem þessu
fylgdi. Þeir tóku þvi ör-
lögum sinum með fullri
ró.
Árni sætti sig lika bet-
ur við ógæfu sina, er
hann kynntist þessum
mönnum. Hann fann
ekki eins til þess að vera
einmana en fór að lita á
þessa menn sem félaga
sina og varð eins og
þátttakandi i þessu
hættulega tafli
byltingarmannanna,
þótt hann hefði óvitandi
lent i þeirra hópi. Með
slikum mönnum var
fjögra ára útlegð og
fangabúðaþrældómur
ekki vonlaus. Hann
myndi þola þessa raun.
15.
Eftir hálfsmánaðar
bið, fékk Berit loks að
vita hvar Árna yrði val-
inn staður i útlegðinni.
Ásamt sautján öðrum,
dæmdum sakamönnum
átti hann að fara til
Werchojansk. Lög-
maðurinn verjandi
systkinanna varð alveg
undrandi. Werchojansk
var sá staður i rúss-
neska keisaradæminu
sem talinn var ömurleg-
astur og afskekktastur.
Hann er i norðaustur
Siberiu, ekki allfjarri
Norður-íshafinu. Allir
veðurfræðingar þekkja
þennan stað. Hann er
álitinn kaldasti staður
heimsins. Meðalhiti
vetrarins er 4-60 stig
(Þ.e. 60 stiga frost).
Klaki fer ekki úr jörð
. allt árið.
Lögmaðurinn áleit að
þetta væri einhver mis-
I skilningur eðamistök, að
Árni skyldi vera sendur
! til þessa hræðilega
staðar. Venjulega voru
aðeins sendir þangað
menn, sem höfðu verið
dæmdir i tiu ára fangelsi
eða meira. Allir þeir,
sem fara áttu i þetta
sinn með Árna voru
dæmdir i tiu ára útlegð
eða meira nema hann.
Lögmaðurinn sendi þvi
1 simskeyti til lögfræðings
i Irkutsk og bað hann að
kynna sér þetta mál.
Svarið kom næsta dag.
Nei, — þvi miður voru
þetta engin mistök. Lög-
Dúfa
t 11
FolKÐUM OKKUfl* KfiCrGÍ, KtMUR ö l'ó ÐkVfiAoMQÍMC'ÍAlN M/'KLÍ.