Tíminn - 17.06.1977, Blaðsíða 15

Föstudagur 17. júni 1977
15
arskemmtun okkar,”
Hér er skammt milli auönar og allsnægta. Myndin er af öræfajökli og
skóginuin i Skaftafelli.
Sæluhús Feröafélags tslands iHvltárnesi. — Ljósm. Páll Jónsson
Ciamall ferjuprammi,sá er brúin yfir Jökulsá á Breiöamerkursandi
leysti af hólmi.
Undir Hornbjargi
um teröum sagöi aö þaö væri eng-
in hætta aö fara meö okkur hvert
á land sem væri, þvi aö yfir okkur
væri eitthvert glópalán sem geröi
það að verkum, aö viö hrepptum
ævinlega gott veður, hvar sem við
færum.
Einu sinni fórum við austur i
Lónsöræfi. Þaö var talsvert erfiö
ferð, þvi aö þarna er torleiöi
mikiö, þröngir dalir og há fjöll, og
mikið sem þarf aö ganga, þvi ekki
veröur ökutækjum viö komiö. Bil-
arnir komust ekki lengra en inn á
svokallaöan Illakamb, — og þaö
nafn er mjög veröskuldaö. Þar
uröum viö aö bera dótiö niður
snarbratta skriðu, og á kafla
liggur leiðin um einstigi, þar sem
sumum feröafélögum okkar þótti
alveg nóg um. En þegar niöur
kom, fengum við afbragðs tjald-
stæöi undir kambinum, alveg viö
brekkufótinn, og vorum þar i
fjórar eöa fimm nætur, — ég man
nú ekki lengur hvort heldur var. A
daginn gengum viö um
nágrenniö, i Tröllakróka, á Kollu-
múla og i Viðidal, þar sem einu
sinni var búiö. — Ég hlýt aö játa,
að þaö gekk svo fram af mér aö
nokkrum manni skuli nokkru
sinni hafa dottiö i hug aö hefja
búskap á öörum eins stað, aö ég
reyni ekki aö skilja þaö. Það er
algerlega ofvaxiö skilningi
minum, aö menn skyldu vilja
vinna þaö til sjálfstæös búskapar
að eiga um annaö eins torleiöi aö
sækja til mannabyggða.
En af ferð okkar er það annars
aö segja, aö þrátt fyrir allt okkar
glópalán, eins og bilstórinn okkar
komst aö orði, þá skall nú á okkur
rokhvass stormur, þarna i
Lónsöræfum. Tjöldin okkar
byrjuöu að fjúka, hvert af ööru.
Viö hjónin vorum i nýju tjaldi,
mjög góöu, sem ég var satt aö
segja dálitið hreykinn af. Eitt-
hvað þurfti ég að bregða mér út
úr tjaldinu og hvort sem svona
mikið hefur munað um þunga
minn, eöa aö tilviljunin hefur
veriö þarna aö verki, þá skipti
það engum togum, aö ég var ekki
fyrrkominn út fyrir tjaldskörina,
en aö tjaldiö lyftist upp og þvi
hvolfdi alveg. Kona min var inni i
tjaldinu, en hún meiddist ekkert,
og sjálft var tjaldiö óskemmt, svo
aö úr þessu varð ekki annaö en
gamanmál á milli okkar feröa-
félaganna. Auövitaö var útilokaö
að reyna aö reisa tjaldið viö eins
og á stóö, svo ég skreiö inn i
hrúguna og inni i föllnu tjandinu
himdum viö i nokkra klukkutima
á meðan veörið gekk yfir. Um
önnur ráö var ekki að tala.
Sandbylur við
Urðarháls
Reyndar hefur það oftar
komiö fyrir á feröum okkar aö
veöur spilltist. Einu sinni vorum
viö stödd noröur viö Kistufell,
'skammt frá Jökulsá á Fjöllum.
Viö tjölduöum þar á sandi. Þar
geröi svo hvassan vind, aö tjöldin
fuku ofan af okkur, eins og þau
lögðu sig öll saman. Þegar við
vorum svo loksins búin aö taka
saman tjöldin og ganga einhvern
veginn frá þeim, i ofsaroki og
sandfoki, svo aö ekki sá út úr-
augunum, þá vildi ekki betur til
en svo, að einn billinn bilaöi,
skömmu eftir aö viö vorum lögö
af staö, og var þá ekki annað aö
gera en setjast aö þar sem viö
vorum komin, og i bflunum sátum
viö i heilan sól arhring. Þetta var
i jaöri ódáöahrauns, niðri undir
Jökulsá, undir svokölluöum
Uröarhálsi, og drjúgur spölur til
næstu mannabyggöa. — Margur
mun hafa verið oröinn þreyttur,
þegar þessari iöngu biö var lokiö,
en þó er þaö nú svo, aö feröirnar
þegar eitthvaö ber út af, verða
mönnum ekki siöur minnisstæöar
enhinar, og þaö hygg ég, aö flestir
feröamenn kunni vel að meta þá
reynslu sem þeir öölast viö
aöglima viö erfiöleika, sem á vegi
þeirra veröa.
— Viö minntumst áöan á
„kjarnann” úr fyrsta feröa-
hópnum. Hvaö heldur þú aö
þiö liafið verið mörg, sem hélduö
þessum langferðum áfrant um tiu
ára skeið?
— Þaö var alltaf dálilil
hreyfing á hópnum. Sumir heltust
úr lestinni, en nýir bættust viö i
þeirra staö. En þegar litiö er yfir
árin i heild, mun óhætt að segja
að viö höfum verið þetta frá
fimmtán og upp i tuttugu manns,
en misjafnt þó frá ári til árs. —
Þessar feröir voru sumar-
skemmtun okkar, viö vorum aö
hlakka til ferðarinnar allt áriö, og
við höföum ekki hug á að gera
neitt annað i sumarfriinu okkar.
Félagsskapur okkar var óform-
legur, aö baki hans lágu ekki nein
gróöasjónarmiö, viö reyndum
aöeins aö gera hverja ferö eins
ódýra og hægt var, og aö hafa
skipulagiö yfirleitt eins hag-
kvæmt og kostur var á.
— Hver af ferðum þlnum
heldur þú aö þér sé
minnisstæðust?
— Þessu er nú vandsvarað.
Þegar maöur hefur feröazt ára-
tuginn út, og kannski rúmlega
þaö, hefur eðlilega margt boriö
til, misjafnlega sögulegt aö visu.
Þó hygg ég, aö ein ferö sem viö
fórum í byggð, sé mér öðrum
minnisstæöari. Þaö var þegar viö
fórum austur i öræfi sumariö
1967. Viö vorum á tveim bilum og
höföum ágæta ökumenn, eins og
jafnan áöur og siöar.
Viö ókum i einum áfanga úr
Kópavogi austur aö Svinafelli, og
fyrst i stað bar ekkert til tiöinda,
enda góður vegur austur eftir öllu
Suöurlandi, allt austur að Núps-
stað. En þá byrjuðu erfið-
leikarnir. Súla var i nokkrum
vexti, en þó ekki ófær. Þá kom sér
vel, hversu ökumenn okkar voru
ótrauðir og öruggir, og auk þess
þaulkunnugir. Þeir óöu vötnin i
mjaömir eða meira og leituöu
leiöa, þvi viöa þurfti aö þræöa
vötnin vandlega til þess aö lenda
ekki i ófæru. Þannig fórum viö
bæði yfir Súlu og Sandgýgjukvisl,
og mátti heita aö okkur gengi
sæmilega eftir ástæöum.
Meö okkur I þessari ferö voru
nokkrir starfsmenn islenzka sjón-
varpsins. Þeir höföu haft veður af
feröalagi okkar, og hafa liklega
búizt viö aö þaö yröi eitthvaö
sögulegt og þess viröi að vera fest
á filmu. Ekki spillti það andblæ
ferðalagsins, þvi að þeir voru hin-
ir ágætustu ferðafélagar, glaðir
og skemmtilegir. Þeir
sjónvarpsmenn höföu meöferðis
Bronco-jeppa, og hann var festur
aftan i annan bil og dreginn
þannig yfir árnar. Viö óttuöumst,
aö jeppinn kynni að fljóta upp,
þegar i vatnsflauminn kæmi, og
þess vegna stungu einhverjir upp
á þvi, aö Magnús Bjarnfreðsson
yrði látinn sitja i jeppanum, á
meöan hann væri dreginn yfir
árnar, þaö hlyti að nægja til þess
aö halda honum stööugum. Jú,
ekki stóö á þvi: Magnús tók glensi
okkar meö hinni mestu ljúf-
mennsku, honum var ekkert aö
vanbúnaöi aö sitja i jeppanum
yfir árnar. Þetta var gert, en
samt dugöi nú ekki þungi Magn-
úsar, jeppinn flautupp. Ekki varð
þó neitt slys, sem betur fór, enda
var taugin sem tengdi bilana
saman, hinn rammgervasta.
Að afliöandi nóttu komum viö
aö Skeiöará. Okkur var sagt aö
hún væri gersamlega ófær, og
þýddi ekkert aö reyna við hana
með þann bilakost sem við ættum
yfir að ráða. Þá vildi okkur það til
happs, að þarna var statt, farar-
tæki nokkurt, sem lengi gekk
undir nafninu Dreki, og hann ferj-
aði bila okkar yfir,
Viö komum í Oræfin I birtingu.
Þar blasir viö sjónum feröa-
mannsins eitt af undrum Islands.
Jökullinn gnæfir yfir sveitina i
allri sinni tign, hvanngræn túnin
eru alveg viö jökulfótinn, og niöur
frá túnunum teygir kolsvartur
sandurinn sig svo langt sem
augað eygir. Þetta eru áreiðan-
lega einhverjar furðulegustu and-
stæöur sem um getur hér á landi,
og væri þó synd aö segja að land
okkar væri einhæft eöa til-
breytingarsnautt.
Arangur þessarar feröar varö
meðal annars sjónvarpskvik-
mynd, sem sýnd var veturinn
eftir. Hún var mjög vel tekin,
enda hlaut hún hinar beztu
viðtökur sjónvarpsáhorfenda.
— Og þiö hafiö dregið andann
léttara, þegar þiö voruð komin
heilu og höldnu yfir foraösvötnin?
— Já, sannarlega gerðum viö
það. Viö eyddum svo nokkrum
dögum á þessu fagra og sér-
kennilega svæði, fórum alla leiö
austur á Jökulsá á
Breiöamerkursandi, en komumst
ekki lengra, þvi aö þá var veriö aö
byggja brúna yfir hana, og var
ólokiö, en óhugsandi aö komast
yfirána ööruvisi en á béú. Sólskin
var og bliðviðri, en þó mátti segja
að ský drægi fyrir sólu, þvi aö viö
lentum þarna i sliku kriugeri, aö
hún var eins og skýflóki yfir
okkur. Hún verpti þarna rétt hjá
brúnni og geröi ótæpilegar loft-
árásir á þessa óboönu gesti.
Sumir voru vanir kriunni og létu
sér fátt um finnast þótt hún
hamaðist, en aörir voru minna
hrifnir og jafnvel hálfsmeykir viö
læti hennar. Sumir náöu i prik
eöa lurka og veifuöu þeim yfir
höföum sér til þess aö verjast
þessum hvitu skapvörgum.
Hvaö er fallegast?
— Svo fáránlegt sem þaö var
hjá mér áöan, aö spyrja þig hver
feröa þinna þér væri eftir-
minnilegust, er liklega enn
fráleitara aö spyrja hvar þér hafi
þótt fegurst þar sem þú hefur
komiö?
— Rétt er það, aö þessu er ekki
auðsvarað, þvi viða er fagurt á
landi hér, og viöa er ég búinn aö
koma. Þó er mér nær að halda, aö
ekki sé viða jafnmikil fegurö
saman komin á jafnlitlu svæöi og
i Borgarfirði eystra. Þar er dýr-
lega fagurt. Þegar viö vorum þar
á ferð, fórum viö yfir i Loömund-
arfjörð, sem þvi miður er nú
kominn i eyði. Þar þótti mér
gaman aö koma, enda er fram úr
skarandi fallegt þar, þótt með
dálitið öörum hætti sé en i
Borgarfirði.
Einu sinni fórum við noröur á
Strandir. Við ókum noröur i Ing-
óllsljörö. en lengum svo leigöan
llóabátinn Drang. sem iór
með okkur norður i Reykjarfjörð
nyröri, þar sem viö vorum i
nokkra daga. Sumir fóru til
Isafjarðar, aörir stigu á land við
Horn og gengu aö vitanum og i
grennd við hann. Þeir sem þar
komu, rómuöu mjög viötökurnar
á Hornbjargsvita.
Sungið og kveðið
— 1 gamla daga var siöur aö
syngja. kveöa og yrkja I bilum.
lialdiö þiö ekki þá gömlu góöu siöi
i lieiöri i feröum ykkar?
— Jú, ekki vantar þaö. Þaö er
enginn á flæöiskeri staddur með
kveðskap, sem hefur fólk eins og
Böðvar Guölaugsson og Valborgu
Bentsdóttur hið næsta sér, en þau
hafa bæöi feröazt oft meö okkur.
Og ýmsir minni spámenn hafa
tekiö þátt i hinni þjóölegu iþrótt -
með þeim.
— Þú hlýtur aö hafa lagt hönd á
þann plóg lika, svo létt sem þér er
um yrkingar?
— Já, eitthvað tók ég þátt i
þessu meö öörum, en þaö sem
varö til á þessum feröum, voru þó
flest dægurflugur, sem aöeins
voru til þess ætlaöar að hafa
gaman af þeim á andartakinu
sem var að liöa, en gleyma þeim
siðan. Ég kann vist fæst af þeim
kveöskap nú, en upp úr Horn-
strandaferöinni orti ég kvæöis-
korn sem heitir A Hornströndum.
Þaö byrjar svona:
Við komum sem gestir og
gistum á Ströndum.
Þar gjálfrar bára viö stein.
Það kvað vera fagurt i
fjarlægum löndum
og fugl á sérhverri grein.
En eiga þeir glæstari
fjöll eöa firöi,
né fegurri sjóndeildarhring?
Er Mariukirkjan meira viröi
en mosi og sortulyng?
Mér hefur lika stundum oröiö á
aö spyrja sjálfan mig, hvort
suörænar sinfóniur seiöi hugann
meira en „konsertinn þegar sjór-
inn sýður / og svarrar viö Geir-
olfsnúp”, og hvort erlendir turnar
,,og tröllauknar myndir úr eir”
seiöi hugann meira en „sú mynd,
þegar máninn liður / og minnist
viö hafsins djúp.”
Seinasta visan I þessu kvæöis-
korni, sem ég hef verið aö vitna i,
er svona, og þú mátt birta hana,
ef þú vilt:
Hvar séröu tignari tinda
og brúnir
og tærari sumarkveld,
bjartari jökul né
rammari rúnir,
sem risa viö sólareld?
Hér birtist i andstæöum
orka og máttur.
ögrandi klettasnös.
Othafsins þrumandi
andardráttur.
Akursins liljugrös.
— Þaö fer nú senn aö Höa aö
lokum þessa spjalls okkar, en aö
siöustu langar mig aö vlkja aö
upphafinu. Kemur þú ekki enn á
æskustöövar þinar I Biskups-
tungum, þótt dagsverk vinnir þú
hér I fjölmenninu?
— Jú, ég kem þangaö oft. Ég á
þar dálitið athvarf, fáa hektara
lands, þar sem ég rækta garö-
ávexti og sitthvaö fleira. Ef ég á
eftir aö lifa þaö að hætta þvi starfi
sem ég hef meö höndum núna, tel
ég vist aö ég leiti i átthaga mina
og haldi áfram aö sýsla viö þau
hugöarefni min, sem ég hef
aðeins getað stundað i hjáverkum
hingað til. Þvi ekki býst ég viö að
ég kunni viö mig iöjulaus á meðan
ég hef eitthvert starfsþrek.
—VS