Tíminn - 17.06.1977, Blaðsíða 22

22
Föstudagur 17. júní 1977
Wmrnm
ER HÆGT
AÐSANNA
AÐ LÍF
SÉ EFTIR
DAUÐANN?
Maöur liggur fyrir dauöanum.
Þegar kvalirnar eru sem verstar,
heyrir hann lækninn segja, aö
hann sé látinn. Hann fer aö heyra
óþægilegt hljóö, háa hringingu
eöa suö og jafnframt finnst hon-
um hann berast hratt gegnum
löng, dimm göng. Siöan uppgötv-
ar hann skyndilega aö hann er ut-
an efnislikama sins, en þó nálægt
honum. Hann sér lfkama sinn til-
sýndar, rétt eins og áhorfandi.
Hann horfir á endurlifgunartil-
raunir læknanna frá þessu
óvenjulega sjónarhorni og er i
miklu uppnámi tilfinningalega.
Bráölega jafnar hann sig. Hann
veitir þvi athygli, aö hann hefur
ennþá „likama” en allt annars
eölis og meö aöra eiginleika en
efnisllkaminn, sem hann skildi
eftir. Brátt fer ýmislegt aö ger-
ast. Einhverjir koma á móti hon-
um til aö hjálpa honum. Hann sér
bregöa fyrir öndum vina og ætt-
ingja, sem þegar eru dánir, og
dásamlegur andi — eins og ljós-
vera — birtist frammi fyrir hon-
um. Veran spyr hann spurninga,
án oröa, og lætur hann meta lif
sitt. Mikilvægustu atvikin úr lif-
inu renna framhjá eins og i kvik-
mynd. Eftir andartak finnst hon-
um hann vera viö eins konar
landamæri, liklega skilin milli
jarönesks lifs og þess næsta. Hon-
um finnst hann veröa aö fara
aftur til jaröarinnar, aö ekki sé
enn mál fyrirhann aö deyja. Þó
streitist hann á móti þvi hann er
heillaður af reynslu sinni af lifinu
eftir dauðann og vill ekki snúa
aftur. Sterkar tilfinningar gleöi,
ástar og friöar ná tökum á hon-
um, en samt snýr hann aftur og
sameinast jaröneskum likama
sinum, til aö lifa áfram.
Þessi saga er ekki reynsla eins
manns, heldur eins konar sam-
nefnari allra þeirra frásagna sem
dr. Moody hefur safnaö saman
eftir viötöl viö um þaö bil 150
manns, sem hafa orðiö fyrir eftir-
farandi:
1. að vera vakin til lifsins eftir
að hafa veriö talin, úrskuröuö eöa
yfirlýst látin af læknum.
2. veriö nær dauöa en lifi vegna
slyss, alvarlegra áverka eöa
sjúkdóma.
3. veriö sagt frá reynslu ann-
arra, sem setiö hafa viö dánarbeö
náins ættingja eöa ástvinar.
Dr. Moody, sem segir aö hann
hafi yfirleitt haldið sig viö frá-
sagnir af eigin reynslu og þar
meö aö mestu útilokaö þriöja
hópinn, sem talinn var á undan,
hefur sagt söguna i upphafi
greinarinnar til aö gefa lesendum
bráöabirgöahugmynd um, hvaö
sá sem er aö deyja, reynir. Þrátt
fyrir þaö, aö allar sögur, sem
hann hefur heyrt, séu ekki ná-
kvæmlega eins, eiga þær furöu-
lega margt sameiginlegt.
Ekkert af þvi, sem nefnt er i
dæminu, kemur fyrir i aöeins
einni sögu. Röö atburöanna getur
veriö breytileg. Algengast af þvi
sem nefnt er I dæminu, er aö
margir hafa sagzt hafa séö lýs-
andi veru um leiö eöa rétt eftir aö
þeir yfirgefa jaröneskan likama
sinn.
Furðulega lik reynsla
1 fyrsta skipti, sem Raymond
Moody heyröi um sllka „reynslu
af dauöanum” var hann viö nám I
heimspeki i Virginíu i Banda-
rikjunum. Hann hitti sálfræöipró-
fessor og kom á óvart hversu
mjög maöurinn var hlýlegur, vin-
gjarnlegur og kíminn. Siöan fékk
hann aö vita, aö prófessorinn
heföi látizt, ekki einu sinni, heldur
tvisvar meö tiu minútna bili.
Hann haföi gefiö stórkostlega
skýrslu um þaö sem hann haföi
reynt meöan hann var „dáinn”
Siöar heyröi Moody sögu
prófessorsins og tók hana upp á
segulband, en þar sem sllkt efni
var honum gjörsamlega óþekkt
um þær mundir, lagöi hann aö-
eins spóluna til hliðar.
— Nokkrum árum seinna hélt
ég fyrirlestur fyrir stúdenta, seg-
ir dr. Moody. — Ég baö þá aö lesa
„Faidon” eftir Platon, verk þar
sem meöal annars er fjallaö um
ódauöleikann. A eftir vildi einn
stúdentanna tala viö mig um
ódauöleikanna. Hann haföi áhuga
á efninu vegna þess aö amma
hans, sem „látizt” haföi i sam-
bandi við skuröaðgerö, haföi
seinna sagt honum frá furðulegri
reynslu sinni.
Ég baö hann aö segja frá og
mér til undrunar var þetta nær
hið sama og ég haföi heyrt
prófessorinn lýsa nokkrum árum
áöur.
Upp frá þessu fer dr. Moody aö
leita meira aö lfkum tilfellum. —
Þegar ég hélt fyrirlestra, lét ég
fljóta með spurninguna um hvort
maöurinn gæti lifað af likamleg-
an dauöa, en ég nefndi ekki þau
tvö tilfelli, sem ég var kunnugur.
Ef slik reynsla er algeng, hugsaöi
ég, fæ ég áreiöanlega aö heyra
fleiri frásagnir. Mér til furöu
reyndist aö minnsta kosti einn
nemandi i hverjum 30 manna
bekk koma til min á eftir til aö
skýra frá persónulegri reynslu
sinni af „dauöanum.”
Þaö sem var likt i frásögnun-
um, vakti athygli dr. Moodys og
þegr hann hóf að læra læknisfræöi
áriö 1972, hafði hann safnaö all-
mörgum reynslusögum. Hann gaf
læknafélagi skýrslu og fleiri
fyrirlestrar fylgdu i kjölfariö.
Stööugt bárust honum fleiri frá-
sagnir og þegar hann fór aö verða
kunnur fyrir rannsóknir sinar,
komu æ fleiri til hans. Nú veit
hann um ein 150 tilfelli þessa
fyrirbæris og hann ætlar aö segja
frá þeim.
Tungumálin flækja
Þegar viö skiljum tungumál
yfirleitt, felst þaö i þvl, aö til eru
ótal hlutir, sem allir eiga hlut-
deild i og vita jafnan um hvaö
veriö er aö tala. En hvaö „reynsl-
una af dauöanum” varöar, er hún
nokkuö, sem aöeins örfáir þekkja
og þess vegna er svo erfitt aö lýsa
hlutunum. „Mig vantar orö til aö
lýsa þvi sem ég er aö reyna aö
lýsa” er setning sem þessir 150
hafa endurtekið oft. En þrátt fyrir
aö einmitt þess vegna velja þeir
mismunandi orö til aö lýsa
reynslu sinni, eiga þessi orö þó
þaö mikið sameiginlégt, að
mögulegt er aö komast aö nokk-
urn veginn viöunandi niöurstööu.
Heyrði sig lýsta dána
Kona segir frá: — Ég var send
meö röntgenlækninum I lifrar-
rannsókn. Deyfilyfiö, sem ég átti
aö fá, var athugaö, þar sem ég hef
ofnæmi fyrir mörgum lyfjum. En
þó mistókst þaö I þetta sinn. Ég
heyröi lækninn, sem var aö sinna
mér, ganga aö simanum, og snúa
skifunni. Siöan sagöi hann viö
lækninn minn, dr. James: — Ég
er vist búin aö stytta sjúklingi
þinum, frú Martin, aldur. En ég
vissi aö ég var ekki dáin og reyndi
aö hreyfa mig einhvernveginn til
aö gefa þaö til kynna, en gat ekki.
Þeir reyndu aö vekja mig til llfs-
ins aftur og sögöust ætla aö gefa
mér eitthvaö, en ég fann ekki
nálarstunguna. Ég fann heldur
ekki, þegar þeir snertu mig.
Ungur maöur segir frá þvi aö
hann hafi veriö lýstur látinn eftir
umferöarslys. Hann heyröi kven-
rödd spyrja: — Er hann dáinn? og
aöra svara: — Já, hann er dáinn.
Þessar upplýsingar koma vel
heim og saman viö þaö sem lækn-
ar og aörir viöstaddir minnast.
Læknir segir frá:
— Hjarta konu stöðvaöist rétt
áöur en viö -ætluöum aö skera
hana upp. Ég reyndi árangurs-
laust aö vekja hana til lifsins aft-
ur og taldi vist aö hún væri látin.
— Við skulum reyna einu sinni
enn, áöur en viö gefumst upp,
sagöi ég viö starfsbróður minn. 1
þaö skiptiö tók hjartaö aö slá aft-
ur og hún komst til meðvitundar.
Slöar spuröi ég hana hvort hún
myndi nokkuð frá „dauöa” sin-
um. — Ekki mikiö, svaraöi hún, —
nema hvaö ég heyröi yður segja:
— Viö skulum reyna einu sinni
enn, áöur en viö gefumst upp.
Ró og friður
Eftir alvarleg höfuömeiösl seg-
ir maöur, sem var lýstur látinn:
— Um leiö og ég fékk áverkann,
fann ég skyndilegan sársauka,
sem siöan hvarf alveg. Mér
fannst ég svifa um i dimmu her-
bergi. Þaö var nistingskalt þenn-
an dag, en á meöan ég var umluk-
inn þessu myrkri, fann ég aöeins
tii hlýju og vellíöunar, meiri en
nokkru sinni áöur. Ég man aö ég
hugsaöi: Ég hlýt aö vera dáinn.
Annað maöur segir: — Mér leiö
bara vel, var einn og I dásamleg-
um friöi. Allt var svo gott, aö ég
var fuilur af sálarró.
Maöur sem „lézt” af sárum
sinum I Vietnam, segir aö um leið
og hann hafi orðið fyrir skotinu,
hafi hann hugsaö: — Mikill léttir.
Enginn sársauki. Mér hefur
aldrei liöiö svona vel, mér fannst
allt yera svo gott.
Hljóðið
Margir hafa heyrt eitthvaö
óvenjulegtrétt viö eöa fyrir dauö-
ann. Stundum voru hljóöin afar
óþægileg: — Hræðilegt, suöandi
hljóð, sem kom innan úr höföinu á
mér, reglulega óþægilegt, sagöi
maður einn.
Kona minnist þess að hafa
heyrt háværa hringingu og að sér
heföi fundizt hún þeytast um á
meöan. Þessi óþægilega tilfinning
hefur lika verið skýrö sem hár
smellur, öskur, bank, suö eöa
vindgnauö. Sumum hafa reynzt
þessi hljóð notaleg. — Það var
eins og klukknahljómur I fjarska,
segir einn, en annar heyröi ein-
hvers konar hátignarlega, fagra
tónlist.
Dimmu göngin
Jafnframt þessu hljóöi, finnst
viökomandi hann oft vera á
hraöri ferð gegnum einhvers kon-
ar dimmt herbergi. Þarna eru
aftur takmörkin, sem máliö
markar. Sumir segja helli, brunn,
göng, aðrir lofttómt rúm, reykháf,
tómarúm, klóakrör, dal eöa hólk.
En þótt orðin, sem notuö eru, séu
mismunandi, er allljóst, aö um er
aö ræöa einn ákveðinn hlut, sem
fólkiö er að reyna aö lýsa.
Ungur maöur varö fyrir þeirri
reynslu niu ára aö.aldri, að hjarta
hans hætti aö slá. Hann segir: —
Þaö hringdi eitthvað, eins og I
takt. Svo hreyfðist ég gegnum
langt, dimmt rúm, sem liktist
helzt skólpleiöslu eöa einhverju
sliku, og allan timann heyröi ég
þessa hringingu.
Annar maður, sem varö fyrir
slysi á reiöhjóli sem drengur,
segist aldrei framar hafa orðið
myrkfælinn eftir þaö, þvi myrkr-
iö, sem hann var þarna i, hafi
veriðgott. Annar maöur, trúaöur,
segir: — Nú veit ég hvaö átt er viö
með dal dauðaskuggans i bibli-
unni, því ég hef komið þangaö.
Út úr likamanum
Eins og fram hefur komiö, •
breytist röö hlutanna dálitiö, en
viö skulum halda okkur viö þaö
algengasta. Eftir feröina gegnum
dimmu göngin, veröur hinn deyj-
andi hissa. Þá getur hann séö
efnislikama sinn frá einhverjum
staö utan hans, rétt eins og hann
væri þriðji maður I herberginu.
Ungur maður, sem var aö
drukkna, lýsir þvi þannig:
— Skyndilega var eins og ég
væri kominn frá likamanum, frá
öllum og væri einn út af fyrir mig
i tómarúmi. Þó aö ég væri rólegur
þarna, sá ég likama minn I vatn-
inu nokkrum metrum fjær, þar
sem hann hreyfðist upp og niður á
öldunum. Ég sá hann aftan frá,
aðeins til hliöar. Mér leiö þó eins
og ég heföi likamslögun, þó aö ég
væri likamalaus.
Kona, sem m.a. segir, aö hún
hafi heyrt hjúkrunarkonu til-
kynna lát sitt, segist hafa horft i
hnakkann á sjúkraliðanum, sem
reyndi aö lifga hana meö
blástursaöferöinni. — Ég gleymi
aldrei hárinu á henni. Þá var
komið inn meö tæki og mér gefiö
raflost. Ég sá likamann lyftast
upp úr rúminu viö lostiö og heyröi
braka i hverju beini. Þaö var
óhugnanlegt. Þegar ég horföi á
þau banka i brjóstiö á mér og
nudda handleggi mina og fætur,
hugsaði ég: — Hvers vegna eru
þau að hafa fyrir þessu? Mér lið-
ur svo ágætlega núna.
Annar maður, reyndar læknir,
sem einnig horföi á sjálfan sig,
segir: — Mér geöjaðist ekki aö
þviaö vera nálægt þessu, sem leit
út eins og dauður likami, þó aö
það væri ég! Kona ein segir: —
Mér fannst þaö aö horfa á likam-
ann væri eins og aö lita aftur til
fortiöarinnar og var ákveöin I aö
gera það ekki.
Andlegi likaminn
1 nokkrum tilfellum segja hinir
deyjandi, sem losnuöu frá efnis-
likamanum, aö eftir þaö hafi
þeim ekki fundizt þeir vera I nein-
um likama. Þeim fannst þeir aö-
eins vera andi eöa vitund. Sumir
segjast alls ekki muna eftir nein-
um likama, einkum vegna þess aö
þeir voru svo önnum kafnir viö aö
viröa fyrir sér þaö sem geröist
umhverfis þá.
En flestir segja þó, aö þeir hafi
veriö I nýjum likama, sem erfitt
sé aö lýsa. Margir notuöu oröin
„andlegur likami” og dugar það
til að lýsa þvi sem aðrir meintu,
þó að þeir notuðu önnur orð.
Flestir deyjandi taka fyrst eftir
andlega likamanum vegna tak-
markana hans. Þeir uppgötva til
dæmis, aö þótt þeir reyni allt til
að segja öörum, hvernig þeim lfði
eða hvernig ástand þeirra sé,
heyrir enginn þá eða sér. Andlegi
likaminn er lika laus I sér, þvi
efnislegir hlutir virðast renna
þvert I gegnum hann.
„Manneskja I andlegum likama”
getur ekki gripið utan um hluti
eöa f manneskjur, þó aö hún reyni
þaö.
Ungur maöur, sem lenti I bil-
slysi, segir: — Ég stóö á miðri
gangstéttinni, en enginn tók eftir
mér. Þegar fólk kom alveg aö
mér, sneri ég mér frá og ætlaöi að
vikja mér undan, en þaö gekk
bara beint I gegnum mig.
Þó hefur manneskja f andleg-
um likama ýmis forréttindi. Hún
sér og heyrir aöra, þó aö þeir
veröi einskis varir. Og þótt hurö-
arhandfangiö renni gegnum
höndina, þegar á að opna dyrnar,
gerir það ekkert til, þvi viökom-
andi getur gengiö gegnum hurö-
ina. Fastir hlutir eru engin hindr-
un og hreyfing frá einum staö til
annars getur veriö ótrúlega hröð,
næstum I einni andrá.
Timaleysiö er einnig þaö sem
setur svip á þessa reynslu. Þótt
henni sé lýst f röö atburöa, viröist
timinn ekki skipta máli i reynsl-
unni, eins og I efnislifinu.
— Ég var ennþá i likama, ekki
efnislegum likama, heldur ein-
hverju, sem skýra má sem orku-
kerfi. Ef ég ætti aö lýsa þvf meö
oröum.segöiég að þaö væri gegn-
sætt, andlegt, gagnstætt efnis-
legu, en þó meö greinilega aö-
skildum hlutum.
Annar segir: — Hugsunin nam
allt og leiddi allt til lykta strax
fyrir mig, án þess aö ég þyrfti aö
fara gegnum mörg stig i hugsun.
Eftir stutta stund skiptu allir
hlutir sem ég haföi upplifaö I lif-
and lifi einhverju máli.
1 þessu likamslausa ástandi
einangrast maöurinn frá öörum
og allt samband viö annaö fólk
rofnar. Þess vegna er ekki undar-
legt þótt einmanaleikatilfinning
gripi viökomandi. — Ég var svo
skelfilega einn, sagði maöur
nokkur.
Annar segir þetta hafa veriö
svo ólýsanlega notalegt, aö hann