Fréttablaðið - 25.03.2006, Síða 30

25. mars 2006 LAUGARDAGUR30
Kiwanis er indjánamál og þýðir „Við höfum sam-skipti“. Fyrstu samskipti
okkar Sigurbergs eru í rólegri
götu í Hlíðunum: „Kom inn!“ heyr-
ist kallað fyrir innan luktar dyr og
þegar ég opna brosir hann mót
mér úr hjólastól sem líkami hans
hefur orðið æ háðari síðastliðin
fjögur ár.
„Það eru tólf ár síðan ég fór að
finna fyrir máttleysi og þreytu í
vöðvum, en þá var ég að vinna í
hljóðfæraverslun ásamt Rafni
heitnum Jónssyni tónlistarmanni,
sem nú er látinn úr MND-sjúdómn-
um. Það var um sama leyti og Rafn
fékk greiningu sína að ég fékk
mína, en það er fjölvöðvarýrnum
sem er afar sjaldgæfur sjúkdóm-
ur sem virkar nákvæmlega eins
og MND nema þar eyðileggja
taugaboð vöðva líkamans, meðan
næring frá kirtlastarfsemi stöðv-
ar uppbyggingu vöðva líkama
míns þegar ónæmiskerfið ræðst á
vöðva sem óvini og eyðir þeim
eftir því sem maður reynir meira
á sig,“ segir Sigurbergur af æðru-
leysi, en hann má helst ekki blikka
auga án þess að eyða vöðvum eins
og hann orðar það í gríni.
„Þetta var heilmikið áfall til að
byrja með, en þegar maður á ekk-
ert val reynir maður að sætta sig
við orðinn hlut. Væri ég að velta
fyrir mér allan daginn hvað ég
ætti bágt væri ég skælandi í
koddann minn út í eitt. Auðvitað
koma stundir sem ég verð dapur
en ég hef að mestu unnið mig út úr
þessu,“ segir Sigurbergur, sem í
eirðarleysi daganna fann sér
nýjan tilgang í starfsemi Kiwanis-
klúbbsins Kötlu.
„Einna verst við veikindi er
hægagangur tímans. Maður dett-
ur fljótt úr félagslegum tengslum
og áttar sig á því hverjir eru hinir
sönnu vinir. Þeim má líkja við
bækur í bókaskáp, sem maður veit
hvar eru þótt maður sé ekki alltaf
að lesa í þeim. Þannig eru góðir
vinir; maður getur alltaf bankað
upp á og það er ætíð opnað. Þannig
hefur það líka reynst með Kiwanis-
vini mína og þar af leiðandi gefið
mér talsvert meira en mörgum
öðrum að starfa með klúbbnum
vegna þess að félagsleg þörf mín
er standandi opin,“ segir Sigur-
bergur, sem eyðir drjúgum tíma í
starf fyrir Kiwanis sem hann
getur unnið heiman frá sér í gegn-
um tölvu.
„Mér finnst gott að leggja mitt
af mörkum; þá líður dagurinn, ég
hringi í menn og sendi bréf, þeir
koma og allt gefur það mér sam-
skipti við fólk. Það var því happ að
komast í tengsl við þessa hreyf-
ingu og mannbætandi að vera þar
inni.“
Foringjaefni og hugsjónir
Kiwanis er alþjóðahreyfing sem
starfar að mestum hluta í Banda-
ríkjunum og Kanada, þar sem hún
á uppruna sinn.
„Þegar hún flæddi yfir Evrópu
var Ísland eitt hið fyrsta sem inn-
leiddi Kiwanis utan Ameríku. Þá
viðgengust hér mikil höft og geng-
isfellingar, og menn höfðu lítið við
að vera. Til að byrja með stóðu að
hreyfingunni forstjórar og ríkir
menn sem sumir komu úr Frímúr-
arareglunni og hittust á hádegis-
fundum einu sinni í viku. Fyrsti
klúbburinn var nefndur Hekla og
tveimur árum síðar varð Katla
til,“ segir Sigurbergur, sem sjálf-
ur hefur verið tylft ára í hinni fer-
tugu Kötlu.
„Kiwanis breiddist um landið
eins og eldur í sinu fyrir tilstuðlan
forstjóra sem margir höfðu rúman
tíma, ferðuðust víða, en tóku með
sér Kiwanis-félaga meðan þeir
funduðu í sjávarplássum til að afla
félaga. Alls eru Kiwanis-klúbb-
arnir fjörutíu talsins í dag; flestir
á höfuðborgarsvæðinu,“ segir Sig-
urbergur, sem fékk fyrst tilboð
um inngöngu rúmlega þrítugur.
„Þá hafði ég engan áhuga enda
vinnandi myrkranna á milli eins
og títt var um fjölskyldufeður.
Þegar veikindin tóku mig úr ann-
ríki vinnumarkaðarins og ég fór
sjálfur að róast fór ég aftur á fund
Kiwanis og fann strax að mér
fannst gott að eiga þar staðfastan
punkt og félagsskap,“ segir Sigur-
bergur, sem er menntaður tónlist-
arkennari, húsasmiður og skipa-
smiður.
„Megnið af starfsævinni starf-
aði ég við smíðar og hljóðfæra-
kennslu, en þegar tómarúmið kom
í kjölfar veikindanna áttaði ég mig
á því að við konan fórum aldrei
neitt né gerðum eitthvað saman.
Ég hafði verið að spila allar helgar
dinnertónlist á Skálafelli, Mímis-
bar og Grillinu, og konan átt sínar
vinkonur sem hún hitti. Í Kiwanis
kynntumst við einstökum mann-
eskjum saman, en segja má að ein-
kenni Kiwanis-manna sé mikið
félagslyndi og þörf til að láta gott
af sér leiða,“ segir Sigurbergur en
Kiwanis-fundir eru haldnir tvisv-
ar í mánuði þar sem félagsmenn
hittast yfir snæðingi og notaleg-
heitum auk þess að vinna að brýn-
um góðgerðarmálum.
„Félagskapur eins og Kiwanis
er frekar á niðurleið því nýliðun
gengur illa og margt annað sem
ungum mönnum finnst meira
spennandi, en þetta fer reyndar
dálítið eftir klúbbum. Eftir því
sem klúbburinn er eldri hækkar
meðalaldurinn. Klúbbarnir eru
því misungir; margir að því er
virðist deyjandi en aðrir kröftugir
eins og Eldey í Kópavogi og Höfði
í Grafarvogi, þar sem eru menn
frá 35 ára aldri og biðraðir eftir
inngöngu,“ segir Sigurbergur en
Kiwanis hefur á undanförnum
árum staðið fyrir ungliðastarfi
sem skilað hefur góðum árangri.
„Í nýjasta klúbbnum úr Borg-
arholtsskóla eru röskir strákar
um tvítugt sem gera nákvæmlega
það sama og við; leita verðugra
verkefna til að láta gott af sér
leiða. Það hefur sýnt sig að stór
hluti öldungarþingmanna Banda-
ríkjanna og þar á meðal Bill Clin-
ton fyrrum Bandaríkjaforseti var
í ungliðastarfi Kiwanis, en þar uxu
þeir upp í foringjaefni, urðu meiri
félagsverur en ella, með þeim
jókst sjálfstraust og þeir lærðu
samskipti og leiðir til að koma
hugðarefnum sínum á framfæri.“
Margar hendur vinna létt verk
Góðgerðarstarf Kiwanis beinist
fyrst og fremst að börnum heims,
en einnig einstaka málum er varða
aðra minnihlutahópa.
„Fyrst voru í Kiwanis kaup-
sýslumenn sem ætluðu sér stóra
hluti í viðskiptum, en það varð
snemma umdeilt því stofnandinn
hafði hugsað Kiwanis sem mann-
gæskusamtök. Á hverju ári fær
Kiwanis bréf frá einstaklingum og
félagasamtökum sem leita aðstoð-
ar, en þó hefur dregið úr því hin
síðari ár. Árlega styrkjum við
Íþróttafélag fatlaðra og þriðja
hvert ár göngum við í hús og selj-
um K-lykilinn en andvirði sölunn-
ar rennur til Geðhjálpar og fyrir
þá peninga var hús Geðhjálpar við
Túngötu keypt,“ segir Sigurberg-
ur og nefnir einnig til sögunnar
liðsinni Kiwanis við börn.
„Á vorin dreifum við hjóla-
hjálmum til allra barna sem hefja
nám í sex ára bekk um haustið.
Eimskip gefur hjálmana og Sjóvá-
Almennar sjá um dreifingu, en
þannig fer vinnan fram; við beit-
um okkur saman og fáum til liðs
fyrirtæki sem leggja vilja málefn-
inu lið. Dæmi er beiðni frá sam-
býli í Kópavogi sem hafði fengið
bíl gefins frá Heklu, en gat svo
ekki rekið hann. Bréf barst um
hvort við gætum styrkt rekstur
bílsins en til þess þurfti trygging-
ar og eldsneyti svo við fórum í
Sjóvá-Almennar sem glaðir gáfu
tryggingar til tveggja ára og lögð-
um sjálfir fimmtíu þúsund krónur
í bensín, en leituðum til Hreyfils
sem vildi leggja það sama fram úr
eigin bensíntönkum. Þannig gat
sambýlið rekið bílinn næstu þrjú
árin,“ segir Sigurbergur um eitur-
snjöll úrræði Kiwanis.
„Eitt merkasta verkefni Kiw-
anis fór af stað hjá alþjóðahreyf-
ingunni, meðal annars fyrir til-
stuðlan Eyjólfs Sigurðssonar sem
þá var heimsforseti Kiwanis, og
nefnist Joðverkefnið. Joðskortur í
ákveðnum heimshlutum olli því að
konur urðu óbyrjur eða fæddu
mjög vansköpuð börn, en manns-
líkaminn þarf ekki meira en fram-
an á hnífsoddi af joði til að koma í
veg þennan joðskort, svo herför
var gerð til að dreifa joði á þessu
svæði og saltframleiðendur fengn-
ir til að skaffa joðbætt salt sem
dreift var sem borðsalti um allar
þessar byggðir og nú þekkist
joðskortur ekki lengur í veröld-
inni,“ segir Sigurbergur stoltri
röddu af árangri Joðverkefnisins
sem enn er unnið með góðum
árangri.
Betra líf
Á liðnum fjörutíu árum hefur
Katla staðið fyrir stórmerkilegum
framkvæmdum, sem fennt gæti
yfir í minnisbönkum landsmanna
með tímans tönn.
„Ááttunda áratugnum var
Ingólfur Guðbrandsson ferðamóg-
úll forseti Kötlu, en hann hafði á
ferðalögum sínum séð að hundar
voru notaðir til fíkniefnaleitar í
útlöndum. Hugmynd hans var
fálega tekið af íslenskum stjórn-
völdum; hundar gætu jú aldrei
komið í stað manna. Ingólfur lét
ekki segjast, fór út og náði í eitt
stykki hasshund sem hann flutti
sjálfur inn til landsins. Þetta kost-
aði mikið vesen en hundurinn var
á endanum gefinn Rannsóknarlög-
reglunni og kom á daginn stór-
merkilegur árangur hans við að
finna fíkniefni í farangri,“ segir
Sigurbergur og nefnir annað verk
Kötlu sem braut blað í íslensku
samfélagi.
„Sendiferðabílstjóri hafði keyrt
fatlaða í hjólastólum og bar upp þá
hugmynd hvort Katla væri tilbúin
að kaupa lyftu í bílinn svo auð-
velda mætti flutningana. Þetta
gerjaðist með mönnum en á end-
anum var ákveðið að flytja inn
sérútbúinn bíl frá Bandaríkjun-
um, sem kallaðist Kiwanis-bíllinn.
Gengisfelling varð á sama tíma og
ekki nægir aurar til að leysa bílinn
úr tolli en þá kom samvinnumátt-
urinn fram þegar Kiwanis-klúbb-
ar af öllu landinu lögðust á eitt og
leystu út bílinn. Borginni var boð-
inn bílinn en vildi ekki taka við
honum svo næstu tvö árin keyrðu
Kötlumenn bílinn upp á dag til
skiptis og þá hóað í næsta vegfar-
anda að hjálpa með stólana inn í
hús. Á endanum var bílinn keyrð-
ur í innkeyrslu Birgis Ísleifs
Gunnarssonar, þáverandi borgar-
stjóra, og lyklarnir settir í póst-
kassann. Ekki leið nema vika þar
til Ferðaþjónusta fatlaðra var
stofnuð og Strætisvagnar Reykja-
víkur tóku að sér aksturinn, en nú
eru þessir bílar orðnir margir í
þjónustu fatlaðra,“ segir Sigur-
bergur og þakkar slíkar framfarir
frjóum mönnum og stórhuga innan
Kiwanis-hreyfingarinnar.
„Það kom til tals að setja upp
lyftu í sundlaug Sjálfsbjargar sem
átti innflutt að kosta tugi milljóna.
Innan Kötlu er snjall vélaverkfræð-
ingur sem taldi víst að gera mætti
lyftu fyrir minni pening, svo hann
teiknaði hana sjálfur og lét smíða;
eina í heita pottinn og aðra í sund-
laugina, sem kostaði þrjár milljón-
ir. Nú tilheyrir flestum sundlaug-
um slíkur búnaður og þykir
sjálfsagður,“ segir Sigurbergur, en
lengi mætti telja stórvirki Kötlu
þótt ljúfasta verkefnið hljóti að
vera Kötludúkkan sem gefin hefur
verið ungum sjúklingum Barna-
spítala Hringsins um langa hríð.
„Kötludúkkan er skemmtilegt
fyrirbæri; handsaumuð taudúkka
fyllt með tróði, án andlits og
klæðnaðar, en börnin geta skapað
sitt eigið þjáningarsystkin sem
þau teikna á andlit og halda utan
um til að gleyma eigin einsemd.
Þurfi að sprauta barnið er dúkkan
sprautuð fyrst og plástruð líka, en
læknar og hjúkrunarfólk segir
þetta gefast ákaflega vel,“ segir
Sigurbergur brosmildur og í hátíð-
legu afmælisskapi, enda afmælis-
barnið rétt að byrja að fagna og
heilt afmælisár eftir til afreka og
gleðistunda. ■
Við höfum samskipti
Í vorinu hjólar sjö ára stúlka áköf og ánægð með rauðan hjálm á höfðinu. Á Barnaspítala Hringsins
knúsar lítill drengur taudúkku sem hann plástrar gegn einsemd og lasleika, en í henni á hann þjáningar-
systkini. Þau eiga hjálminn og dúkkuna Kiwanisklúbbnum Kötlu að þakka, en Katla heldur upp á fjöru-
tíu ára afmæli sitt 31. mars. Þórdís Lilja Gunnarsdóttir fór á fund Sigurbergs Baldurssonar, fyrrverandi
forseta Kötlu, en í veikindum hefur Katla orðið honum annað og meira en öðrum félagsmönnum.
KÖTLUDÚKKAN Ungur drengur á Barna-
spítala Hringsins með Kötludúkkuna sér
til halds og trausts í sjúkrarúminu, en með
dúkkunni gleyma börnin eigin einsemd og
vanlíðan.
SIGURBERGUR BALDURSSON Í KIWANIS-
KLÚBBNUM KÖTLU Sigurbergur er bundinn
við hjólastól en var áður starfandi tónlistar-
kennari og smiður. Hann segir félagsskap og
starf innan Kiwanisklúbbsins Kötlu hafa gefið
sér mikið og auðgað líf sitt, en Katla verður
fertug í lok mánaðarins.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN