Fréttablaðið - 25.03.2006, Qupperneq 48

25. mars 2006 LAUGARDAGUR48
menning@frettabladid.is
Hér áður fyrr var sýnilegt veldi banka fyrst og fremst sett
fram með efnismiklum byggingum - innréttingum úr marm-
ara og dökkum harðviði o.s.frv.. Þetta má vel sjá á elstu banka-
byggingum landsins. Þá notuðu þeir upphafnar íburðarmiklar
leturgerðir til dæmis á eyðublöð eins og víxla sem nánast eng-
inn veit hvað er í dag. Þegar efnisheimurinn varð ekki lengur
eins mikilvægur í sýndarveruleika netheimsins þar sem flest-
ir upplifa samskipti sín við banka í dag urðu góð ráð dýr. Stað-
genglar mamara og harðviðar duga þar skammt. Hvernig er
þá nauðsynlegur trúverðugleiki skapaður. Eða er engin þörf á
því lengur?
Jú, bankar eru líklega fyrirferðamestu notendur auglýsing-
arýmis. Þeirra svæða sem fást við innréttingar hugsana
almennings. Þar sækjast þeir eftir því að gera sig sýnilega.
Þeir þekja reglulega heilar síður blaðanna, biðskýli og almenn-
ingsvagna. Þeir troða sér inn á milli vinsælla sjónvarpsþátta
og jafnvel er tekið fram að þeir borgi þáttagerðina sjálfa. Þeir
sponsa alls kyns menningar- og íþróttafélög sem sjálfviljug
nota lógó þeirra jafnvel framar en eigin gunnfána. Samt er
eins og samviska okkar sé þannig í laginu að þeir geti ekki
horft beint í augu okkar eða við í þeirra. Hið rétta eðli er falið.
Þeirra markmið er að fá okkur til að trúa því að þeir séu þjónar
okkar. Þeir styðja góð málefni en helst bara ef þeir fá það
margfalt borgað til baka með góðu orðspori - þar er bætt fyrir
trúverðugleikamissinn.
Sjónhverfingar
Útlit hins nýja Glitnis er gott dæmi um feluleikinn. Ég segi
dæmi því þeir eru ekki einir um þetta - en þeir fara ekki fram
hjá neinum þessa daganna - eru út um allt. Óhætt er að tala um
Glitnisvæðingu almannarýmis svo rösklega er gengið til verks.
Enn bíðum við og skoðum þetta aðeins nánar. Íslandsbanki hf.
ákvað að frá og með 11. mars s.l. verði þjónusta félagsins veitt
undir vörumerkinu Glitnir. Samhliða því hefur bankinn tekið
upp nýtt merki og útlit. Haft er eftir forstjóra bankans: „Við
störfum nú á alþjóðlegum fjármálamarkaði og það kallar á
ákveðnar breytingar. Nöfn fyrirtækja verða að taka mið af því
svæði sem þau starfa á, sem í okkar tilviki þýðir að nafnið þarf
að henta til notkunar um allan heim.
Við vorum í þeirri einstöku stöðu að eiga gott íslenskt nafn
sem er jafnframt þekkt vörumerki, Glitnir, sem uppfyllir öll
þau skilyrði sem prýða gott nafn; Það hefur jákvæða merkingu
í hugum Íslendinga, á sér sögulega skírskotun, er bæði íslenskt
og norrænt í senn, er auðvelt í framburði á helstu tungumálum
og inniheldur eingöngu alþjóðlega stafi.“ Ókey þetta er gott og
blessað en hvernig er raunveruleikinn? Hið nýja nafn á rætur
að rekja til Norrænnar goðafræði en í Gylfaginningu segir frá
Glitni sem var heimili Forseta, sonar Baldurs og Nönnu. Heim-
ilið var höll glæsileg, úr gulli og silfri. Sagan segir að þaðan
hafi allir gengið sáttir. En Ginningu Gylfa lýkur, hann sér að
allt sem hann hafði heyrt var sjónhverfing ein og hann stóð á
víðum velli en var ekki í neinni höll og hann fer heim og segir
þessar sögur sem aðrir hafa eftir honum. Það sem verður hefur
alltaf verið.
Alþjóðavæðing myndmálsins
Ég labba niður Laugaveginn og tek eftir að búið er að setja nýtt and-
lit á Íslandsbanka. Ég sé rauða fleka og hugsa með mér hvað stofn-
un sé kominn þarna. Ef ég gef mér það að hafa misst af tilkynning-
um bankans er ekkert sem sem segir mér að þessi afgreiðslustaður
sé banki. Mig rámar í kaupleigu. Ég get bæði horft á þetta andlit
sem venjulegur Reykvíkingur eða sett mig í spor hins alþjóðlega
borgara og lesið „Glætnir“ sem hefur sáralitla merkingu þrátt fyrir
endurfæðingu miðalda, þrátt fyrir lestur á Gylfaginningu og Tolki-
en og þrátt fyrir tölverða kunnáttu í draumaráðningum táknar
Glitnir örugglega ekki banki.
Sigmund bendir einmitt á þetta rof - Ísland og banki hverfur og
eftir stendur rauð abstraktsjónin. Ótrúlega margir hafa ekki hug-
mynd um að alþjóðavæðing myndmáls var á sínum tíma sett í gang
af marxísku hugsjónafólki sem barðist gegn þjóðrembu. Í gleymsk-
unni hefur enginn hefur tekið þessu myndmáli opnari örmum en
alþjóðavæddur kapítalismi sem þarf helst að starfa án þjóðrembu
og án landamæra - helst nafnlaus og öll karaktereinkenni horfinn.
Allt verður eins og við týnum því einstaka. Lógóið eins og öll hin.
Meira að segja auglýsingaherferðin er ekki einstök heldur eins og
norsk og efalaust munu fleiri dæmi finnast. Enginn hefði trúað því
að spádómar Marx myndu rætast á þennan hátt.
GUÐMUNDUR ODDUR
> SKRIFAR UM SJÓNMENNTIR
Kl. 21.00
Dansverkið Hindarleikur eftir
Gunnlaug Egilsson verður flutt í
Dómsalnum við Lindargötu 3. Hvað
gerist í fyrirmyndarríki framtíð-
arinnar þar sem aðeins konur eiga
heima?
> Ekki missa af...
Fyrstu 15:15 tónleikum vetrarins
á nýjum stað í Norræna húsinu
á morgun. Laufey Sigurðardóttir
fiðluleikari og Krystyna Cortes
píanóleikari spila efnisskrá með
frönskum blæ. Tónleikarnir hefj-
ast að sjálfsögðu kl. 15.15.
Tónleikum Kórs Menntaskólans í
Reykjavík í Stykkishólmskirkju kl.
17.00 í dag. Ættjarðarlög, madri-
galar og stúdentasöngvar í bland
við söngleikjatónlist. Stjórnandi
er Marteinn H. Friðriksson.
Þrjúbíó í Galleríi humri eða
frægð. Upptökur frá æfingum og
uppákomum götuleikhópsins
Svarts og sykurlauss verða til
sýnis en hópurinn lét til sín taka
á árunum 1983-1986.
Ráðstefna um myndhvörf verður
haldin í fyrirlestrasal Þjóðminja-
safnsins á morgun, en hún er helg-
uð minningu Þorsteins Gylfasonar
heimspekings sem féll frá í fyrra.
Að ráðstefnunni standa þeir sem
rökræddu myndhvörf í málstofu
íslenskuskorar haustið 2004 og
Ritið, tímarit Hugvísindastofnun-
ar.
Meðal þeirra sem taka til máls
eru Pétur Gunnarsson rithöfund-
ur sem talar um paradísamissi,
paradísarleit og paradísarheimt;
Jón Karl Helgason bókmennta-
fræðingur fjallar um orðaleiki
sem myndhvörf; Elísa Jóhanns-
dóttir fjallar um myndhvörf í ljóð-
bókinni Kjötbæ eftir Kristínar
Eiríksdóttur og Andri Snær
Magnason flyrtur erindi sem nefn-
ist Að hugsa ekki á íslensku.
Bergljót S. Kristjánsdóttir
prófessor í íslensku setur ráð-
stefnuna klukkan 10 í fyrramálið
en ráðstefnunni er skipt upp í
fimm málstofur sem standa til
klukkan 16.30. Allir eru velkomnir
og aðgangur er ókeypis. Nánari
upplýsingar um dagskrá ráðstefn-
unnar má finna á heimasíðu Hug-
vísindastofnunar Háskóla Íslands
- www.hugvis.hi.is.
ÞORSTEINN GYLFASON Kynti undir rökræðum í málstofu íslenskuskorar um myndhvörf
haustið 2004.
Myndhvörf í minningu Þorsteins
!
Um velgengni ímynda
Ungverski fiðluleikarinn Theresa
Bokany leikur á TÍBRÁR tónleikum í
Salnum í dag ásamt margverðlaun-
uðum píanóleikara frá Búdapest,
Adam György. Þetta er í annað
skipti sem Theresa spilar hér á
landi en hún vakti verulega athygli
þegar hún lék ásamt Önnu Guðnýju
Guðmundsdóttur í Salnum árið
2004. Theresa Bokany er fædd í
Hollandi en er íslensk í móðurætt
og hóf fiðlunám fimm ára að aldri
undir leiðsögn móður sinnar, Jónu
Dóru Óskarsdóttur, en þær sóttu til
að mynda tíma til Tibors Varga, eins
af meisturum fiðlunnar á 20. öld.
Nú er Theresa búsett í Munchen í
Þýskalandi þar sem hún stundar
framhaldsnám í fiðluleik.
Að þessu sinni tekur Theresa Bokany með sér
æskuvin sinn frá Ungverjalandi en þau Adam
György og Theresa kynnust á
barnsaldri. „Við kynnumst samt ekki
í gegnum tónlistina,“ segir hún, „en
svo urðum við bæði atvinnutónlistar-
menn - en því miður spilum við ekki
mjög oft saman.“
Heimsókn þeirra til Íslands er
í styttra lagi og Theresa segist því
miður ekki hafa haft mikinn tíma til
að kynna honum land og þjóð. „Við
höfum samt labbað um Ægisíðuna
og farið í sund,“ segir hún hlæjandi
en á sunnudaginn heldur hún áleiðis
til Japan til frekara tónleikahalds.
Á tónleikunum spila ungu tón-
listarmennirnir bæði spila saman og
flytja fjögur einleiksverk. Theresa flyt-
ur sónötu fyrir fiðlu eftir landa sinn
Béla Bartók en Adam György umritanir fyrir píanó
á þremur verkum eftir Johann Sebastian Bach og
Mendelssoh. Tónleikarnir hefjast í Salnum kl. 16.00.
THERESA BOKANY FIÐLULEIK-
ARI OG ADAM GYÖRGY PÍANÓ-
LEIKARI Æskuvinir spila saman
Bartók og Grieg FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Íslensk-ungverskt í bland
Stoppleikhópurinn á tíu ára afmæli
í ár og frumsýnir að því tilefni
leikritið Emmu og Ófeig í Iðnó í
dag. Leikritið er eftir Árna Ibsen
en unnið í samstarfi við Völu Þórs-
dóttur og leikhópinn.
„Við erum búin að frumsýna
átján ný íslensk verk fyrir börn og
unglinga,“ segir Eggert Kaaber,
leikari og einn af stofnendum
Stoppleikhússins. „Þetta er búið
að vera geysilega skemmtilegur
en kröfuharður tími. Við höfum
mótað okkar sýningar og form
sem er fræðsluleikhús. Við tengj-
um okkur við fræðslu- og forvarn-
armál sem snúa sérstaklega að
börnum og unglingum.“ Leikhóp-
urinn hefur til að mynda sýnt verk
sem fjalla um áfengis- og fíkni-
efnaneyslu. Eggert stofnaði leik-
hópinn ásamt Katrínu Þorkels-
dóttur, Hinriki Ólafssyni og Dofra
Hermanssyni en hinir tveir síðar-
nefndu hafa horfið til annarra
starfa.
Eggert útskýrir að Stoppleik-
húsið sé ferðaleikhús ætlað fyrir
ungmenni frá 12 ára aldri. „Við
mætum í skólana og stillum upp
næstum hvar sem er. Við vorum á
skutbíl með kerru í eftirdragi en
nú erum við komin á jeppa og hing-
að til hefur allt rúmast í honum,“
segir Eggert glaðlega. „Við förum
út um allt land, það mætti segja að
meðaltali einn hring um landið á
hverju ári,“ áréttar Eggert en
bætir við að þetta sé „nú þokkalega
mikill þeytingur. Maður verður
svolítið tættur og þreyttur eftir
veturinn en maður hefur sumarið
til þess að hlaða batteríin.“
Hann útskýrir að það sé ögr-
andi og skemmtilegt að vera svo í
miklu návígi við áhorfendurna.
„Við förum síðan með nýja verkið
beint út á land, fyrsta leikferðin er
til Akureyrar en við höfum fengið
mjög góðar undirtektir og margir
skólar hafa pantað sýninguna nú
þegar.“
Eggert segir að þau hafi unnið
að nýja verkinu í um það bil tvö ár.
„Hugmyndin og persónusköpunin
er komin frá Árna Ibsen en
útgangspunkturinn er að hluta
byggður á leikritinu um Hamlet
eftir William Shakespeare. Við
sækjum líka ýmislegt í önnur
klassísk verk sem og kvikmynd-
ir.“ Leikritið sjálft er unnið í sam-
starfi Árna Ibsen, Völu Þórsdóttur
og leikhópinn en Ágústa Skúla-
dóttir leikstýrir. „Við höfum verið
svo lánsöm að fá gott fólk með
okkur,“ segir Eggert en um leik-
mynd og búninga sér Guðrún Öuy-
ahals og Björn Thorarensen semur
tónlist við hluta verksins.
Leikritið verður frumsýnt í
Iðnó kl. 15.00. - khh
STOPPLEIKHÓPURINN FAGNAR Á AFMÆLISÁRI Leikararnir, Sigurþór Albert Heimisson, Katrín Þorkelsdóttir og Eggert Kaaber leika í Emmu
og Ófeig. FRÉTTABLAÐIÐ/ DANÍEL
Óstöðvandi Stoppleikhús