Fréttablaðið - 27.04.2006, Page 22

27. apríl 2006 FIMMTUDAGUR22
og fólk
?
KINDABJÚGU
REYKT OG SOÐIN
Vissir þú...
að hinn grái gæðingur Gustur frá
Hóli á 574 skráð afkvæmi. Þeirra
hæst dæmd eru Kraftur frá
Bringu með 8,55 í aðaleinkunn
og hinn gráskjótti Klettur frá
Hvammi með 8,49.
www.worldfengur.com
Stórsýning Hrossaræktarsamtaka Suðurlands, Ræktun 2006,
verður haldin í Ölfushöllinni næstkomandi laugardag 29. apríl
og hefst kl. 20.30. Sýningin verður með hefðbundnu sniði þar
sem stóðhesta- og hryssuhópar verða sýndir auk afkvæmasýn-
inga og kynninga á ræktunarbúum.
Meðal ræktunarbúa eru Torfastaðir, Háholt, Lækjarbakki,
Efsti-Dalur, Litlaland og Lækjarbotnar.
Meðal þeirra ræktunarhrossa sem sýnd verða með
afkvæmum eru Blær frá Hesti, Töfri frá Selfossi og
Vigdís frá Feti. Illingur frá Tóftum, Vilmundur frá Feti
og Gustur frá Lækjarbakka.
■ Ræktun 2006
Lokakeppni nemenda hestafræðibrautar Hólaskóla
fer fram laugardaginn 29. apríl. Dagskráin hefst með
reiðsýningu og úrslitakeppni í gæðingafimi klukkan
14.00. Klukkan þrjú verður verðlaunaafhending þar
sem hin eftirsótta Morgunblaðsskeifa verður afhent
auk reiðmennskuverðlauna FT, og Eiðfaxabikarsins. Að
því loknu, eða klukkan 16.00 verða kaffiveitingar í boði
skólans. Öllum er velkomið að fylgjast með.
■ Skeifukeppni á Hólum
Síðasta mótið í mótaröð barna, unglinga og ungmenna á
Ingólfshvoli fer fram á sunnudaginn 30. apríl. Þá verður keppt
í fimmgangi unglinga og ungmenna og einnig í smala, eða
hraðfimi þar sem riðið er á milli stika. Í smala er keppt í opnum
flokki barna, unglinga og ungmenna. Dagskráin hefst klukkan
12.00 en þrír samanlagðir efstu knapar í hverjum flokki verða
verðlaunaðir sérstaklega. Að keppni lokinni verður haldin helj-
arinnar grillveisla fyrir keppendur og aðstandendur þeirra.
■ Börnin keppa á Ingólfshvoli
„Ákveðnar vísbendingar eru um að
ropi í hrossum sé arfgengur veikleiki,“
segir Sigríður Björnsdóttir, dýralæknir
hrossasjúkdóma, um þann leiða ávana
sem hross geta tekið upp á í húsi og
kallaður er „ropi“. Þau svelgja í rauninni
loft niður í magann og mynda þá hljóð
sem líkist því að þau séu að ropa.
„Talað er um að þessi galli eigi rætur
að rekja til þess að hross með tiltekna
skapgerð, til að mynda örlynd hross,
þola innivist illa. Ekki eru þó öll örlynd
hross í áhættuhópi.“
Sigríður segir aðbúnaðinn skipta miklu
máli. Mikilvægt sé að hestar séu ekki
haldnir í einangrun í lokuðum stíum,
heldur sjái þeir og komist í snertingu
við önnur hross á húsi. Graðhestar búa
oft við verri umhverfisaðstæður hvað
þetta snertir og er því miður haldið
meira inni en öðrum hrossum.
Þá virðist kjarnfóðurgjöf
stuðla meira að ropa heldur
en hitt, samkvæmt erlend-
um rannsóknum. Gefa
skal hey að minnsta kosti
tvisvar á dag og betra að
gefa oftar og minna í einu.
Hleypa þarf hrossum út
daglega og gefa þeim færi
á að hreyfa sig eitthvað
á hverjum degi.
„Ef stóðhestur fer
að ropa eiga þær
upplýsingar erindi
til ræktanda,“ segir
Sigríður. „Menn eiga rétt á því að geta
forðast þetta í sinni ræktun því hestur
sem ropar er lítils virði. Hann er
með öllu óhæfur til sölu, og getur
orðið ónothæfur til reiðar. Því er
um að ræða alvarlegan galla.
Þegar ropi er kominn af stað
er lítið til ráða og þetta getur
versnað mjög hratt. Ropi er
ekki smitandi og þrátt fyrir
rannsóknir hefur ekki tekist
að láta eitt hross kenna öðru
að ropa. Ég þekki enga
aðferð til að lækna ropa í
hrossum.“
SÉRFRÆÐINGURINN: SIGRÍÐUR BJÖRNSDÓTTIR, DÝRALÆKNIR HROSSASJÚKDÓMA
Ropi í hrossum er arfgengur veikleiki
Hrefna Sigurjónsdóttir líffræð-
ingur og nokkrir samstarfs-
manna hennar hafa rannsakað
félagsgerð hesta í íslenskum
stóðum frá árinu 1996. Nýlega
var greint frá niðurstöðum
rannsóknanna sem eru mjög
áhugaverðar.
Hrefna er dýraatferlisfræðingur
og hefur áður rannsakað fiska og
skordýr. Áhuginn á því að rannsaka
félagsgerð hesta vaknaði þegar hún
fór að stunda hestamennsku árið
1995 og fór þá í sína fyrstu hesta-
ferð um sumarið. „Þá fylgdi okkur
rekstur og ég fór að fylgjast með
hrossunum en ég þekkti lítið til
þeirra áður,“ segir Hrefna en hún
hefur ásamt félögum sínum fylgst
með fimm stóðum víða um land en
aðeins í einu þeirra var stóðhestur.
Hestarnir nýttu tímann á svip-
aðan hátt allt árið um kring, hvort
sem var í sumarhaga eða útigangi.
Mestur tími fór í át eða 65 prósent.
Hrossin stóðu kyrr í um 15-20 pró-
sent tímans en lágu frá 5 til 10 pró-
sentum. Fimm prósent tímans fóru
í að ganga og sami tími í samskipti.
Tíminn sem fór í samskipti gat
þó breyst eftir því hvort ný hross
komu í hópinn en þá jukust þau,
en það gerðist einnig ef hross var
tekið úr stóðinu. Ef stóðhestur var
til staðar virtust samskipti vera
minni milli tryppa og hryssna.
Skemmtilegt er hvað niður-
stöður rannsóknarinnar sýna um
tengsl milli hrossanna. Til dæmis
að hross frá sama bæ haldi saman
sérstaklega þegar þau komi ný inn
í annan hrossahóp. Má því segja að
þau myndi vinatengsl sem lýsa sér
í því að hrossin halda sig nálægt
hvert öðru í haganum. Þá er einn-
ig áhugavert að skyld hross virðast
mynda vinatengsl í stöðugu stóði.
Niðurstöður sýndu ekki með
óyggjandi hætti hvað ræður stöðu
hests í virðingarröð. Þó virðist
aldur ráða mestu í varanlegu stóði
en þyngd og dvalartími í hópi sem
nýlega hefur verið settur saman.
Rannsóknarhópurinn skoðaði einn-
ig algengi húslasta, en það þýðir
að hestar taka upp áráttu eins og
að renna tönnum eftir innrétt-
ingum, krafsa og slíkt. Algengi
húslasta er mun minni hér á landi
en í nágrannalöndum. Að öllum lík-
indum skiptir máli að hestar eru
tiltölulega stutt á húsi ár hvert auk
þess sem þeir hafa samneyti við
aðra hesta bæði á húsi og í sumar-
og hausthaga, auk þess sem íslenski
hesturinn elst upp frjáls í náttúr-
unni áður en hann er taminn.
Hrefna er ekki hætt að rann-
saka félagsgerð íslenska hests-
ins og hefur undir verndarvæng
sínum mastersnema sem langar að
rannsaka allsérstakt stóð þar sem
nokkrar stóðhestar eru í um hundr-
að hesta hóp.
solveig@frettabladid.is
Góðir vinir halda saman
HESTAR ERU MJÖG MISJAFNIR Hrefnu
Sigurjónsdóttur dýraatferlisfræðingi fannst
skemmtilegt að sjá hve hestar geta verið
ólíkir í sér.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
HESTAR GETA VERIÐ VINIR Oft myndast vinatengsl milli hrossa af sömu bæjum og halda
þau saman þegar þau koma inn í nýjan hrossahóp. FRÉTTABLAÐIÐ/HEIÐA
„Ég ligg stundum andvaka á kvöldin
og hugleiði hvernig ég eigi að
bregðast við tilteknum atriðum hjá
einhverju tamningatryppinu,“ segir
Fanney Dögg Indriðadóttir í Grafar-
koti í Vestur-Húnaþingi.
Fanney Dögg hefur marga hildina
háð þótt hún sé ung að
árum. Hún hefur keppt
frá blautu barnsbeini,
meðal annars á
fjórum landsmótum.
Hún er á kafi í
tamningum og
raunar öllu sem
viðkemur hesta-
mennsku.
„Ég var nú ekki
fædd þegar ég
keppti á fyrsta landsmótinu,“ segir hún
hlæjandi. „Þá var ég í maganum á henni
mömmu minni sem keppti á
Neista frá Gröf á Lands-
móti á Hellu og hafnaði
þar í fjórða sæti.“ Þess má
geta að foreldrar Fann-
eyjar Daggar eru Herdís
Einarsdóttir og Indriði
Karlsson í Grafarkoti.
Þær mæðgur eru með
30 hross á járnum, öll frá
Grafarkoti.
Nú síðast kom Fanney
Dögg fram á stór-
sýningu Skagfirðinga
„Tekið til kostanna“.
Þar varð hún í 3. sæti í
úrslitum í gæðatölti og
kom að auki fram með „Rauðu dívunum“,
stórkostlegum sýningarhópi kvenna úr Vestur-
Húnavatnssýslu. Sá hópur, sem og fleiri atriði
á sýningunni, ætti fullt erindi á stórsýningar
syðra, því þar var hraði, kraftur og öryggi í
fyrirrúmi. Þrír sýningarhópar komu úr Húna-
vatnssýslum og þeir sýndu að þar stendur
hestamennska í blóma. Heimamenn létu sitt
heldur ekki eftir liggja og var sýningin í heild
mikil og góð skemmtun.
En aftur að Fanneyju Dögg. Hún kveðst ætla
að sækja um í Bændaskólanum á Hólum fyrir
næsta haust og vinna við hestamennsku í
framtíðinni.
„Þetta er eiginlega ástríða,“ segir hún. „Hest-
arnir eru lifandi verur og þeir eru eins ólíkir
og þeir eru margir. Svo er alltaf mikill og
góður félagsskapur í þeirri grein sem hesta-
mennskan er.“ - jss
HESTAMAÐURINN: FANNEY DÖGG INDRIÐADÓTTIR
Byrjaði að keppa áður en hún fæddist