Tíminn - 07.07.1977, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 7. jiílí 1977
Svartsengi:
Ekki aðeins til upphitunar -
einnig til rafmagnsframleiðslu
Þaö er ekki aöeins hægt að hita
upp hús meö jarövarma. Eins og
landsmenn hafa eflaust heyrt, þá
er hann notaöur til framleiöslu á
rafmagni. I þvi sambandi má
minna á Kröflu. Forráöamenn
Hitaveitu Suöurnesja hafa fengið
heimild iönaöarmálaráðherra til
aö framleiða rafmagn til eigin
notkunar. Þeir hafa þvl pantaö
tvær eins megavatts túrbinur, en
gert er ráö fyrir aö notkunin geti
oröiö i framtiöinni allt aö 1,6
megavött. Túrbinur þessar koma
til landsins um næstkomandi ára-
mót, og gert er ráö fyrir aö þær
fari I gang I marz 1978.
Jóhann Einvarðsson, bæjar-
stjóri i Keflavik, sagði aö veröiö á
kilóvattstund yröi væntanlega
innan viö 2 krónur. Reynslan af
þessum túrbfnum mun svo skera
úr um hvort fariö veröur út I frek-
ari framleiöslu á rafmagni.
Veröi raunin sú, aö rafmagns-
framleiöslan teljist hagkvæm, þá
er talið að hægt sé aö framleiða
allt aö 15 til 18 megavött. Jóhann
sagöi, aö Landsvirkjun heföi sýnt
máli þessu mikinn áhuga, en ljóst
væri aö ekki myndi veröa unnt aö
framleiöa meiri raforku. Umrætt
magn mun hins vegar nægja nær
öllum Suöurnesjum.
Beinn gjaldeyr-
issparnaður
nemur um
fimmhundruð
milljónum
króna
1 dag hafa um 2/3 hlutar
Grindavfkur fengiö heitt vatn úr
Svartsengi og Þórkötlustaöa-
svæöiö veröur tengt inn á kerfiö i
byrjun nóvember. 1 Njarðvik á aö
ljúka viö annan áfanga dreifi-
kerfisins, en þaö er svæöiö austan
Reykjanesbrautar, og þar meö
verður lokið viö 91% af byggöinni
I Njarövik. Hafnar verða fram-
kvæmdir i Innri-Njarövfk siöari
hluta ársins. I Keflav. er fyrsta á-
fanga dreifiveitunnar aö mestu
lokiö og annar áfangi hafinn. Þá
er hafin lagning aöveituæöar frá
Svartsengi aö Njarövik. Sú æö er
um 12 km aö lengd og 50 cm i
þvermál. Áætlaö verö hennar
fullgerðrar er um 450 milljónir,
en þvi verki á aö ljúka á þessu ári.
Ennfremur hefur veriö samiö um
og hafnar framkvæmdir viö
stofnæöina Njarövlk-Keflavik, en
þaö er aöalflutningsæö I gegnum .
Njarðvik og Keflavik til Sand-
gerðis og Garös. Þessi æö mun
veröa i steinsteyptum stokki I
gegnum byggö i Njarövik og
Keflavik.
Framkvæmdaáætlun ársins
1977 gerir ráö fyrir fjárfestingu
upp á 1775 milljónir króna. Meöal
annars veröur lagt dreifikerfi I
Þórkötlustaöahverfiö i Grinda-
vik, eins og áöur var minnzt á,
unniö veröur viö varmaveituna i
Keflavik, og t.d. veröa siöar á
árinu hafnar framkvæmdir viö
Vatnsnesiö og svæöiö noröan
Tjarnargötu og austan Hring-
brautar. Þá er gert ráö fyrir aö
stofnæöinni Njarövik-Keflavik
veröi lokiö frá Fitjum i Njarövik
aö Vesturgötu I Keflavik.
Lokiö er fyrsta hluta stöövar-
húss fyrir varmaskiptastöö viö
Svartsengi, en þaö er um 430
ferm. aö flatarmáli auk kjallara,
sem er um eitt þúsund rúmmetr-
ar. Unnið er aö uppsetningu véla i
varmaskiptastöð eitt. I árslok
1978 er gert ráö fyrir aö öll
sveitarfélögin geti notiö heita
vatnsins, en vafasamt er hvort
allir ibúar svæöisins fái hitaveitu,
þ.e. þaö er tæplega hagkvæmt aö
koma henni til hinna dreifðari
byggöa. í dag er útlagöur
kostnaöur rétt um 1440 milljónir
en I árslok þessa árs veröur búiö
aö ráöstafa um 2,5 milljöröum
króna, en heildarkostnaðar-
áætlun hljóöar uppá rúmlega
fimm milljaröa.
En þrátt fyrir aö tölurnar séu
háar er sparnaðurinn af heita
vatninu einnig mikill. Beinn
gjaldeyrissparnaöur er áætlaöur
um 500 milljónir á ári. Þaö er ekki
aöeins þaö, aö þjóöarbúiö spari
umtalsverðar upphæöir, heldur
munu Ibúar svæöisins spara hver
i sinu iagi. Orkan sem seld er I
dag I Grindavik er nálægt þvi aö
vera 65 prósent af veröi oliu. Voru
ráðamenn hitaveitunnar mjög
bjartsýnir á að þessi tala myndi
lækka á komandi árum.
Framkvæmdastjóri og stjórn Hitaveitu Suöurnesja. Taliö frá vinstri: Ingólfur Aöalsteinsson,
framkv.stj., Ólafur G. Einarsson, Albert K. Sanders, Alfreö Alfreösson og Jóhann Einarsson. Á mynd-
ina vantar Þórodd Th. Sigurösson.
Hita þarf ferska
vatnið með gufu
Jaröhiti og rafmagn er vissu-
lega olia okkar Islendinga, og
meö aukinni tækni og hækkandi
heimsmarkaðsverði á oliu þá ger-
ist það æ hagkvæmara aö virkja
jarövarma og fallvötn. 1 framtiö-
inni veröa eflaust öll heimili
landsins, svo og iönfyrirtæki, hit-
uö upp með öörum af þessum
tveimur orkugjöfum. Til dæmis
segir orkuspánefnd i bæklingi,
sem kom út fyrr á þessu ári :
„Raforkuspáin er miðuð viö þá
forsendu hvaö húshitun varöar,
aö forgangsorkan komi I staö oliu
til hitunar húsrýmis i dreifbýli,
þar sem möguleikar á öflun jarö-
varma eru taldir litlir eöa vafa-
samir sem stendur. Gert er ráö
fyrir aö þessi umskipti á hitunar-
aöferð eigi sér staö aö langmestu
leyti fyrir 1985. Ef húshitun I þétt-
býli veröur leyst meö f jarvarma-
veitum frá oliu og rafskautakötl-
um i kyndistöövum i staö beinnar
rafhitunar kæmi afgangsorka og
olla i staö ofangreindrar for-
gangsorku aö hluta, og lækkar þá
rafhitunarspáin, sem þvi nem-
ur”. Rafhitun er áætluð minnst á
Suöurlandi og Reykjanesi eöa
7,9% en mest á Austurlandi eöa
100%. A öllu landinu er áætlað aö
22,7% ibúanna muni vera á raf-
hitunarsvæöum, en 77,3% á hita-
veitusvæöum.
Hitaveita Suðurnesja i
Svartsengi
Ein af þeim hitaveitum, sem
hvaö mest hefur veriö rætt um á
undanförnum árum er Hitaveita
Suöurnesja, en upphaf þess fyrir-
tækis má rekja til haustsins 1971,
en þá lét Grindavikurbær bora
tvær holur i jaröhitasvæöiö viö
Svartsengi i þvi skyni aö afla
vatns fyrir hitaveitu i Grindavik.
Úr holunum fengust alls um 135
kg/sek af 200 gr C heitu vatni,
með uppleystum efnum, sem
nema tveim þriöju af seltu I sjó.
1 desember 1973 gengust öli
sveitarfélög á Suöurnesjum fyrir
fundi til undirbúnings aö stofnun
Hitaveitu Suöurnesja. Kom þá
þegar fram áhugi af hendi rikis-
sjóðs aö gerast aöili aö hitaveit-
unni vegna Keflavíkurflugvallar.
Siöar viöræöur leiddu til þess aö i
lok ársins 1974 voru sett á Alþingi
lög um Hitaveitu Suöurnesja.
Rikissjóöur á 40% i fyrirtækinu,
Keflavik 31,04%, Njarövik 8,70%
Grindavik 8,11%, Miöneshreppur
5,55%, Geröahreppur 3,76%,
Vatnsleysustrandarhreppur
2,13% og Hafnarhreppur 0,71%.
Eins og landsmönnum er kunnugt
þá varð gerðardómur aö ákveöa
gjald fyrir hitaveituréttindin I
Svartsengi og lauk hann störfum
fyrr á þessu ári. Mat dómurinn
jaröhitaréttindin og nauösynlegt
landssvæöi á 87,7 milljónir króna.
útilokað að nota heita
vatnið beint
Hitaveita Suöurnesja er aö þvi
leyti frábrugöin nær öllum öörum
hitaveitum hér á landi, aö hita-
Framhald á bls. 19.
Hemlar eða
sjálf-
rennslismælar
Stöövarhúsiö fyrir varmaskiptastööina viö Svartsengi
Svo sem Suðurnesjabúum er
vel kunnugt, eru tveir möguleikar
á aö mæla vatnsnotkunina. Annar
: er sá aö nota rennslismæli, eins
og gert er I Reykjavik, en hvergi
annars stabar. Siöari möguleik-
inn er að fylgja fordæmi annarra
hitaveitna og nota svokallaöan
hemil. Þar sem forráöamenn
hitaveitunnar hafa ákveðið aö
nota hemilskerfiö er ekki úr vegi
aö fara um það nokkrum orðum.
Hver notandi ákveöur fyrirfram
hve stóran skammt hann vill
kaupa. Hemillinn er þá stilltur á
þann skammt og hámarksrennsli
til notenda þar með takmarkaö.
Notanda er slðan I sjálfsvald sett
hvenær hann nýtir sér vatns-
skammtinn aö fullu. Greiöslan
fyrir vatnsskammtinn veröur
ákveöiö gjald á mánuöi.
Þetta hefur þá kosti I för meö
séraðtopparnirverðaminni (þ.e.
álagstoppar hitaveitunnar veröa
lægri en ella) þannig aö lagnir
geta i raun veriö grennri, en séu
rennslismælar notaðir. Inn-
heimtufyrirkomulag er mun ein-
faldara, þar sem notanda eru
sendir jafnháir reikningar
mánaðarlega. Þá er viöhald
hemlanna minna. Rekstrar-
kostnaöur hitaveitunnar veröur
þar af leiöandi lægri og þannig er
unntaö hafa gjaldskrána lægri en
ella. Hve stóran vatnsskammt
ákveöið hús þarf, fer að sjálf-
sögðu eftir stærð þess, einangrun
og öörum frágangi, svo og hversu
góö nýting fæst á vatninu I hita-
kerfi hússins. Hæfilegan vatns-
skammt verður að finna meö
reynslu. Hemlakerfiö hefur aö
visu þann möguleika i för meö
sér, aö i miklu kuldakasti getur
veriö aö vatnsskammturinn dugi
ekki, en þaö er vafamál hvort
hafa eigi lögnina dýrari, eöa
hvort neytendur geti ekki þolað
nokkrum gráöum lægri hita, en
endranær.
Meðan ekki er til bein reynsla
fyrir þvi, hver sé hæfiregur vatns-
skammtur má til brábabirgöa
styöjast viö fyrrverandi ársnotk-
un oliu og velja um einn minútu-
litra fyrir hverja 1700 litra af oliu.
Sem dæmi um vatnsnotkun má
taka sæmilega einangrað 150 fer-
metra einbýlishús. Ger má ráö
fyrir, aö þurft hafi um 6000 litra
aö oliu á ári til aö kynda slikt hús '
og aö hæfilegur vatnsskammtur
fyrir þaö veröi um 3,5 minútulítr-
ar.